Ahmet OSMANLI TÜİK Uzman Yardımcısı ahmetosmanli@tuik.tr

1. AVRUPA TOPLULUĞUNDA EKONOMİK FAALİYETLERİN İSTATİSTİKİ SINIFLAMASINACE Rev.2(Nomenclature statistique des Activités économiques dans la Communauté Européenne) Ahmet OSMANLI TÜİK Uzman Yardımcısı ahmetosmanli@tuik.gov.tr

2. NACE Rev.2 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ 2. AMACI 3. KULLANILDIĞI TEMEL İSTATİSTİKİ UYGULAMALAR 4. KAPSAMI VE SINIRLARI 5. YAPISI VE KODLANIŞI 6. NACE Rev.2’NİN NACE Rev.1.1’E GÖRE FARKLILIKLARI 7. NACE REV.2’DE KOD VERME ÖRNEKLERİ

3. NACE Rev.2 1. GİRİŞ Ülkelerin ekonomik ve sosyal yapılarının incelenmesi için istatistiki bilgilere gereksinim duyulur. İstatistiklerle açıklanabilecek bütün gözlemler ise, sistematik bir sınıflama gerektirmektedir. Sınıflamalar, istatistiki gözlemler evrenini, istatistik amaçlı araştırmanın niteliklerine göre olabildiğince homojen gruplara ayıran ve verilerin uyumlu bir şekilde toplanmasında, işlenmesinde ve sunulmasında kullanılan ortak bir dil olarak tanımlanır.NACE, Avrupa Birliği’nce 1970’ten beri geliştirilen ekonomik faaliyetlerin çeşitli istatistiki sınıflamalarını göstermek için kullanılan kısaltma bir isimdir. NACE temelinde üretilen istatistikler, Avrupa ve genel olarak dünya düzeyinde karşılaştırılabilir. NACE’nin kullanımı, Avrupa İstatistik Sistemi içerisinde zorunludur.

4. NACE Rev.2 2. AMACI NACE, ekonomik istatistiklerdeki (üretim, istihdam, ulusal hesaplar vb.) ve diğer istatistiki alanlardaki ekonomik faaliyete göre istatistiki verilerin toplanması ve sunulması için bir çerçeve sağlamayı amaçlamıştır. NACE, AB tarafından kendi ihtiyaçlarına göre ISIC temel alınarak genişletildiğinden, NACE’ye göre üretilen istatistikler genel olarak dünya düzeyinde karşılaştırılabilir olmuştur. NACE Rev. 2 Yönetmeliği, üye devletlerin ulusal amaçlar için NACE Rev.2’den türetilen bir ulusal versiyonu kullanmalarına izin vermektedir. Fakat bu tür ulusal versiyonların, NACE Rev.2 tarafından ortaya konan yapıya ve hiyerarşik çerçeveye uyması gerekmektedir.

5. NACE Rev.2 3. KULLANILDIĞI TEMEL İSTATİSTİKİ UYGULAMALAR • İş Kayıtları • Ulusal ve Bölgesel Hesaplar • Yapısal İş İstatistikleri • Kısa Dönemli İstatistikler • İş Gücü İstatistikleri • Ulaştırma, enerji ve atık istatistikleri.

6. NACE Rev.2 4. KAPSAMI VE SINIRLARI -NACE, birimlerin ortak girişim olup olmadığına, sahipliğin devlet veya özel olup olmadığına, ana girişimin yabancı varlık olup olmadığına ve işyerinin birden fazla işletmeden oluşup oluşmadığına bakmaksızın, aynı ekonomik faaliyette bulunan birimleri aynı kategoride sınıflandırır. -İmalat faaliyetlerinin geleneksel veya modern tekniklerle yapılması, NACE için bir ölçüt değildir.

7. NACE Rev.2 4. KAPSAMI VE SINIRLARI (devamı) -NACE, resmi olanla olmayan üretimler arasında bir ayrım yapmaz. -Piyasa faaliyetleri ile piyasa dışı faaliyetler arasında da bir ayrım yapmaz. -NACE, hanehalklarının kendi kullanımları için yapmış oldukları mal ve hizmetlerin üretimlerine yönelik faaliyetler için de kategoriler içermektedir.

8. NACE Rev.2 5. YAPISI VE KODLANIŞI Seviye 1 : 21 Kısım, A’dan U’ya kadar alfabetik harflerletanımlanmıştır. Seviye 2 : 88 Bölüm, iki basamaklı numerik kodlarla tanımlanmıştır. Seviye 3 : 272 Grup, üç basamaklı numerik kodlarla tanımlanmıştır. Seviye 4 : 615 Sınıf, dört basamaklı numerik kodlarla tanımlanmıştır.

9. NACE Rev.2 5. YAPISI VE KODLANIŞI (devamı) Kısım seviyesinde kullanılan kodlar, belirli bir faaliyeti açıklayan bölüm, grup ve sınıfları tanımlayan NACE kodlarıyla bütünleşik değildir. Örneğin, “Tutkal imalatı” faaliyeti Bölüm 20’de, Grup 20.5’de ve Sınıf 20.52’de tanımlanmaktadır; ancak, bu sınıfın bağlı olduğu Kısım C, kodun kendisinde görünmemektedir. Kısım C Bölüm 20 Grup 20.5 Sınıf 20.52 ---------- 11 İçeceklerin imalatı 11.0 İçeceklerin imalatı 11.01 Alkollü içeceklerin damıtılması, arıtılması ve harmanlanması 11.02 Üzümden şarap imalatı 11.03 Elma şarabı ve diğer meyve şaraplarının imalatı 11.04 Diğer damıtılmamış mayalı içeceklerin imalatı 11.05 Bira imalatı

10. NACE Rev.2 5. YAPISI VE KODLANIŞI (devamı) Bölümler ardışık olarak kodlanmıştır. Bununla birlikte, NACE kodlamasını tamamen değiştirmeksizin, ek bölümlerin girilmesine olanak sağlamak amacıyla bazı “boşluklara” yer verilmiştir. Bu boşluklar, ek bölümlere ihtiyaç olması muhtemel olan kısımlarda bırakılmıştır; Bu amaçla, aşağıdaki bölüm kod numaraları, NACE Rev. 2‘de kullanılmamıştır: 04, 34, 40, 44, 48, 54, 57, 67, 76, 83 ve 89. Belli bir sınıflama seviyesinin sınıflamada daha aşağıya bölünmediği durumlarda, bir sonraki daha ayrıntılı seviyenin kodu için “0” kullanılır. Örneğin; “Veterinerlik faaliyetleri” için kullanılan sınıf kodu 75.00’dır, çünkü; “Veterinerlik faaliyetleri” bölümü (Kod 75) ne gruplara ne de sınıflara bölünmüştür. “Bira imalatı” sınıfı 11.05 olarak kodlanmıştır, çünkü “İçeceklerin imalatı” bölümü (Kod 11) birden fazla gruba bölünmemiş, fakat “İçeceklerin imalatı” grubu (kod 11.0) sınıflara bölünmüştür. 75 Veterinerlik faaliyetleri 75.0 Veterinerlik faaliyetleri 75.00 Veterinerlik faaliyetleri

11. NACE Rev.2 5. YAPISI VE KODLANIŞI (devamı) Mümkün olduğunca, “diğer” ve/veya “bys (başka yerde sınıflandırılmamış)” benzeri arta kalan grup ve sınıflar 9 rakamı ile tanımlanmaktadır (Örneğin, “Başka yerde sınıflandırılmamış madencilik ve taş ocakçılığı” grubu 08.9 olarak kodlanırken, “Başka yerde sınıflandırılmamış diğer madencilik ve taş ocakçılığı” başlıklı sınıf 08.99 şeklinde kodlanmıştır). 08.9 Başka yerde sınıflandırılmamış madencilik ve taş ocakçılığı 08.91 Kimyasal ve gübreleme amaçlı mineral madenciliği 08.92 Turba çıkarımı 08.93 Tuz çıkarımı 08.99 Başka yerde sınıflandırılmamış diğer madencilik ve taş ocakçılığı

12. 5. YAPISI VE KODLANIŞI (devamı) 95.11 Bilgisayarların ve bilgisayar çevre birimlerinin onarımı 95.12 İletişim araç ve gereçlerinin onarımı 95 Bilgisayarların, kişisel eşyaların ve ev eşyalarının onarımı Bu sınıf aşağıdakilerin onarım ve bakımını kapsamaktadır: - masaüstü bilgisayarlar, diz üstü bilgisayarlar, manyetik disk sürücüleri, flash sürücüler ve diğer bellek aygıtları, - optik disk sürücüleri (CD-RW, CD-ROM, DVD-ROM, DVD-RW), - yazıcılar, monitörler, klavyeler, - fareler, kumanda kolları (joysticks) ve iztopu (trackball) aksesuarları, - dahili ve harici bilgisayar modemleri, - bağlı bilgisayar terminalleri,bilgisayar sunucuları, - barkod tarayıcılar dahil olmak üzere tarayıcılar, - akıllı kart okuyucuları, sanal gerçeklik başlıkları, - bilgisayar projektörleri. - otomatik vezne makineleri (ATM`ler) gibi bilgisayar terminalleri; mekanik olarak işlemeyen satış noktaları terminalleri (POS), - el bilgisayarları (PDA`lar). 95.21 Tüketici elektroniği ürünlerinin onarımı Bu sınıf aşağıdakiler gibi iletişim teçhizatının onarım ve bakımını kapsamaktadır: - kablosuz telefonlar, - cep telefonları, - taşıyıcı cihaz modemleri, - faks makineleri, - iletişim aktarma teçhizatı (örneğin yönlendiriciler, köprüler, modemler), - alıcı ve verici radyolar, - ticari televizyon kameraları ile video kameraları 95.22 Evde kullanılan cihazlar ile ev ve bahçe gereçlerinin onarımı Bu sınıf tüketici elektroniği eşyalarının onarım ve bakımını kapsamaktadır. - tüketici elektroniği eşyalarının onarımı: • televizyon ve radyo, • video kaset kayıt cihazları (VCR), • CD oynatıcılar, • ev tipi video kameralar. 95.23 Ayakkabı ve deri eşyaların onarımı - ev eşyalarının bakım ve onarımı, • buzdolapları, fırınlar, çamaşır makineleri, giysi kurutma makineleri, oda klimaları, v.b., - ev ve bahçe gereçlerinin onarım ve bakımı, • çim biçme makineleri,malalar,kar ve yaprak püskürtme cihazları,makaslar,vb. 95.24 Mobilyaların ve ev döşemelerinin onarımı - botların, ayakkabıların, valiz ve benzerlerinin onarımı, - topukların çakılması. - Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; - büro mobilyası da dahil ev mobilyalarının yeniden döşenmesi, kaplanması, onarımı ve yenilenmesi 95.25 Saatlerin ve mücevherlerin onarımı - saatlerin ve saat kovanı ve tüm metal gövdeler; manivela, kronometreler gibi saat parçalarının onarımı, - mücevherlerin onarımı. 95.29 Başka yerde sınıflandırılmamış diğer kişisel eşyaların ve ev eşyalarının onarımı - bisikletlerin onarımı, - giyim eşyalarının onarım ve tadilatı, - spor eşyalarının onarımı (spor amaçlı silahların onarımı hariç) ve kamp malzemelerinin onarımı, - kitapların onarımı, müzik aletlerinin onarımı, oyuncakların ve benzer eşyaların onarımı, - diğer kişisel eşyaların ve ev eşyalarının onarımı,piyano akordu.

13. NACE Rev.2 6. NACE Rev.2’NİN NACE Rev.1.1’E GÖRE FARKLILIKLARI Revizyon Ekonomik yapıların ve kuruluşların teknolojik gelişmelere ek olarak değişmesi varolan faaliyet ve ürünlerin yerini alan yeni faaliyet ve ürünleri ortaya çıkarmaktadır. Dolayısıyla sınıflamanın uygunluğunun zamanla azalması revizyonu gerekli kılmaktadır. Yapılan revizyon çalışmasında NACE’nin genel özellikleri değişmeden olduğu gibi kalmıştır.

14. NACE Rev.2 6. NACE Rev.2’NİN NACE Rev.1.1’E GÖRE FARKLILIKLARI KOD SAYISINA GÖRE KARŞILAŞTIRMA

15. 7. NACE REV.2’DE KOD VERME ÖRNEKLERİ

16. 7. NACE REV.2’DE KOD VERME ÖRNEKLERİ (Devam)

17. 7. NACE REV.2’DE KOD VERME ÖRNEKLERİ (Devam)

18. Kaynaklar • Uluslararası istatistiksel sınıflandırmalar • http://www.un.org/Depts/unsd/class/ • http://unstats.un.org/unsd/mbs/default.asp • Avrupa sınıflandırmaları ve tablolarıhttp://europa.eu.int/comm/eurostat/ramon/ • Ulusal sınıflandırmalar • Pek çok ülke ulusal sınıflandırmaları kendi web sitelerinde gösterirler • US (NAICS):http://www.census.gov/epcd/www/naics.html • FR (NAF, CPA, etc.):http://www.insee.fr • TÜRKİYE http://tuikapp.tuik.gov.tr/DIESS/

19. TEŞEKKÜRLER…