Cnota jako włączenie się w realizację powołania

1. Cnota jako włączenie się w realizację powołania Cnota (łac. virtus=grec. arete: - dobro moralne zakorzenione i ugruntowane w osobie; - stała dyspozycja wewnętrzna usprawniająca do moralnie dobrego działania (KKK 1803).

2. Cnota w Piśmie świętym – Stary Testament • „Zachowywanie słów Bożych”, „przyjaźń z Bogiem, czy „służenie Bogu”. Człowiek cnotliwy był nazywany człowiekiem mądrym, który nie chodził za radą występnych (por. Ps 1, 8).

3. W Nowym Testamencie • Postępowanie w Bożej światłości i mądrości (por. J 8, 12); • Życie „według ducha” (1 Kor 2, 13); • Potrzeba dążenia do doskonałości na wzór Ojca (por. Mt 10, 38); • Talenty wymagające rozwoju; • Realizacja konkretnych postaw – Kazanie na górze (por. Mt 5-7), 1 P 1,5-7)

4. Tradycja aretologiczna • Platon (+ 347) – teoria czterech cnót: mądrość, męstwo, panowanie nad sobą, sprawiedliwość; • Stoicy - niepodzielność cnoty i różne formy jej przejawiania się Stoicy greccy (Zenon z Kition, Chryzyp) –(mądrość→)roztropność, męstwo, panowanie nad sobą, sprawiedliwość • Stoicy rzymscy mądrość → religijność

5. Tradycja aretologiczna • Św. Klemens Aleksandryjski (+212): sprawiedliwość, umiarkowanie, męstwo i pobożność (roztropność); • Św. Ambroży (+397) – „cnoty kardynalne”; • Św. Augustyn (+430): • Cnoty boskie: wiara, nadzieja i miłość; • Cnoty kardynalne utrwala, jako moralne; • Cnota, jako „habitus” duszy; • Zasada „Ordo amoris”.

6. Tradycja aretologiczna • Św. Tomasz z Akwinu (+1274) • Szczęście, jako cel życia człowieka; • Cnota, jako droga do celu; • Naczelne miejsce cnót boskich (teologicznych); • Cnoty kardynalne uszczegóławiają sposób dążenia do celu ostatecznego (roztropność, sprawiedliwość, męstwo i umiarkowanie;

7. Tradycja aretologiczna • Ujęcie aksjologiczne – fenomenologiczne: M. Scheler (+1928); M. Hartmann (+1950);

8. Rodzaje cnót - cnoty teologiczne • Mają Boga za swój przedmiot materialny i formalny; • Pochodzą bezpośrednio od Boga; • Wiara Nadzieja i Miłość – skutecznie prowadzą do zjednoczenia z Bogiem.

9. Rodzaje cnót - cnoty ludzkie • Ich przedmiotem są środki prowadzące do tego celu; • Udoskonalają władze moralne człowieka; • Są efektem pracy samego człowieka • Roztropność, umiarkowanie, sprawiedliwość i męstwo (KKK 18004-1805).

10. Rodzaje cnót – cnoty nabyte • Zdobywane własnym wisiłkiem; • Cechy charakterystyczne: • Umiar; • Integralność; • Zróżnicowanie zależne od zdolności człowieka.

11. Rodzaje cnót – cnoty wlane • Są związane z łaską uświęcającą, która je doskonali; • Różnią się od łaski uświęcającej; • Różnią cię od cnót nabytych czynnikiem kierowniczym; • Cnoty wlane dają możliwość a nabyte usuwają przeszkody w ich realizacji; • Cnoty wlane, oprócz wiary i nadziei, zanikają wraz z utratą łaski uświęcającej.

12. Integralna rola miłości, jako cnoty • Miłość (grec. Agape, łać. Caritas) jest cnotą nadprzyrodzoną (por. 1 Kor 13, 4-7); • M. jako dar i zadanie (największe przykazanie Mk 12, 29-31); • M. jako zasada integrująca cnoty i charyzmaty (por. 1 Kor 13)

13. Dynamiczny charakter cnót • Cnoty dane i zadane: • Cnota, jako dar zaszczepiony w duszy; • Genetyczny związek cnoty z tajemnicą Trójcy Świętej; • Nowość życia w Chrystusie jako warunek konieczny dynamizmu cnoty: „Kto trwa we mnie, a ja w nim ten przynosi owoc obfity, ponieważ beze mnie nie możecie uczynić” (J 15, 5).

14. Miłość wprowadza w życie Boga (por. 1 J 4, 8); • Wiara, jako droga do łaski (por. Rz 1, 16); • Nadzieja, jako moc pokonywania trudności.

15. Dynamiczny charakter cnót • Dynamizm rozwoju cnót: • Współpraca z łaską uświęcającą; • Praca nad usprawnieniem cnót; • Znaczenie kontekstu życia i uwarunkowań psychologicznych.

16. Dary Ducha Świętego (Iz 11,2n) • To trwałe nadprzyrodzone dyspozycje, które czynią człowieka podatnymi na działanie Ducha Świętego. • Dary: • mądrości i rozumu; • rady i umiejętności; • Pobożności i bojaźni Bożej • męstwa