STAN I PERSPEKTYWY ROZWOJU EKONOMII SPOŁECZNEJ W WOJEWÓDZTWIE WARMIŃSKO-MAZURSKIM

1. KONFERENCJA UPOWSZECHNIAJĄCA PRODUKT FINALNY SOCIAL VENTURE CAPITAL STARE JABŁONKI, 11 CZERWCA 2013 r. STAN I PERSPEKTYWY ROZWOJU EKONOMII SPOŁECZNEJ W WOJEWÓDZTWIE WARMIŃSKO-MAZURSKIM

2. Podmioty ekonomii społecznej w województwie warmińsko-mazurskim wg REGON Stan ilościowy PES na dzień 31 XII 2012: Podmioty integracji społeczno-zawodowej • Centra Integracji Społecznej (6) • Kluby Integracji Społecznej (57) • Warsztaty Terapii Zajęciowej (35) Przedsiębiorstwa społeczne • Zakłady Aktywności Zawodowej (5) • Spółdzielnie socjalne (36) • Spółdzielnie pracy (20), spółdzielnie inwalidów (10) i niewidomych (1) • Organizacje pozarządowe (4.750) • Spółki non-profit (5)

3. Kluby integracji społecznej – efekty działalności Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ROPS

4. Zakłady aktywności zawodowej Jednostkami prowadzącymi ZAZ w 2012 r. były: • Starostwo Powiatowe w Elblągu – ZAZ w Kamionku Wielkim; • Elbląska Rada Konsultacyjna Osób Niepełnosprawnych – ZAZ w Elblągu; • Starostwo Powiatowe w Giżycku – ZAZ w Giżycku; • Polski Związek Niewidomych – ZAZ w Olsztynie; • Polskie Stowarzyszenie na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Biskupcu – ZAZ w Biskupcu. Zakłady zatrudniały łącznie 225 osób, w tym 160 osób niepełnosprawnych. W latach 2003-2012 pracę na chronionym lub otwartym rynku pracy podjęło 44 uczestników ZAZ.

5. Centra integracji społecznej – efekty działalności Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Wydziału Polityki Społecznej Warmińsko-Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Olsztynie

6. III Sektor na Warmii i Mazurach – stowarzyszenia i fundacje Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Olsztynie (REGON)

7. Ekonomizacja III sektora (1) Stan zatrudnienia w organizacjach pozarządowych • 11% organizacji zatrudniało pracowników na podstawie stosunku pracy; • 4% organizacji zatrudniało pracowników wyłącznie na podstawie umów cywilno-prawnych; • Liczba osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy – 2,8 tys., w tym 2 tys. kobiet Źródło: Badanie SOF-1 GUS za 2010 r.

8. Ekonomizacja III sektora (2) Organizacje pozarządowe w województwie wg rodzaju działalności • prowadzące wyłącznie nieodpłatną działalność statutową – 79%; • prowadzące odpłatną działalność statutową oraz nie prowadzące działalności gospodarczej – 15%; • prowadzące działalność gospodarczą – 6% Źródło: Badanie SOF-1 GUS za 2010 r.

9. Spółdzielnie socjalne Na koniec 2012 r. na Warmii i Mazurach było zarejestrowanych 36 spółdzielni socjalnych, z czego 21 prowadziło faktyczną działalność. W 2012 r. zarejestrowano 9 nowych spółdzielni socjalnych: • Spółdzielnia Socjalna „Mazurska Zagroda” (Kozarek Mały); • Spółdzielnia Socjalna „Dobra Ekonomia” (Bartoszyce); • Spółdzielnia Socjalna „Wrzos” (Ełk); • Spółdzielnia Socjalna „Mira” (Wydminy); • Spółdzielnia Socjalna „Zwiastun” (Dąbrówno); • Spółdzielnia Socjalna „Nie jesteś sam” (Nidzica); • „G-URAL” Wielobranżowa Spółdzielnia Socjalna (Tomaszkowo); • Wielobranżowa Spółdzielnia Socjalna WIZUS (Elbląg); • „Szansa” Olsztyńska Wielobranżowa Spółdzielnia Socjalna (Olsztyn).

10. Mapa wybranych podmiotów ekonomii społecznej – stan na 31 XII 2012 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 4 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 7 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2 Kluby integracji społecznej 1 1 Centra integracji społecznej 1 Zakłady aktywności zawodowej 1 Spółki non-profit Spółdzielnie socjalne

11. Efektywność spółdzielni socjalnych • Projekt MOPS Olsztyn „Praca zamiast zasiłku” – wg stanu na koniec 2011 r. przeprowadzono badanie efektywności finansowejwsparcia udzielonego 20 spółdzielniom socjalnym (131 miejsc pracy), które powstały w latach 2005-2010.A. Koszty wsparcia (dotacje, refundowane składki ZUS): 1.800.000 złB. Korzyści (podatki, składki zdrowotne, nie zapłacone świadczenia z pomocy społ.): 970.000 złKoszty państwa: A – B = 830.000 zł -> ok. 6.000 zł/os.Dochody i podatki w kolejnych latach spowodują wyzerowanie kosztów poniesionych przez państwo. • ROPS: Badanie trwałości aktywizacji zawodowej członków spółdzielni socjalnych (XII 2010, VI 2011) potwierdziły, iż osoby uczestniczące w tej formie również po likwidacji spółdzielni utrzymały aktywność na rynku pracy/ nie powróciły do systemu pomocy społecznej.

12. Zespół ds. wdrażania i promocji ekonomii społecznej w województwie warmińsko-mazurskim PODMIOT ZAANGAŻOWANY W KREOWANIE POLITYKI WSPARCIA EKONOMII SPOŁECZNEJ - powołany Uchwałą Zarządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego z dnia 10 listopada 2009 roku.

13. Zespół ds. wdrażania i promocji ekonomii społecznej w województwie warmińsko-mazurskim W skład zespołu wchodzą przedstawiciele: • Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej • Wojewódzkiego Urzędu Pracy • Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich • Konwentu Powiatów Województwa Warmińsko-Mazurskiego • Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Olsztynie • Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Braniewie • Miejskiego Urzędu Pracy w Olsztynie • Warmińsko-Mazurskiego Kuratorium Oświaty • Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie • Ośrodków Wsparcia Ekonomii Społecznej w Olsztynie, Elblągu, Ełku i Nidzicy • Stowarzyszeń i fundacji • Działdowskiej Agencji Rozwoju • Warmińsko-Mazurskiego Klubu Biznesu

14. ZADANIA ZESPOŁU DS. EKONOMII SPOŁECZNEJ • ocena stanu rozwoju ekonomii społecznej w województwie, • promowanie ekonomii społecznej i tworzenie przyjaznego klimatu dla jej rozwoju w regionie, • opiniowanie aktów prawnych dotyczących ekonomii społecznej, • wypracowywanie i proponowanie nowych rozwiązań w zakresie wdrażania ekonomii społecznej w województwie, • upowszechnianie dobrych praktyk w obszarze ekonomii społecznej, • inicjowanie i wspieranie współpracy pomiędzy jednostkami sektora publicznego, prywatnego, organizacjami pozarządowymi i ośrodkami badawczymi na rzecz promocji i rozwoju ekonomii społecznej. • udział w procesie monitoringu RPDES, w szczególności poprzez opiniowanie raportów rocznych z wdrażania Planu.

15. PODSTAWY PROGRAMOWE REGIONALNYCH DZIAŁAŃ NA RZECZ EKONOMII SPOŁECZNEJ STRATEGIA Rozwoju Społeczno - Gospodarczego Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2020 Wymiar strategiczny STRATEGIA Polityki Społecznej Województwa Warmińsko-Mazurskiego do 2020 r. Wieloletni program współpracy z organizacjami pozarządowymi Regionalny Plan Działań na Rzecz Promocji i Upowszechniania Ekonomii Społecznej w Województwie Warmińsko-Mazurskim na lata 2011-2015 Wymiar realizacyjny Regionalny Program Operacyjny Warmia i Mazury 2007-2013 Program Operacyjny Kapitał Ludzki Priorytet VII Programy wojewódzkie z zakresu polityki społecznej

16. CEL GŁÓWNY REGIONALNEGO PLANU DZIAŁAŃ NA RZECZ EKONOMII SPOŁECZNEJ NA LATA 2011-2015 Zwiększenie udziału ekonomii społecznej w rozwoju społeczno-gospodarczym województwa warmińsko-mazurskiego ze szczególnym uwzględnieniem aktywizacji zawodowej i społecznej grup zagrożonych wykluczeniem

17. PRIORYTETY RPDES Priorytet I Spójny system wsparcia ekonomii społecznej w Regionie Priorytet II Wzrost świadomości na temat ekonomii społecznej Priorytet IV Administracja publiczna wspiera rozwój ekonomii społecznej w Regionie Priorytet III Poprawa efektywności ekonomi-cznej podmiotów ekonomii społecznej

18. System wsparcia ekonomii społecznej na Warmii i Mazurach • Utworzenie sieci Ośrodków Wspierania Ekonomii Społecznej (utworzono 5 OWES) • Utworzenie inkubatorów przedsiębiorczości społecznej (utworzono 8 IPS) • Utworzenie systemu wsparcia finansowego: • Fundusz dotacyjny (3 operatorów) • Fundusz pożyczkowy (TISE) • Fundusz poręczeniowy (DAR) • Tworzenie lokalnych zespołów ds. ekonomii społecznej (powołane 3 zespoły powiatowe)

19. Wybrane efekty działania systemu wsparcia w 2012 r. • 1.884 osób objętych wsparciem OWES w różnych formach (szkolenia, doradztwo, animacja) • 270 podmiotów ekonomii społecznej objętych wsparciem (w tym organizacje pozarządowe planujące działalność gospodarczą) • 18 organizacji pozarządowych rozpoczęło działalność gospodarczą dzięki wsparciu OWES • Utworzenie 6 nowych spółdzielni socjalnych dzięki wsparciu operatora finansowego w 2012 r. • 116 gmin i 19 powiatów objętych regionalną kampanią informacyjno-promocyjną

20. Usługi Ośrodka Wspierania Ekonomii Społecznej (OWES): Usługi prawne, księgowe, marketingowe Szkolenia, doradztwo, Rozwój partnerstw lokalnych Promocja ES Użyczenie lokali i sprzętu (Inkubator Przedsiębior-czości Społecznej - IPS) Podmioty infrastrukturalne – zakres wsparcia w ramach Poddziałania 7.2.2 PO KL Operator wsparcia finansowego dla spółdzielni socjalnych zapewnia: • Doradztwo i szkolenia dla grup inicjatywnych • Dotacja do 20 tys. na członka lub osobę zatrudnianą w spółdzielni • Wsparcie pomostowe finansowe w okresie 6-12 m-cy

21. 7) IPS w BraniewieStowarzyszenie ESWIP 9) IPS w Lidzbarku Warm.Stowarzyszenie ESWIP 8) IPS w BartoszycachStowarzyszenie ESWIP 2) OWIES + IPS w Olsztynie Stowarzyszenie ESWIP 1) OWIES + IPS w ElbląguStowarzyszenie ESWIP 12) Operator Stowarzyszenie ESWIP 7 8 1 9 14 12 13 4 2 5 10 4) OWIES w Ełku Stowarzyszenie ADELFI 6 3 5) OWES Stowarzyszenie WAMA-COOP 13) IPS w Mrągowie Stowarzyszenie WAMA-COOP 10) IPS w OstródzieStowarzyszenie ESWIP 11 14) IPS w Kętrzynie Stowarzyszenie WAMA-COOP 6) Operator Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości ATUT w Ostródzie 11) Operator Działdowska Agencja Rozwoju S.A. 3) OWIES w NidzicyNidzicka Fundacja Rozwoju NIDA

22. BRANŻE DZIAŁALNOŚCI SPÓŁDZIELNI SOCJALNYCH W WOJEWÓDZTWIE WARMIŃSKO-MAZURSKIM • Opieka nad dziećmi, osobami starszymi i niepełnosprawnymi (punkty opieki przedszkolnej, opieka środowiskowa, dom pobytu dla osób w podeszłym wieku) • Usługi remontowo-budowlane • Usługi gastronomiczne • Agencja eventowa, agencja reklamowa • Działalność artystyczna (koncerty) • Serwis ogumienia i mechanika pojazdowa, • Renowacja i rekonstrukcja starych motocykli i samochodów • Hodowla i wystawiennictwo ptactwa ozdobnego (park ptaków) • Odzysk surowców z materiałów segregowanych

23. INTELIGENTNE SPECJALIZACJE WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO Naprawa i konserwacja Projektowanie Przetwórstwo i sprzedaż drewna Sprzedaż produktów drzewno-meblarskich TARGI I PROMOCJA Produkcja żywności nieprzetworzonej Przetwórstwo spożywcze FINANSOWANIE Transport wodny Produkcja maszyn Chów i hodowla ryb oraz zwierząt Ochrona środowiska przyrodniczego Unieszkodliwiane odpadów porolniczych Przemysł rolno- spożywczy

24. Wyzwania w zakresie poprawy potencjału PES • wzmocnienie lokalnej współpracy oraz partnerstw formalnych pomiędzy administracją publiczną, podmiotami ekonomii społecznej oraz biznesem; • większe zaangażowanie JST w rozwój ekonomii społecznej poprzez przekazywanie większej liczby zadań publicznych na rzecz PES, szersze wykorzystanie społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych („klauzule społeczne” w PZP) a także bezpośrednie zaangażowanie JST w tworzenie spółdzielni socjalnych osób prawnych; • wsparcie samoorganizacji sektora ekonomii społecznej w postaci izby przedsiębiorstw społecznych, organizacji branżowych, klastrów itp.; • bardziej skuteczna promocja produktów i usług ekonomii społecznej oraz wsparcie marki ES w lokalnych środowiskach poprzez targi, „otwarte drzwi” w podmiotach ES, promocję w środkach masowego przekazu; • wzrost liczby nowych miejsc pracy w sektorze ES, „przyjaznych” dla osób bezrobotnych i niepełnosprawnych, w szczególności dla młodzieży (w tym absolwentów szkół wyższych) oraz osób w wieku 50+ zamieszkałych na terenach wiejskich.

25. Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej WIESŁAWA PRZYBYSZ - DYREKTOR • ul. Głowackiego 17, 10-447 Olsztyn • Tel.: (0-89) 512-55-00 • Faks: (0-89) 512-55-09 • e-mail: rops@warmia.mazury.pl