Nederland participatieland?

1. Nederland participatieland? Marja Jager-Vreugdenhil Presentatie voor Diaconale studiekring BeraadKerk & Wmo 1 februari 2013

3. Nederland participatieland? Wmoalsoperatieomzorgstelseltebehouden Vier routes: Meer eigenverantwoordelijkheidbijzorgvragers Geenrecht op zorg, maar beleidsvrijheidgemeenten Efficientieslag door aanpak op lokaalniveau Meer ‘civil society’

4. Route ‘civil society’ Zorgvragers moeten eerst een beroep doen op hun omgeving Prestatieveld 1: ‘Bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid in dorpen, buurten en wijken’ Prestatieveld 4: ‘Ondersteuning vrijwilligers en mantelzorgers’

5. Vragen! Wanneer is een beroep op het sociale netwerk reëel, wanneer niet? Kan een overheid sociale samenhang bevorderen? Leidt sociale samenhang tot informele zorg? Zit er ruimte in het vrijwilligersaanbod? Als de overheid een stap terug doet, stapt de ‘civil society’ daar dan in?

6. Basis: visie op samenleving VisieWmo: Maakbaarheid? Marktvertrouwen? Optimisme over zorgzaamheidsamenleving? Ondoordachteaannames? Vrijheidgemeenten voor eigenbeleid  verschillendelokalevisies

7. Basis: visie op samenleving Mijn onderzoek: Mensen participeren niet in ‘de samenleving’, maar in specifieke participatiepraktijken Elke participatiepraktijk kent eigen regels Regels bepaald door specifiek doel van betreffende sociale verbanden Participeren gebeurt met een specifieke motivatie Participeren is het invullen van een specifieke rol

8. Participatie Casusstudies: De buurt De mantelzorgrelatie De kerk

9. Casus 1: buurt Buurt: geen ‘sociaal verband’, maar plek waar evt. wel sociale verbanden gevonden kunnen worden Niet vanzelfsprekend gericht op zorg Regels beperken zorg juist

10. Casus 2: mantelzorgrelatie Mantelzorgrelatie: relatie bij uitstek gericht op zorg Persoonlijke relatie tussen zorgende en verzorgde staat centraal, niet doelen van een zorgorganisatie of van beleid Elke mantelzorgrelatie is anders, hoe bepaal je of er ondersteuning nodig is? Is mantelzorger ‘ co-worker’, handige hulpbron of ‘co-client’? Let op: mantelzorgers onder kerkleden!

11. Casus 2: mantelzorgrelatie

12. Casus 3: kerk(gemeenschap)

13. Casus 3: kerk(gemeenschap) Kerk: welk doel?

14. Casus 3: kerk(gemeenschap) Doelen (A. Noordegraaf): Getuigenis Dienstaan de samenleving Gemeenschap Vergelijkdoelen van vrijwilligersorganisaties (Meijs): Campaigning Service delivery Mutual interest

15. Casus 3: kerk(gemeenschap) Kerkelijkedocumenten: Verschillendevisieso.a. op gewicht van de verschillendedoelen en op plekkerk in samenleving Tochsterkeovereenkomsten in uitspraken over Wmo! Erkenning van zorgalstaak van de kerk Alsinstituut of alskerkgemeenschap? Al dannietverbondenaangetuigenis? Voor eigenleden of ook voor anderen?

16. Casus 3: kerk(gemeenschap) Belangrijksteredenenvoorvrijwilligerswerk: Ikwerdervoorgevraagd Ikvond het leukomtedoen Ikwildegraagietsvooreenanderdoen

17. Casus 3: kerk(gemeenschap) Voorvrijwilligeinzet in kerkenvaker: Ikwerdervoorgevraagd Ikzag het alseenopdracht van God Ikvond het vanzelfsprekendomtedoen Voorvrijwilligeinzet elders vaker: Ikwildenuttigwerkdoen Ikwildeietsvoor de samenlevingdoen Ikwildegraag met mensenwerken

18. Wat zien burgerlijke gemeenten als rol kerk? Belangvoor de lokalesamenleving: bron van informelezorg, ontmoetingsplaats, locatievoorbuurt- of cultureleactiviteiten, positieveinvloed op socialecohesie Vindplaatsmaatschappelijkeparticipatie: Vrijwilligers en mantelzorgers in kerken Deelname van mensen met beperking in kerken Jeugdwerk en opvoedingsondersteuning Inloopactiviteiten

19. Wat zien burgerlijke gemeenten als rol kerk? Kerkelijkheidalsachtergrondkenmerk: Positieveinvloed op inclusie en participatie Negatieveinvloed: uitsluiting of discriminatieo.b.v. geloofsovertuiging Kerkalslokalesamenwerkingspartner: Kerkalsbelangrijkevrijwilligersorganisatie Kerkalséén van de maatschappelijkeorganisaties die geïnformeerddientteworden Kerkalsinformatiekanaal van overheidnaar burgers … en v.v., signaleringsfunctie: opsporenverborgenarmoede, overbelaste mantelzorgers, verslavingsproblematiek, opvoedingsvragen en eenzaamheid

20. Wat zien kerken als rol in Wmo(-adviesraad)? Vertegenwoordiger van één van de maatschappelijke organisaties (als samenwerkingspartner) Vertegenwoordiger van grote groep vrijwilligers (als doelgroep, belangengroep) Motivatie: Voor belangen van zwakkeren in de samenleving Namens actieve groep vrijwilligers Stem van ‘wie geen helper heeft’

21. Enkele conclusies: Kerken hebben zeker een rol op Wmo-terrein, vinden zij zelf en vinden burgerlijke gemeenten Heel diverse invullingen door beide Risico op ‘verdringing van burgerschap’ Vrijwilligers/organisaties niet inzetten op andere activiteiten dan waarvoor ze gemotiveerd zijn Karakter kerken naar meer ‘service delivery’ leidt tot ander evenwicht vrijwillig-professioneel

22. Open vragen o.a.: Overheid moet niet teveel vóór kerken bepalen, maar wat willen kerken eigenlijk zelf? Afwachten? Visie formuleren? Eens met : zorgzame samenleving? eigen kracht? vangnetfunctie overheid? Te verwachten vraag: willen kerken eigen leden praktisch ondersteunen bijv. voor huishoudelijke hulp? Willen kerken weer zelf verantwoordelijk zijn voor (betalen, bemensen van) zorg- en welzijnsorganisaties?