Tien jaar GOK: een kijk op de implementatie van het decreet in de scholen

1. Tien jaar GOK: een kijk op de implementatie van het decreet in de scholen Goedroen Juchtmans 16 november 2012

2. Inleiding Doel GOK-decreet Autonomie scholen in implementatie. Maw: Slagen of falen van GOK-decreet wordt dus in grote mate afhankelijk van de wijze waarop scholen dit decreet implementeren. 16-11-2012 SSL-rapport implementatie GOK-decreet 2

3. 1. Centrale vraag Welke stappen hebben basisscholen gezet om dit schooleigen GOK-beleid vorm te geven? = evaluatie van de implementatie van het GOK-beleid Op 3 niveaus: • Verhouding tussen overheid en school: perceptie van het decreet door de scholen • Op schoolniveau: interne beleidsopties, vraag naar beleidsvoerend vermogen van de school • Op klasniveau: interpretatie en uitvoering van het decreet op het klasterrein 16-11-2012 SSL-rapport implementatie GOK-decreet 3

4. 2. Methode • Bron 1: kwalitatieve data bij 20 basisscholen met GOK-uren, afgenomen tussen 2003 en 2004 = 1e GOK-cyclus • Bron 2: vervolgonderzoek, op dit moment in 5 van deze 20 scholen: wat is er sindsdien gebeurd? Hoe is de implementatie van GOK verder geëvolueerd? Opgelet! Voorstelling lopend onderzoek (op basis van 5 scholen) = preliminaire bevindingen • Onderzoek is exploratief, zo ook volgend verhaal beluisteren 16-11-2012 SSL-rapport implementatie GOK-decreet 4

5. 3. Typering scholen Mix van scholen uit grootstad en kleinere gemeenten (minder dan 50.000 inwoners) Mix van scholen met weinig tot bijna 100% GOK-leerlingen 16-11-2012 SSL-rapport implementatie GOK-decreet 5

6. 4. ‘GOK/SES-uren wegnemen zou een ramp betekenen voor de school’ • 2004: GOK-decreet is positief onthaald. Mogelijke weerstand gaat over overheidsinstrumenten. • Evolutie sindsdien: Bijkomende uren via GOK worden als noodzakelijk beschouwd om leerlingen met leerachterstand/leerstoornissen extra te kunnen begeleiden of te kunnen werken aan de specifieke noden van de school. • Erg enthousiaste reacties op SES-lesuren: pijnpunten GOK werden volgens scholen weggewerkt. 16-11-2012 SSL-rapport implementatie GOK-decreet 6

7. 5. Geen onderscheid meer tussen GOK en zorg • 2004: spanningsveld tussen zorgperspectief (nadruk op individuele remediëring) en perspectief op gelijke kansen (nadruk op sociale preventie) • Evolutie sindsdien: GOK is opgegaan in zorg, vooral in scholen met weinig GOK-uren. Evolutie is echter ook merkbaar in scholen met veel GOK-uren. • Vraag aan beleid: in hoeverre past onderscheid nog bij schoolrealiteit? Hoe zorgvisie in scholen meer vanuit gelijkekansenperspectief denken? 16-11-2012 SSL-rapport implementatie GOK-decreet 7

8. 6. GOK/zorgbeleid: opvallende tendensen • Motto is elk kind zo ver mogelijk brengen • Sterke focus op overgang kleuteronderwijs – lager onderwijs • Evolutie van zorg buiten klas (taakklas) naar zorg binnen klas. Hierbinnen verschillende visies over wisselwerking met leerkracht. • Ondersteuning kinderen blijft hoofdbrok vormen met tendens naar professionalisering van deze ondersteuning. Wel risico op ‘verwaarlozing’ schoolniveau en vooral leerkrachtniveau. • Ontluikende tendens naar meer aandacht voor welbevinden en werken rond gedrag leerlingen? 16-11-2012 SSL-rapport implementatie GOK-decreet 8

9. 7. Positie GOK-leerkracht verstevigd onder bepaalde voorwaarden • 2004: de moeilijke positie van de GOK-leerkracht • Evolutie sindsdien: volgens scholen versteviging van positie indien * continuïteit (van persoon én beleid) * leerkracht met levenservaring * voltijds aangesteld als GOK/zorgleerkracht * specifieke zorgopleiding of bijscholingen gevolgd • In enkele scholen tendens naar GOK/zorgleerkracht als specialist in ondersteuning kinderen met leerachterstand 16-11-2012 SSL-rapport implementatie GOK-decreet 9

10. 8. Schooleigen GOK-beleid is nog niet van iedereen • Betrokkenheid van leerkrachten in ontwikkeling schooleigen GOK-beleid blijft laag en is vaak vooral formeel of uitvoerend. Hierdoor is GOK nog geen schoolgebeuren. Professionalisering ondersteuning kinderen met leerachterstand versterkt dit. • Toch: zorg/GOK tegelijk voor leerkrachten ingeburgerd en deel geworden van de dagelijkse school- of klaspraktijk. Hoe komt dit? • Directeurs en zorgleerkrachten spreken van afname weerstand met vorderen van jaren. Ook minder weerstand bij jongere leerkrachten. 16-11-2012 SSL-rapport implementatie GOK-decreet 10

11. 9. Effecten GOK op schoolpraktijk • Start gemaakt in doorbreken klassikaal lesgeven en introductie van nieuwe methoden (differentiatie, hoekenwerk, contractwerk) en leerlingvolgsysteem. Op domeinen als organisatie en evaluatie weinig in beweging. • Tendens naar meer individugericht denken met betrekking tot leren en leerachterstand. Hierdoor ook meer aandacht voor invloed van de thuiscontext op het presteren van het kind. • Weinig zicht op effect van GOK op leerprestaties. 16-11-2012 SSL-rapport implementatie GOK-decreet 11

12. Discussie Algemene tendens: van doelgroepenbeleid naar individugericht beleid en praktijk? Kansen en gevaren? Mogelijke beleidsimplicaties: suggesties voor een individugericht beleid vanuit een gelijkekansenperspectief? 16-11-2012 SSL-rapport implementatie GOK-decreet 12

13. Contact: Goedroen.juchtmans@kuleuven.be 16-11-2012 SSL-rapport implementatie GOK-decreet 13