EVALUACIJA Sobirawe na podatoci Komparirawe na podatocite povrzani so ishod

1. ISPITUVAWE Sobirawe podatoci Organizirawe podatpci Polnova`nost na podatpcite Dokumentirawe PREGLED DIJAGANOZA Analizirawe Identif. na zdravstv problemi, rizici i predizvici Formulirawe na dijagnost. postavki PLANIRAWE Prioritet na problemite/dijagnos Formulirawe na celite /posakuvan ishod Selektirawe na sestr. intervencii Pi{uvawe na sestrinskiot raspored PROCES NA ZDRAVSTVENA NEGA IMPLEMENTACIJA Povtorno ispituvawe na bolniot Odreduvawe na potrevata od pomo{ na MS Implementacija na intervenciite Supervizija na odredeni slu~ai Dokumentirawe na sestrinskite aktivnosti EVALUACIJA Sobirawe na podatoci Komparirawe na podatocite povrzani so ishod Sporeduvawe na aktivnostite na MS so potrebite na pacientot Donesuvawe zaklu~oci Prodol`uvawe, modificirawe, ili zavr{uvawe na planot za zgri`uvawe

2. Sestrinska Dijagnoza • Sestrinskata dijagnoza e eden od najspornite i najslo`eni pojmovi vo PZN

3. - Dijagnoza - prepoznavawe i utvrduvawe na nekoj problem obvrska i visok stepen na odgovornost! - Dg ne e privilegija samo na doktorot! “ Dijagnozata e ~in ili proces na odlu~uvawe za prirodata na bolesta, na osnova na ispituvawe na faktite zaradi odreduvawe na prirodata na rabotite; odluka ili mislewe koe proizleguva od toa ispituvawe ili istra`uvawe” Webster,s New Worlds Dictionary

4. DIJAGNOZA • analizirawe • identif. na zdravstv. problemi, rizici i predizvici • - formulirawe na dijagnost. postavki PROCES NA ZDRAVSTVENA NEGA

5. Sestrinska Dijagnoza Izve{taj koj go opi{uva aktuelniot ili potencijalen odgovor na zdravstveniot problem Fokusirana e na klient - centriraniot problem Prvpat vovedena vo 1950 g. NANDA osnovana vo 1982 Etapa od PZN koj dozvoluva na sestrata da ja individualizira negata

6. NANDA – koncepcija na rabota • kontinuirano raboti na sozdavawe na sestrinski dijagnozi • klasifikacija na dijagnozite • analiti~ko-sintetski pristap • obrabotuvawe na podatocite • validacija na obraboteni podatoci • vidovi na sestrinski dijagnozi

7. NANDA LIST   Below is a complete listing of all NANDA nursing diagnoses through the 12th conference (1996). Activity/RestCirculationEgo IntegrityEliminationFood/FluidHygieneNeurosensoryPain/DiscomfortRespirationSafetySexualitySocial InteractionTeaching/Learning

8. Activity/RestActivity intolerance (specify level)Activity intolerance, forDisuse syndrome, risk forDiversional activity deficitFatigueSleep pattern disturbance CirculationAdative capacity: intracranial, decreasedCardiac output, decreasedDysreflexiaTissue perfusion, altered (specify): cerebral, cardiopulmonary, renal, Ego IntegrityAdjustment, impairedAnxiety (mild, moderate, severe, panic)Body image disturbanceCoping, defensiveCoping, individual, ineffectiveDecisional conflictDenial, ineffectiveEnergy field disturbance

9. Пример 1: Дг - Умор • Дефиниција: состојба во која особата чувствува претерна исцрпеност и ослабена способност за физичка умствена работа • Карактеристики: • Главни: неможност да се одржуваат обични, секојдневни активности • Помалку важни карактеристики: • Чувтсво за потреба од повеќе снага • Смалена способност за концентрација • Летаргичност • Склоност кон повреди • Етиолошки фактори:претерани захтеви, лекови, неземање на лекови

10. Sestrinska Dijagnoza - Definicija: “Zaklu~ok koj nastanuva kako rezultat na sestrinska procenka”

11. KLASIFIKACIJA NA SESTRINSKATA DIJGNOZA • dva tipa na klasifikacija: • klasifikаcija po funkcionalnata {ema za zdravje po M. Gordon • klasifikacija spored reаkciite na celokupnata li~nost na zdravstvenite problemi i drugi `ivototni procesi i situacii (Unitary person)

12. 1.Funkcionalna {ema za zdravjeM.Gordon • nabquduvawe na zdravjeto (upravuvawe so zdravje) • nutriciono-metabolna {ema • eliminacija • {ema za aktivnost i ve`bi • {ema za son-odmor • kognitivno-percepira~ka {ema • {ema za samozapazuvawe • {ema za ulogata i me|usebnite odnosi • {ema za seksualnost i reprodukcija • {ema za reagirawe i stres • {ema za vrednosti - veruvawe

13. 2. Klasifikacija na sestrinska Dg sporedreakcija na celokupnata li~nost (odnos pome”u ~ovekot i neposrednoto opkru`uvawe) • Razmena - odnos i reakcija na ~ovekot na metabolnite procesi vo org. i razmena me|u ~ovekot i okolinata (хипотермија, хипертермија • Komunikacija - rekcija na nemo`nost da primi i dava informacii (ослабена вербална комуникација) • Odnosi - reakcija na vospostavuvawe na me|u~ove~ki vrski- (социјална изолација) • Vrednuvawe -reakcija na li~nosta so priznaeni i relativni vrednosti- (духовен дистрес) • izbor-reakcija na li~nosta pri li~no opredeluvawe vo prifa}awe na li~ni alternativi- (конфликт, неслагање)

14. 2. Klasifikacija na sestrinska Dg sporedreakcija na celokupnata li~nost (odnos pome”u ~ovekot i neposrednoto opkru`uvawe) • podvi`nost - reakcija povrzana so aktivnost, dvi`ewe, odmor, zabava • samozabele`uvawe-reakcii na ~ovekot pri primawe i usvojuvawe na informacii za sebe samiot – (пореметено самопоштување) • Znaewe - reakcii koi opfa}aat razbirawe na zna~ajnosta na informaciite - недостаток • ~uvstva - reakcii koi opfa}aat sopstvena subjektivna vnimatelnost vo odnos na informaciite– болка, страв

15. Proces na Formulirawe na Sestrinska Dijagnoza Validnost na podatoci Interpretacija na podatoci Identifikacija na potrebite na klientot Sobirawe Na podatoci Formulacija na Sestrinskata Dg

16. Proces na Formulirawe naSestrinska DijagnozaAnaliti~ko-sintetski pristap • dobienite podatoci se obrabotuvaat po analiti~ko-sintetski pristap • sestrinskata dijagnoza gi iska`uva specifiчnite reakcii na poedinecot /semejstvoto/zaednicata

17. Analiti~ko-sintetski pristap pri postavuvawe na sestrinskata dijagnoza • Sestrinska dijagnoza = proizvod izgotven vrz osnova na dobienite podatoci od eden konkreten bolen • Zemawe na dijagnoza od lista na sestrinska dijagnoza samo vrz osnova na nekoi znaci i simptomi bez potpolna obrabotka i proverka na podatocitee gre{no! bidejki ja namaluva vrednosta na planiranata nega

18. izveduvaweto na Dg e slo`ena rabota: • po~nuva so sobiraweto na podatocite, a zavr{uva so zaklu~ok i donesuvawe na odluka, t.e. formulirawe na dijagnozata

19. Analiti~ko-sintetski pristap • ANALIZA: - se ocenuvaat dobienite podatoci - kriti~ki se razgleduvaat - se izdvojuvaat bitnite - utvrduvawe na me|usebna povrzanost, praznini, nepreciznost.. • SINTEZA: - se sreduvaat podatocite - se sostavuva sistematizirana celina - se bara rezonirawe, koristewe na standardi, normativi, teorija

20. ODLUKA: • - proces so koj se potvrduva problemot i se • izbira re{enie koe e najdobro; • - za uspe{no odlu~uvawe e potrebno da se • poseduva diskriminativno mislewe: • se izdvojuvaat bitnite znaci i simptomi • se utvrduva nivnata me|usebna povrzanost niz tri etapi: • razgleduvawe • zaklu~uvawe • donesuvawe na odluka

21. 1. RAZGLEDUVAWE Se ocenuvaat dobienite podatoci - kriti~ki se razgleduvaat - se izdvojuvaat bitnite - utvrduvawe na me|usebna povrzanost, praznini, nepreciznost.. • se izveduva po induktiven i deduktiven pat • Induktivno -analiza na site podatoci posebno, od mnogute podatoci se odvojuvaat bitnite i specifi~ni za konkretna situacija, se smestuvaat vo odredeni grupi i se interpretiraat kako normalni ili kako otstapuvawe od normalata

22. Deduktivno razgleduvawe- • svoite iskustva, znaeweto, principite i teoretskata postavka ja primenuva vo konkretna situacija • vo procesot na sozdavaweto na sestrinskata dijagnoza poa|a od poznati, prifateni normi, principi i odredeni teorisko - iskustveni ramki (pr. teorijata na hierarhija po Maslov) • potoa koristi znaci, simptomi koi gi ka`uva bolniot koi gi smestuva vo toj kontekst i gi sporeduva so normalni i o~ekuvani vrednosti

23. 2. ZAKLU^UVAWE • po zavr{uvawe na prethodnata etapa na celosno razgleduvawe • se izveduvaat zaklu~oci za potencijalni ili aktuelni problemi na bolniot, za negovata snaga i za mo`nost i na~in kako da se pottikne i koristi pri planiraweto i izveduvaweto na negata

24. 3. DONESUVAWE NA ODLUKA • MS pravi izbor me|u zaklu~ocite i donesuva sud za zna~eweto na reakciite na bolniot i za sostojbata na negovite nezadovoleni potrebi koi slu`bata za zdravstvena nega mo`e da gi re{ava samostojno • na krajot sestrata izbira samo eden ili dva zaklu~oci koi gi soop{tuva kako sestrinska dijagnoza

25. Kategorizairawe na podatocite vo grupi, se pravi po sli~nost: • Pr. : • vnesuvawe i izla~uvawe na te~nosti • aktivnosti i odmor.. • kategoriziraweto na podatocite po grupi ovozmo`uva podobra preglednost na dobienite podatoci i izdvojuvawe na onie koi se va`ni za problemot; • koga se grupiraat podatocite se zabele`uvaat prazninite, nepreciznost, neslagawe; se sogleduva stilot na `ivot

26. Praznini, nepreciznost, nesoglasuvawe na podatocite • toga{ se dobiva nepotpolna informacija • mo`e da nedostasuva nekoj podatok (pr-sostojbata na integritetot na ko`ata) ili podatoci za podvi`nosta na bolniot • nesoglasuvawe na podatocite: negira bol/grimasa • pri~ini za praznini: • jazi~na barijera/sostojba na ~ulata na b. • MS postavila sugestivno pra{awe/emotivnost • bolniot saka da skrie nekoj podatok/sram • brzina, upad vo prostorija, diskontinuitet

27. Sogleduvawe na stilot na `ivot • postavete sestrinska dijagnoza: • PS. 18. g. u~eni~ka; Dgn App. ac. • bleda • voznemirena • ne mo`e da spie • bolka vo mevot • suva usta • povra}ala pred bolni~kata hopitalizac

28. Interpretirawe e proces na razjasnuvawe i tuma~ewe na podatocite • neophodno e solidno sestrinsko znaewe • solidno zemeni podatoci • vo ponatamo{niot proces se zabele`uva komu problemot mu e prijaven: na sestra ili doktor (se zabele`. nivnata funkc.) • ne interpretacijata ne smee da vlijae: • ni bolniot ni smejstvoto • se zaklu~uva samo vrz poznati fakti • da ne se prenaglasuvaat ili omalov. fakti • da ne se re{avaat stereotipno

29. Utvrduvawe na preostanatata snaga na bolniot (reakcii na bolen na problem) • ne e utvrden problem • postoi aktuelen problem • postoi potencijalen problem • mo`ebi postoi problem za poedinecot: o~uvana svest i ~ula, podvi`nost,optimizam, obrazovanie,finansiska sostojba, podr{ka od najbliskite, ~uvstvo na nezavisnost, samouverenost i dr. za smejstvoto: dobri uslovi na `iveewe,solidni finansii, definirani fleksibilni odnosi, otvorena komunikacija, sli~ni iskustva, povrzanost za zaednicata: organiziran sistem za ZZ,dobri izvori na finansirawe, zainteresiranost, na strukturite na dr`avata za razvivawe na sistemot na ZZ, solidarnost, i dr.

30. Validacija na obrabotenite podatocite e posleden ~ekor vo intelektualniot proces na obrabotuvawe na podatocitete za da se postavi sestrinska dijagnoza • proveruvawe na site znaci i simptomi i drugi elementi • mislovno MS si postavuva pra{awa za sobranite podatoci, • koi se mo`ni logi~ni gre{ki i propusti, • proveruva dali e to~na interpretacijata, i izborot na zaklu~oci

31. Validacija na obrabotenite podatocite (2) • vrednuvawe na podatocite zaedno so b/k • bolniot toga{ se ~uvstvuva va`en • ovoj na~in na ocenka ne mo`e da se primeni ako bolniot ne sorabotuva • toga{ procenkata se pravi so staratel, roditel ili pratitel • najdobra e validacijata ako site etapi od sobirawe na podatocite dovalidacijata gi napravi ista sestra Dokumentirawe - se ~uvaat site zapi{ani podatoci trajno (dokumenti) - za krajna evaluacija, istra`uvawe i drugo

32. Slu~aj Scenario H ma` se `ali deka negovata usta i grlo se suvi. Dozvoleno mu e da pie te~nosti, no nema skoro ni{to za piewe cela ve~er. Toj vi ka`uva deka bi sakal da pie, no ne saka voda, osobeno ne topla voda od kontejner~e. Toj isto taka mrazi da ja voznemiruva sestrata. Sestrata zabele`uva deka negovata usna sluznica e suva i ispukana, a negovata diureza vo poslednoto merewe e niska

33. Ispituvawe Prv ~ekor vo ispituvawe na zdravstveniot statusot Sobirawe na informacii Sobirawe na site “par~iwa od mozaikot” za da se napravi jasna ramka na zdravstveniot status Planot se bazira na sobirawe na podatocite Podatocite treba da se kompletiraat i ostroumno so sens da se modeliraat

34. 5 Aktivnosti potrebni za da se izvede Sistematsko Ispituvawe Sobirawe na podatocite Verifikacija Organizirawe na podatocite Identifikacija na modelite Izve{taj & Zapis na podatocite

35. Sevkupno sobirawe na podatocite Zapoчnuva pred vsu{nost da go vidi{ pacientot Prodol`uva so intervju pri priem i fizikalen pregled otkako }e se sretne{ so klientot Drugi izvori na informacii se: familijata, drugi zna~ajni li~nosti, stari medicinski izve{tai, dijagnosti~ki proceduri, relevantna sestrinska literatura Procenka na vozrasta, te`inata i razvojot

36. Koi se va`ni podatoci? Ime, vozrast, pol, priemna dijagnoza Medicinska/ hirur{ka istorija, hroni~na bolest Laboratoriski podatoci/dijagnosti~ki testovi Lekovi Alergii Psihosocijalni/kulturolo{ki aspekti Emocionalen status Celokupen fizikalen pregled

37. Celokupen fizikalen pregled Vitalni znaci Visina & Te`ina Pregled po sistemi (nevrolo{ki/mentalen status, muskuloskeleten sistem, kardiovaskularen sistem, respiratoren sistem, GI, GU, ko`a)

38. Organizirawe na zemenite podatoci Soberi gi podatocite vo grupi spored modelot na Maslov Sobiraweto na podatocite pomaga za odr`uvawe na sestrinskiot fokus, i dozvoluva da se prepoznaat odreдеni modeli ({emi) Sobirawe po “body system” Pomaga za identificirawe na sestrinskata Dg za klienot Primer: Site informacii sobrani spored nutricioniot status mo`e da pomogne vo identificirawe na nutricionite alteracii

39. Dijagnoza IspituvaweKriti~ka analiza na podatocite  Dijagnoza ili identifikacija na problemot Po~etna e odgovornosta na sestrata za prepoznavawe na zdravstvenite problemi, zemaj}i gi vo obzir komlikaciite, i iniciraj}i dejstvija za da se obezbedi adekvaten i navremen tretman

40. Dijagnosti~ko rezonirawe Primeni kriti~ko mislewe za identifikacija na problemot Bara znaewe, ve{tina i iskustvo

41. Osnovni principi na Dijagnosti~ko Rezonirawe Prepoznavaj gi dijagnozite Misli postojano Back up na dijagnozite so postoewe na zapisi Intuicijata e alatka za problemska identifikacija Misli nezavisno Poznavaj gi svoite kvalifikacii & ograni~uvawa

42. VIDOVI NA SESTRINSKA DIJAGNOZA • Sestrinskata dijagnoza e specifi~en zaklu~ok za reagiraweto na poedincite, semejstvata ili zaednicite na aktuelni ili potencijalni zdravstveni problemi ili drugi procesi povrzani za zdravjeto, koi slu`bata za zdavstvena nega mo`e samostojno da gi spre~i, ubla`i ili re{ava. • Dgn: aktuelni, potencijalni, mo`ni

43. Aktuelna sestrinska dijagnoza- e zaklu~ok za reagiraweto na poedinecot, semejstvoto ili zaednica na postoe~ki zdravstven problem ili sostojbi povrzani so zdravjeto.Korisniot ima nezadovoleni potrebi koi so zdravstvenata nega mo`e samostojno da se re{at • Potencijalna sestrinska dijagnoza- e zaklu~ok koj poka`uva deka postojat evidentirani faktori na rizik za poed. /s/z/; se odnesuva na predisponiranost kon pojava na nekoj problem. Dgn. mora da gi opfati site faktori na rizik kon koi treba da se usmeri za da se prevenira bolest, nesposobnost i invliditet.

44. Mo`na sestrinska dijagnoza se odnesuva na mo`en problem koga medicinskata sestra na osnov na nejasni, nepotpolni znakovi i simptomi koi intuitivno gi ~uvstvuva deka postoi problem no ne mo`e da gi definira ili dobro opi{e.Toga{ e neophodo da se soberat novi podatoci, da se analiziraat i dovedat vo me|usebna vrska so postojnite podatoci. Ovaa vrsta na sestrinska dijagnoza e hipoteti~ka -so pretpostavka koja treba da se doka`e • Sestrinska dijagnoza koja se orientira kon zdravjeto e zaklu~ok za odredeno nivo na zdravje koe mo`e da se podobri u{te pove}e

45. Komponenti na sestrinskata dijagnoza Ime (definicija), etiologija, osobenosti • ime: naru{en ritam na sonot ! • etiologija: zaradi predstoe~ka operacija (nekoga{ mo`e da go nema, ako e sodr`an vo samata definicija: stres od siluvawe) • osobenosti (nekoi karakteristiki): se manifestira so ~esto budewe, nemir i strav od operacija • Dgn: naru{en ritam na sonot, zaradi pred-stoe~ka operacija, {to se manifestira so ~esto budewe i strav od ishodot od op.

46. Potencijalno rizi~na sestrinska dijagnoza se pi{uva samo od dva dela: • Pr. • opasnost od infekcija • vo vakov primer pomo{nite faktori ili simptomite ne se izrazeni • Kaj vavite Dgn. sekoga{ zborot OPASNOST ili RIZIK treba da se izrazeni i jasni

47. Mo`na (verojatna )sestrinska dijagnoza • ovie dijagnozi po~nuvaat so zborot MO@NO E.... • toa se Dgn. koga nema dovolno podatoci • za da se dobie pravata Dgn. treba da se dobijat u{te podatoci so koi }e se potvrdi ili otfrli prepostavkata • za razlika od verojatnite kaj potencijalnite dijagnozi ako ne se odstrani faktorot na rizik sekoga{ }e nastane bolest

48. Sestrinska dijagnoza koja ja opi{uva dobrata zdravstvena sostojba- orientirana kon zdravjeto • se pi{uva sekoga{ koga zdravjeto e dobro no e potrebna pomo{ toa da se o~uva ili unapredi. • Aktivnosta na MS e naso~ena kon podr{ka, ohrabruvawe, zdravstveno-vospitna aktivnost koja }e ja podobri blagosostojbata na bolniot • toa se aktivnostite za dravo dete, gri`a za gravidnata `ena, zdrava hrana, ekolo{ka sredina

49. Zbir na sestrinski dijagnozi -syndrom-iako za edna sostojba se pojavat pove}e sestrinski dijagnozi (aktuelni i potencijalni): mo`ni se komplikacii pri dolgo le`ewe: tromboza, infekc..

50. SESTRINSKO-MEDICINSKI PROBLEMI • toa se odredeni fiziolo{ki komplikacii koi sestrite gi zabele`uvaat kako promena na sostojbata na bolniot (promena na status) • MS se zanimava so sestrinsko medicinski problemi: intervencii prepi{ani od D-r. i intervencii koi gi prepi{uva sestrata za da se namalat komplikaciite • samostojni intervencii • nesamostojni intervencii samostojnite intervencii proizleguvaat od sestrinskata dijagnoza