Samfunnskunnskap Kap 2: Økonomi

1. Samfunnskunnskap Kap 2: Økonomi

2. Markedet – der kjøpar og seljar møtes. • Kva gjer at prisen på ei vare eller ei teneste går opp eller ned? • Er det mykje av ei vare – vil prisen falle. Er det lite av ei vare mange vil ha – aukar prisen. • Døme: Kaffekrisa i 2002 – • Overproduksjon av kaffe – prisene på kaffe fall dramatisk.

3. Kva består ein økonomi av: Privat økonomi: – består av inntekter og utgifter. Kan du gje døme? Offentleg økonomi: - Kan du gje døme på inntekter og utgifter? (Stat, fylkeskommune og kommune)

4. Inntekter: Skatter og avgifter • Utgifter: Vei, skule, sjukehus, barnehage osv. • Prioriteringar. • Økonomi består av: Inntekter, utgifter og prioriteringar. • Økonomien i Noreg består av: korleis husholdningar, bedrifter og det offentlege tjener og brukarpengar.

5. BNP • All produksjon av varer og tenester skaper inntekter som målast i pengar. • Verdiskapninga i eit land blir målt i BNP – som er eit mål på den samla produksjonen av varer og tenester.

6. Import og eksport • Kva er internasjonalhandel og kvifor handlar land med kvarandre? Ingen land i verda er sjølvforsynte slik at dei produserer alt dei treng sjølv, derfor handlar land med kvarandre. • Den økonomiske teorien seier at kvart land eksporterer dei produkta dei har særleg føresetnader for å lage samanlikna med andre land, mens det importerer andre produkt.

7. Kva eksporterer/importerer Noreg? • Noreg har/eksporterar mykje: fisk, olje, gass, tømmer og teknologi.

8. Eksport: er sal av varer og tenester til andre land. Eksport gjev inntekt. Land vil i stor grad eksportera det dei har eit komparativt føretrinn for å produsera Import: er kjøp av varer og tenester frå andre land. Import er ei utgift. Land vil i stor grad importera dei varer og tenester det ikkje vil lønna seg økonomisk å produsera sjølv.

9. Økonomiske system • Planøkonomi • Markedsøkonomi • Blandingsøkonomi - Noreg har blandingsøkonomi med ein svært aktiv stat. Den er aktiv fordi staten har innført omfattande velferdsordningar, og dei har eigardel i store viktige bedrifter som StatoilHydro, Telenor og Posten. Staten er Noregs største arbeidsgjevar.

10. Økonomiske system

11. Keynes – Aktiv stat • Keynes meinte at om marknaden fekk bestemme alt, ville mange menneske slite med å få dekt dei grunnleggjande behova sine. Han meinte at staten måte ta ei aktive rolle i økonomien.

12. Veksten i BNP svingar • Høgkonjuktur – økonomiske vesten er høgare enn normalt • Lavkonjuktur – økonomiske vesten er lavare enn normalt

13. Keynes meinte at staten måte ta ei aktiv rolle i økonomien og drive motkonjunkturpolitikk. Det gjekk ut på at staten skulle bruke mykje pengar når etterspurnaden av varer og tenester var låg, og mindre pengar når etterspurnaden var høg. (Døme: New Deal)

14. Økonomisk vekst • Høg økonomisk vekst – økt produksjon av varer og tenester. • Fleire faktorar kan bidra til økonomisk vekst:

15. Grunnleggande ressurser • Arbeidskraft • Kapital (både maskiner, bygningar, utstyr,pengar til å kjøpe det som trengs i produksjonen) • Naturressurser, fornybare (vannkraft og fisk. Ikkje-fornybare,olje og gass.