Capaciteitsopbouw : een gereedschapskist voor een degelijk Noord-Zuidbeleid

1. Capaciteitsopbouw : een gereedschapskist voor een degelijk Noord-Zuidbeleid Christophe Ramont en Ilse Renard , Stafmedewerkers team Internationaal

2. Inhoud • Capaciteitsopbouw : definitie en betekenis • werken aan een visie , beleidsnota , verantwoord aankoopbeleid, geïntegreerd beleid * • Werken aan een evenwichtig budget en subsidiereglement. Noodhulp? – o,7 % - relatie bestuur en middenveld • zelf aan de slag met de Open Space methode

3. Definitie Capaciteitsopbouw • Het proces waarbij individuen, groepen, organisaties, instellingen en de maatschappij in zijn geheel (wettelijk, politiek, economisch en administratief kader) beter in staat zijn om hun ontwikkelingsnoden in een bredere context te plaatsen en hiermee om te gaan op een duurzame wijze. • Dit omvat de versterking van de kennis en vaardigheden van individuen en van groepen en van de bestuurlijke, organisatorische, administratieve vermogens van organisaties en instellingen

4. Capaciteitsopbouw in OS • Proces • Individuen • Groepen • Organisaties • Lange termijn – continu • NZ ambtenaar, secretaris, diensthoofd, sectorale ambtenaar, schepen • Personeel, politici, vrijwilligers, burgers • Lokaal bestuur, verenigingen, basisgroepen, lokale NGO’s

5. Capaciteitsopbouw in OS • Identificatie lokale ontwikkelingsnoden via participatie • Voeren van geïntegreerd beleid (intern en extern) • Aandacht aan alle aspecten van duurzame ontwikkeling (ecologisch, economisch, sociaal, en duurzaam in tijd) • Versterking kennis en vaardigheden : toegang tot informatie (uitwisseling) en knowhow , sensibilisatie, kruisbestuiving. Methodieken, trainingen, stages, ervaringsuitwisselingen, leerproces • Versterking bestuurlijke, organis,… : lerende organisatie, open voor vernieuwing en voor blik zuiden, beleidsruimte OS/kwaliteit dienstverlening/bestuursstijl

6. Visie • Volwaardig lokaal beleid = duidelijke visie op het beleidsdomein (OS) én rol daarin voor lokale besturen. • Waar wil gemeente naartoe met beleid OS? Welke rol voor zichzelf? • Over oneerlijke machtverhoudingen, nieuwe evoluties in OS, tendensen decentralisatie en lokale ontwikkeling

7. Visie en beleidsnota • Visie > globale gemeentelijke visie op LB in bestuursakkoord (na verkiezingen) en in algemeen beleidsplan gemeente (bij decreet verplicht vr elke legislatuur). • Sectorale Beleidsnota > basis = passage uit algemeen beleidsplan • Visie (lange termijn) = moet in sectorale beleidsnota. Nota is instrument voor concrete vertaling van die visie (bijsturen)

8. Waarom visie en beleidsnota? • Samenhang – meerwaarde : • Binnen de eigen NZ werking • Afstemming met andere beleidsterreinen • Verhogen smw tss alle lokale spelers • Signaalfunctie • Specifieke rol stedenband • Verankering – draagvlak • Inhoudelijke continuïteit • Zeer goede argumenten nodig om af te wijken

9. Waarom visie en beleidsnota? • Transparantie - duidelijkheid : • Naar GR, CBS, bevolking, alle betrokkenen • Controle mogelijk dr wakkere burgers, oppositie, GROS,… • Bijdrage aan debat rond rol gemeente in OS • Planmatig werken – groeien in beleid • Duidelijke doelen en indicatoren om beleid systematisch op te volgen en te evalueren • Nieuwe schepen met ambtenaar en adviesraad beleidsnota ~leerproces

10. Hoe aan de slag? • Inventaris • NZ initiatieven • Wie betrokken? Politiek, ambtelijk, wie in GROS, welke organisaties nu en in toekomst • SWOT analyse • Dialoog • Schepen en ambtenaar beknopte nota met inhoudelijke keuzes & realistische verwachtingen • Discussie met GROs, geïnteresseerden, ambtenaren, cbs, in GR commissie

11. Hoe aan de slag? 3. Opmaak beleidsnota zie handboek p 13 4. Dialoog – bijsturing – goedkeuring beleidsnota 5. Aandachtspunten : werkinstrument/ ambitie/ bijsturing/ vertaling nar operationele plannen

12. Geïntegreerd of horizontaal beleid • Horizontaal beleid = iedereen verantwoordelijk om beleid OS te bevorderen in eigen beleidsdomein • Geïntegreerd beleid = nadruk op samenhang tussen en binnen de ≠ beleidsdomeinen. • Verticaal beleid = sectoraal

13. Waarom het eigen hokje verlaten? • Gemeente > internationale context. • Geloof in rol lokale besturen in N & Z • Integratie in eigen activiteiten • Medewerking sensibilisatie • Bijdrage proces Stedenband • Ondersteuning standpunten, moties, lobbywerk t.o.v. hogere overheid.

14. OS als inrijpoort naar geïntegreerd beleid • Stedenband als dankbare kapstok • Vb Herent, Mechelen • NZ als opstap naar duurzame ontwikkeling • Vb Etterbeek • Organigram & manoeuvreerruimte • Edegem • Brainstorm Noord-Zuid • Middelkerke

15. Aankoopbeleid • = voorbeeld van geïntegreerde benadering • Duurzaam • sociale rechtvaardigheid • rechtvaardige handelsverhoudingen • Respect voor milieudragkracht • Actieve participatie bevolking • Eerlijk (zoals in Fair trade) • betere handelsvoorwaarden voor producenten en werknemers (voornamelijk) in het Zuiden • -> in praktijk weegt ecologische aspect door in duurzaamheid (cf milieuconvenant) dus NZ-ambtenaar moet vaak om aandacht andere aspecten vragen

16. Ethisch aankopen, aanbesteden of beleggen • Voorbeeldfunctie : onze gemeenten en OCMW’s groot deel van totaal bestedingen in België!  druk uitoefenen op producenten en leveranciers. Prijszetting gunstig beïnvloeden! • Publiek debat stimuleren gaat vlotter als je zelf goede vb geeft • Vaak niet duurder, maar meeruitgave voor verantwoorde producten moet mogelijk zijn. • Toename aandeel LB hierin beïnvloedt prijs, beschikbaarheid en kwaliteit producten

17. Aan de slag • bondgenoten andere diensten bvb duurzaamheidsambtenaar werkgroep • Inventaris aankopen en aanbestedingen: • Vaak ad hoc ipv gesystematiseerd ~ argument naar politiek • Prioriteiten – stappenplan • Opmaak dossier per thema : • Schets huidige aanpak – voorstel alternatieve aanpak • Leer van andere besturen met ervaring (juridisch mogelijk? Realistische inschatting meerkost, mogelijke weerstanden) • Opvolging en sensibilisatie • wanneer en door wie te implementeren? • communicatie naar diensten en bevolking!!!

18. Maatschappelijk verantwoord ondernemen • Eén van oudste specialisten : Forum Ethibel vzw, onafhankelijk onderzoeks-en adviesbureau MVI http://www.ethibel.org • Eigen onderzoeksmethodologie : bedrijven binnen 1 sector op 4 aspecten gescreend : het interne sociale beleid, het externe en economische + ecologische • Naast de traditionele financiële criteria – bvb winstgevendheid bedijf- hanteert MVI niet-financiële waarden : sociale /ethische en milieucriteria. • Opgenomen in investeringsbeleid op structurele, vrijwillige en transparante manier

19. Rol Noord-Zuidambtenaar MVI • Geen financiële expert maar Pleitbezorger bij collega’s andere diensten, gemeenteontvanger, CBS, GR • indien bereidheid : voor kader zorgen! • opname in beleidsnota, CBS-nota of GR • hoeveel % van lokale financiële middelen naar MVI? • Wat met eventuele pensioenfondsen? • Welke acties naar bevolking, naar banken,…? • Welke beleidsopties mbt volgende legislatuur? • Stappen : • laten goedkeuren motie in GR • Aanschrijven (eigen) banken : bevraging aanbod MV spaar-en beleggingsproducten op maat van LB • Opnemen sociale ecologische en ethische criteria in bestek voor beleggingen

20. Financiële instrumenten vr LB

21. Financiële gereedschapskist

22. Subsidiereglement • evenwicht Noord en Zuid ! • Wie initiatief ? Voorzet GROS – of ambtenaar aan schepen met advies GROS. Best advies andere relevante diensten (financiële en juridische dienst) • Wat moet erin ? • beschikbare kredieten gemeentebegroting • Formele vereisten : statuut aanvrager (enkel erkende NGO’s of privépersonen, lid zijn van GROS of niet,… en details aanvraag (speciaal formulier, voor datum x, elementen belangrijk voor beoordeling…) • Beoordelingsprocedure : door wie? Waarop? Puntensyteem (met beoordelingscommissie) • Uitbetaling –verantwoording en controle

23. De 0,7 % • VN : rijke landen – besteed 0,7% van BNP aan OS aub! • > VN conferentie handel en ontwikkeling UNCTAD eind ’60 • goede lln : NL; Lux, DE, N, S • BNP of BBP? • BNP geproduceerd door ingezeten van land, ongeacht waar ze dat produceren • BBP geproduceerd binnen grenzen van een land (ongeacht door ingezeten of niet) • Via de OESO en haar ODA (Official development assistance) zien we wat België bijdraagt. • België mede onder druk 11.11.11 jaren 80 0,7 passage maar nooit gehaald

24. De 0,7 % en de gemeenten • de berekening van de 0,7 op totale gemeentelijke uitgaven niet te vergelijken met basis BBP cf handboek p 82 • werkgroep VVSG / 11.11.11/ representatief groepje gemeenten • standpuntnota : 0,7 is fetisj. • !!! Inhoud, kwalitatief groeipad en transparantie !!! • uit bedragen en besteding spreekt visie • evenwicht onderdelen beleid : • stedenband en/of andere gemeentelijke initiatieven • ondersteuning lokale NZ werking • Sensibilisering versus projectsteun • Evenwicht Noord-Zuid

25. Noodhulp • bevoegdheid schepen OS of van burgemeester? • (cf rampenplan Noorden – gelinkt met rampen Zuiden ) • Aan te raden : aparte nota ipv integratie in beleidsnota OS • Hoe te besteden? inspelen op • wat media onder aandacht brengen • wat eigen partner aangeeft (stedenband) • een “vergeten” ramp • vraag van (een deel) van de publieke opinie of GROS • Hoeveel ? • best spaarpotje voor met vastgestelde criteria • Einde jaar in begrotingspot indien niet gebruikt • Buffer : NGO’s als AZG, Rode Kruis om beurten • op het moment zelf inzamelen

26. Samenspel bestuur en middenveld • De verschillende spelers en hun rol : • ambtenaar • Schepen • Adviesraad • De Noord-Zuidbeweging – de vrijwilligers – de 4de pijlerinitiatieven . Wat met steun LB? • Adviesraad OS : • Adviesfunctie cruciaal! • Coherent particulier initiatief • Draagvlakverbreding binnen bevolking • Rol binnen stedenband

27. Rol ambtenaar • Uitvoerende taak • Organisatie sensibilisatie-activiteiten • Verwerken briefwisseling • Dienstverlenende taak (aan andere diensten, bevolking) • Aanbieden info cia documentatiecentrum • Ontwikkeling van vormingsaanbod scholen • Ondersteunen adviesraad en lokale NGO’s • Verbindingspersoon LB- bevolking/adviesraad/NGO’s • Bestuur – loyaliteit MAAR in praktijk soms nauwer betrokken bij organisaties op terrein  evenwicht zoeken

28. Rol ambtenaar • Beleidsondersteunende taak • inhoudelijke impulsen naar schepen, het CBS end e GROS • Opvolging en evaluatie beleid : centrale rol bij implementeren bijsturingen of voeden nieuwe planning • Coördinerende taak • Naar andere gemeentediensten toe • In interactie met GROS en middenveld bij regiefunctie LB : stimuleren overleg, zoeken hiaten en overlappingen in lokale werking • Coördinatie actoren stedenband

29. Schepen

30. Adviesraad • Overleg met de overheid (hoogte) • Goede infodoorstroming van en naar LB (ook informele contacten schepen en ambtenaar, Kennis wettelijke en inhoudelijke beperkingen, timing adviezen • vorming leden over werking LB, eigen beleidsdomein en werking adviesraad. Opbouw Deskundig advies • Eventuele “Afsprakennota” met LB

31. Adviesraad • Overleg met de andere adviesraden (diepte) • Goede onderlinge overlegstructuur. Ook eenmalige contacten • Actieve smw rond concrete thema’s • Bvb gezamenlijk vormingsmoment • Gezamenlijke afspraken communicatie met bestuur

32. Adviesraad • Overleg met de bevolking (breedte) • Actieve terugkoppeling informatie / werking van adviesraad naar en via achterban (verenigingen) • Gebruik andere fora om ruimer publiek te bevragen over thema’s en standpunten • Wijkcomités, jaarlijkse dorpsvergadering • Maak advies bekend • Via pers, gemeentelijk infoblad, gezamenlijk krantje adviesraden, gerichte mailing, infoavond

33. Adviesfunctie van GROS

34. Rol adviesraad • Coherent particulier initiatief • samenwerking tss verenigingen stimuleren : • uitwisselen van informatie – afstemmen activiteitenkalenders • Gezamenlijke activiteiten, afstemmen visies, structurele smw in netwerk, gezamenlijk infobeleid,… • Afstemming gemeentelijke en particuliere initia • Draagvlakverbreding • Cf vorming sensibilisatie maar ook binnen GROS • Open lidmaatschap , open staan voor korte engagementen • Aandacht vr diversiteit

35. Rol adviesraad in stedenband • Voorbereidend proces: • Deelname aan debat doelstellingen IS beleid, concept en finaliteit stedenband • Bijdrage aan profiel gemeente, incl in kaart brengen partners, aan afbakening (criteria) profiel partnergemeente bvb via werkgroep stedenband • Partnerkeuze : bijdrage zoektocht , info verzamelen, advies ivm keuze • Bijdrage referentietermen en ev deelname identificatiemissie • Eigenlijke samenwerking : • Samenwerking met middenveld binnen doelstellingen SB • Ondersteunen bij identificatie, formulering en uitvoering concrete initiatieven + opvolging en evaluatie • Sensibilisatie

36. Wat te doen als LB met 4de pijler? • debat nog steeds aan de gang • steunpunt Vlaamse regering en 11.11.11 • ondertussen als LB : • inventaris (laten) opmaken - erkenning • eventueel apart subsidiereglement voor particuliere initiatieven (je steunt de dynamiek zonder al teveel inmenging) • Ter beschikking stellen van de kennis & eigen informatie van het LB rond OS

37. Meer info http://www.vvsg.be/nl/internationaal.shtml Christophe.ramont@vvsg.be Ilse.renard@vvsg.be