ÇALIŞMAVE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI

1. ÇALIŞMAVE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI FAZIL ÖLMEZ MAKİNA MÜHENDİSİ Baş İş Müfettişi folmez@csgb.gov.tr

2. KONU RİSK YÖNETİMİNE GİRİŞ TANIMLAR RİSK DEĞERLENDİRMESİ

3. DURUM TESBİTİ • İSG UYGULAMALARI ; • ÇSGB EKSENLİ, • TEFTİŞ, • DENETİM, • ÖLÇME VE İZLEME OLARAK YÜRÜTÜLMEKTEDİR.

4. NOKSANLIKLARIN GİDERİLMESİNİ TAKİP PROGRAM HAZIRLAMA ÖNCELİK BELİRLEMESİ VE MAKRO SEVİYEDE RİSK DEĞERLENDİRME İŞTEFTİŞ KONTROL TEFTİŞ İŞYERİ ZİYARETLERİ GENEL TEFTİŞ ÖN TEHLİKE VE RİSK ANALİZİ (MEVZUAT UYARINCA) CEZAİ UYGULAMA NOKSANLAR VE TAVSİYELER MEHİL VERME KLASİK İŞ TEFTİŞ UYGULAMASI

5. YENİ İSG YAKLAŞIMININ EN BELİRGİN ÖZELLİKLERİ • RİSK DEĞERLENDİRMESİ • ÇALIŞANLARIN KATILIMI • UZMAN KATKISI SAĞLANMASI • ÇALIŞANLARIN BİLGİLENDİRİLMESİ • ÇALIŞANLARIN EĞİTİMİ • KORUMA ÖNLEME ANLAYIŞI

6. ESKİ - YENİ YAKLAŞIMIN KARŞILAŞTIRILMASI ESKİ - YENİ YAKLAŞIMIN KARŞILAŞTIRILMASI

7. TANIMLAR • TÜRK DİL KURUMU SÖZLÜĞÜNDE TEHLİKE; • TEHLİKE(isim) Arapça: Tehluke kökünden gelir • 1. Büyük zarar veya yok olmaya yol açabilecek durum, muhatara • 2. Gerçekleşme ihtimali bulunan fakat istenmeyen durum • RİSK: Fransızca, risque kelimesinden gelir (isim) • :Riziko

8. Tehlike ve Risk Kavramları Bu durumda: Köpek balığı; Tehlike midir ? Risk midir?

9. Tehlike ve Risk Kavramları • Bu durum için köpek balığı sadece bir TEHLİKEDİR. • Suya girerseniz köpek balığı bir RİSK olur. RESİMDE BAŞKA TEHLİKE VAR MIDIR ?

10. Tehlike ve Risk Kavramları • Diğer tehlikeler nelerdir? • Hindistan cevizi • Hava Durumu • Güneş • Yağmur • Rüzgar • Deniz • Ağaç • Mevsim • Korsanlar • Gel-git • Sağlık

11. TEHLİKE İnsanların yaralanması, hastalanması,malın veya malzemenin hasar görmesi,işyeri ortamının zarar görmesi veya bunların gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak veya durum.(TS 18001)

12. TEHLİKE: Çalışma çevresinin fiziki kusurları ve insanların hatalı davranışları gibi, çalışma ortam ve şartlarında var olan, yada dışarıdan gelebilecekkapsamı belirlenmemiş, maruz kimselere, işyerine veçevreyezarar yada hasar vermepotansiyeli

13. Risk = İ x D İ : İhtimal D: Zararın derecesi RİSK : Tehlikelerden kaynaklanan bir olayın, meydana gelme ihtimali ile zarar verme derecesinin bir bileşkesidir. RİSK İ H T İ M A L ZARAR - HASAR

14. RİSK DEĞERLENDİRMESİ

15. Tanımlar Risk değerlendirmesi ne demektir ?

16. Tanım : TS 18001 Madde 3.15’e göre RİSK DEĞERLENDİRMESİ Tüm proseslerde, rİskİn büyüklüğünü tahmİn etmek ve rİske tahammül edİlİp edİlemeyeceğİne karar vermek.

17. Risk Değerlendirmesi Riskin büyüklüğünün tahmin edilmesini ve riskin kabul edilebilir olup olmadığının tanımlanmasını kapsayan süreç. ( BS 8800’e göre Tanım : 3.14)

18. Risk Değerlendirmesi • (TS 1050 Risk Değerlendirmesi) • tehlikelerin, (belirlenerek) • sistematik bir yolla gözden • geçirilmesine imkan veren bir • dizi mantık adımıdır.

19. RİSK DEĞERLENDİRMESİ İLO-OSH 2001 İSGYS REHBERİ İŞTEKİ TEHLİKELERDEN ORTAYA ÇIKAN SAĞLIK VE GÜVENLİK RİSKLERİNİ DEĞERLENDİREN BİR PROSESTİR.

20. Risk Değerlendirmesi Sistematik metotlarla çalışma ortamı, şartları ya da çevrede var olan Tehlikeleri belirlemek, Riskleri ortaya çıkarmakve Riskleri kontrol etmek için uygun nitel ve/veya nicel yöntemler kullanılarak yapılan çalışmaların bütünüdür.

21. Kabul Edilebilir Risk Kanuni zorunluluklar ve işletmenin kendi sağlık ve güvenlik politikası ve uygulamaları dikkate alındığında, kabul edebilecek düzeye indirilmiş risk

22. RİSK DEĞERLENDİRMESİ

23. NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ?

24. Avrupa Birliğinin 2002-2006 Stratejisi; • İşyerlerinde risk algılama ve önleme kültürünü oluşturmak ve geliştirmek, • İş sağlığı ve güvenliği anlayışına global bir yaklaşım getirmek, • İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarında yaygınlık, birlik ve beraberlik oluşturarak, Serbest piyasa şartlarında rekabet eşitliği sağlamak

25. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliğinde Risk Değerlendirilmesinin Yeri Md : 6/b.2-c.1 İşverenlerin Genel Yükümlülükleri : -Önlenmesi mümkün olmayan risklerin değerlendirmesini yapar, -Kullanılacak iş ekipmanının, kimyasal maddeler ve preparatların seçimi,işyerindeki çalışma düzeni gibi konularda dahil işçilerin sağlık ve güvenliği yönünden tüm riskleri değerlendirir. Md 9/1.a -İşverenlerin Muhtelif Yükümlülükleri İşveren: İşyerinde risklerden özel olarak etkilenebilecek işçi gruplarının durumunu da kapsayacak şekilde sağlık ve güvenlik yönünden risk değerlendirmesi yapar.

26. Neden Risk Değerlendirmesi? • KANUNİ NEDENLER • AHLAKİ NEDENLER • EKONOMİK NEDENLER

27. Risk Değerlendirmesi İşleminin Taraflara Yararları • ÇALIŞANLAR AÇISINDAN • İŞVERENLER AÇISINDAN • DEVLET AÇISINDAN

29. ÇALIŞANLAR ve RİSK DEĞERLENDİRMESİ 5 1 Dengeli Katılım Haberdar olma, Sorumluların belirlenmesi Kayıtlar Ulaşma Doğrudan Çalışan yerine bütün çalışanları kapsama 6 2 Kuralların önceden belirlenmesi 7 3 Proaktif yaklaşım Sürekli gelişim 8 4 Acil durum hazırlığı İç denetim

30. İŞVERENLER ve RİSK DEĞERLENDİRMESİ Tehlike ve risklerini önceden görebilme Uluslararası saygınlık ve geçerlilik Proaktif yaklaşımla acil durumlar için her an hazırlıklı olma İstenmeyen durumların önlenmesi ile kayıpların azaltılması Sorumlulukların ve görevlerin belirlenmesi ve paylaşımı Güvenli teknoloji seçimi ilegüvenli çalışma ortamı temini

31. TARAFLARIN KATILIMI İLE YÜKÜN AZALMASI RİSK KÜLTÜRÜÜNDE GELİŞME DENETİM KOLAYLIĞI DEVLET Ve RİSK DEĞERLENDİRMESİ SÜREKLİ GELİŞME KAYIPLARIN AZALMASI ÇALIŞMA BARIŞINA KATKI ULUSLARARASI SGYS HAZIRLIK DÜZENLİ VERİ AKIŞI

32. RİSK DEĞERLENDİRMESİ NE ZAMAN YAPILMALI? • İŞE BAŞLARKEN VEYA HİÇ YAPILMAMIŞSA, • HERHANGİ BİR DEĞİŞİKLİK HALİNDE, • İŞ KAZASI,MESLEK HAS.VEYA BİR OLAY DURUMUNDA, • DÜZENLİ ARALIKLARLA.

33. KİM SORUMLU VE KİM VE NASIL YAPMALI? • SORUMLU İŞVEREN. • İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Md:9 • a) İşveren; 1-İşyerinde risklerden özel olarak etkilenebilecek işçi gruplarının durumunu da kapsayacak şekilde sağlık ve güvenlik yönünden risk değerlendirmesi yapar. 2-Risk değerlendirmesi sonucuna göre,alınması gereken koruyucu önlemlere ve kullanılması gereken koruyucu ekipmana karar verir. 3-Üç günden fazla işgücü kaybı ile sonuçlanan iş kazaları ile ilgili kayıt tutar. 4-İşçilerin uğradığı iş kazaları ile ilgili rapor hazırlar. • b-(a) bendinin (1) ve (2) numaralı alt bentlerinde belirtilen çalışmalar ve değerlendirmelerle ilgili kayıt ve dökümanların hazırlanması ile (a) bendinin (3) ve (4) numaralı bentlerinde belirtilen belgelerin düzenlenmesi,işyerinin büyüklüğü ve yapğılan işin niteliğine göre,Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara uygun şekilde yapılır.

35. Risk Kaynakları Nelerdir ? • RİSKLER ; • İşler,(işletme, bakım, onarım, temizlik vb. faaliyetler) • İşlemler(operasyonlar) • Maddeler(ham, yarı mamul ve mamul maddeler) • Makina ve donanımlar • İnsanlar(Çalışan, stajyer, ziyaretçi vb.) • Organizasyon • Çevre vb. kaynaklanabilir.

36. RİSK TAYİN PROSESİ Çalışma Faaliyetlerinin Sınıflandırılması Gerekliyse Tehlike Tanımlama Risk Belirleme Risk Katlanabilirliğine Karar Verme Risk Kontrol Faaliyet Planı Hazırlama Faaliyet Planın Yeterliliğini Gözden Geçirme

37. İşletme Faaliyetlerinin Sınıflandırılması. • Sürekli yapılan işler.(üretim,boyama vs.) • Seyrek yapılanlar.(bakım, temizlik) • Ağır ve tehlikeli işler kapsamına girenler. • Firma sahası içinde yapılanlar, dışında yapılanlar. • Kimyasal ,mekanik, biyolojik, elektriksel faaliyetler.

38. Risk Yönetimi

39. RİSK DEĞERLENDİRMESİ BEŞ temel adımdan oluşur EVET 1.ADIM TEHLİKELERİ TANI Bu konuda elinizdeki bu kaynakları takip edin Tanımladığınız tehlikelerle ilgili olarak herhangi bir mevzuat, standart, rehber veya madde güvenlik bilgi formu var mı ? 2.ADIM RİSKLERİ DEĞERLENDİR 5.ADIM İZLE VE TEKRAR ET HAYIR 4.ADIM KONTROL TEDBİRLERİNİ TAMAMLA 3.ADIM KONTROL TEDBİRLERİNE KARAR VER

40. Tehlikelerin tanınması • Şu üç soru tehlikeleri tanımlamamıza olanak tanır; • Tehlike Kaynakları nelerdir? • Bu tehlikeden kim yada ne zarar görebilir? • Zarar nasıl ortaya çıkabilir?

41. Tehlike Belirleme • Tehlike Sınıfları. A)Mekanik B)Elektrik C)Radyasyon D)Kimyasal yada biyolojik maddeler. E)Yangın ve Patlama F)Ergonomik(Hareket,pozisyon,eğilme,ışık v.b)

42. Tehlike Belirleme Bazı Tehlikeler; • Kayma ve Düşmeler. • Zehirli madde kullanımı. • Alet, Malzeme Düşmesi. • Çalışanların saldırısı, • Yangın, Patlama. • Mesleki Hastalıklar. • Sıcak Soğuk Dengesizlikleri • Elektrik Çarpması.

43. TEHLİKELER NASIL BELİRLENİR. • Yasal Şartların incelenmesi. • Kaza Raporlarının,envanterlerinin,kitapların, sektörel istatistiklerin incelenmesi ile. • Tesis yapısı,yerleşimi incelenerek. • Faaliyetlerin yapılış şekli,iş akış şemaları. • Standardlar incelenerek. • Daha önce alınmış tedbirler,alına bilecek tedbirler incelenerek. • Kullanılan malzemeler. • Politika,Tetkik Sonuçları vs.

44. TEHLİKENİN TANINMASI

45. RİSKLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

46. RİSKİN KONTROLU

47. MAKİNE TEHLİKLERİ MAKİNA TEHLİKELERİ TEHLİKLER Elektrik Buhar Mekanik Parçalar Gaz Radyasyon Lazerler Kimysallar Basınçlı hava Termal Diğerleri Sıcak Soğuk Gürültü Vibrasyon

48. MAKİNE TEHLİKLERİ MAKİNA TEHLİKELERİ RISKLER Sağırlık Kimyasal Etkiler Elektrik şoku Tuzaklar Etki Körlük Temas İç yaralanma Fırlamalar Diğ. Yanıklar Karışmalar

49. SÜREÇ RİSKLERİNİ BELİRLEME & SÜREÇ RİSKLERİNİ YÖNETME ELECTRIK TEHLİKELERİ Elektrikle ilgili tehlikeleri değerlendir. ‘Yangın’ ‘Yanık’ ‘Şok’ ‘Patlama’ Tehlike Kaynaklarını Belirle veya Yukarıdaki sonuçların nasıl ortaya çıktığını belirle

50. TEHLİKE KAYNAKLARI SÜREÇ RİSKLERİNİ BELİRLEME & SÜREÇ RİSKLERİNİ YÖNETME Kablo/Yalıtım Aşırı yüklü hatlar Alet/Teçhizat Fişler&Prizler Taşınabilir elektrikli alet