Medya Güven Araştırması

1. Medya Güven Araştırması Açık Radyo için hazırlanmıştır. Temmuz 2006

2. Rapor İçeriği • Araştırma Projesi Gerekçeleri • Araştırma Tasarımı • Ayrıntılı Bulgular • Aksiyon Önerileri • Ekler-Tablolar

3. Araştırma Projesi Gerekçeleri

4. Amaç • Araştırmanın amacı; • Kamuoyu nezdinde medyaya ilişkin yaklaşımın ve medyaya duyulan güvenin belirlenmesidir.

5. Araştırma Tasarımı

6. Yöntem • Çalışma, Omnibus veri toplama tekniği ile ve yüzyüze görüşme yöntemiyle yürütülmüştür. • Görüşmeler 12 Haziran - 3 Temmuz 2006 tarihleri arasında yapılmıştır. • Görüşmeler 16-64 yaş aralığındaki kişilerle gerçekleştirilmiştir. • Toplam 1211 görüşme gerçekleştirilmiştir.

7. Örneklem İllere göre gerçekleşen görüşme sayıları aşağıda gösterilmektedir. Araştırma sonuçları nüfusun il, SES ve yaş dağılımı dikkate alınarak ağırlıklandırılmıştır.

8. Ayrıntılı Bulgular

9. Görüşülen Kişilerin Profili (%) YAŞ Ortalama 34 yaş SOSYO EKONOMİK STATÜ CİNSİYET n=1211

10. En Fazla Güven Duyulan Kurum Soru: Belirtilen kurumlar arasında en fazla güven duyduğunuz kurumu belirtir misiniz ? • Ordu %40 ile en fazla güven duyulan kurumdur. Ege bölgesi görüşmelerinde Ordu’ya güven %71’e kadar yükselmektedir. • Cumhurbaşkanlığı %28 ile en fazla güven duyulan ikinci kurumdur. Marmara’da bu oran %42’ye kadar yükselmektedir. • Medya en fazla güven duyulan kurum sıralamasında %1 ile en son sıradadır. Ege, Erkek Marmara, Kadın Doğu Anadolu Doğu Anadolu, Kadın İç Anadolu İç Anadolu, AB SES n=1211

11. En Fazla Güven Duyulan Kurumlar (%)-Endeks* Soru: Belirtilen kurumları en fazla güven duyulandan en az güven duyulana doğru sıralar mısınız ? • Ordu %19 ile en fazla güven duyulan kurumdur. Ardından 2.sırada Cumhurbaşkanlığı gelmektedir. • Medya güven duyulan kurumlar sıralamasında Siyasi partilerle birlikte son sıralardadır. (*) Endeks hesaplamasında sırasıyla en fazla güven duyulan kurum “8”, en az güven duyulan kurum “1” değeri ile ağırlıklandırılmış ve elde edilen toplam puana oranlanmıştır. n=1211

12. Resmi Makamların Medyaya Etkisi Soru: Resmi makamlar medyaya sansür uygulamakta mıdır ? • Her 3 kişiden 2’si resmi makamların medyaya sansür uyguladığını düşünmektedir. Bu oran özellikle Marmara ve Ege bölgesi görüşmelerinde, AB SES grubunda ve 21-34 yaş grubunda diğer kırılımlara göre anlamlı düzeyde yüksektir ve ayrışmaktadır. • Resmi makamların medyaya sansür uygulamadığını düşünenler ise %17 düzeyindedir. Özellikle Karadeniz bölgesi görüşmelerinde bu oran %34’e kadar yükselmektedir. Marmara-Ege, AB SES, 21-34 yaş İç Anadolu-Akdeniz-Karadeniz-Doğu Anadolu n=1211

13. Gazete Sahiplerinin Medyaya Müdahalesi Soru: Gazete sahipleri medyanın haber ve yorum içeriğine müdahale etmekte midir ? • Görüşülen kişilerin %78’i gazete sahiplerinin medyanın haber ve yorum içeriğine müdahale ettiğini düşünmektedir. Bu oran özellikle AB SES grubunda %88’e, Ege Bölgesinde %89’a ve Marmara Bölgesinde %90’a kadar yükselmektedir. Marmara-Ege, AB SES, Erkek İç Anadolu-Akdeniz-Karadeniz-Doğu Anadolu İç Anadolu-Akdeniz-Karadeniz-Doğu Anadolu, DE SES, Kadın n=1211

14. Medyada Misenformasyon Soru: Medya, bazı haberleri çarpıtarak, işine geldiği biçimde yayınlamakta mıdır ? • Görüşülen kişilerin %90’ı medyanın bazı haberleri çarpıtarak işine geldiği biçimde yayınladığını düşünmektedir. Bu oran özellikle Marmara’da %96’ya kadar yükselmektedir. • Medyanın haberleri çarpıtmadan yayınladığını belirtenler %4 düzeyindedir. Bu düşüncede olanlar Doğu Anadolu’da %13, Karadeniz’de %14’e kadar yükselmektedir. Marmara, Erkek, 16-20 / 25-34 yaş, Karadeniz-Doğu Ana. , C1 SES, Ege-İç Anadolu-K.deniz, DE SES, 35-49 yaş, Kadın n=1211

15. Medyada Disenformasyon Soru: Medya, bazı haberleri yansıtmayarak kamuoyundan gizlemekte midir ? • Medyanın bazı haberleri yansıtmayarak kamuoyundan gizlediğini düşünenler %84 düzeyindedir. Bu görüşte olanlar Ege’de %88’e, Marmara’da %91’e kadar yükselmektedir. • Medyanın kamuoyuna haberleri gizlemeden yansıttığını düşünenler %9 oranındadır. Akdeniz’de bu oran %12, Doğu Anadolu’da %13 ve Karadeniz’de %18’dir. Marmara-Ege, AB SES, Erkek Akdeniz-Karadeniz-Doğu Ana., C1 SES DE SES, Kadın n=1211

16. Medyadan Memnuniyet Düzeyi Soru: Türkiye’deki medyanın bugünkü durumundan ne ölçüde memnunsunuz ? • Görüşülen kişilerin %12’si (en iyi iki cevap) Türkiye’de medyanın bugünkü durumundan memnun olduklarını belirtmiştir. Karadeniz bölgesinde memnun olanların oranı %33’e kadar yükselmektedir. • Medyanın bugünkü durumundan memnun olmayanlar (en kötü iki cevap) %58 düzeyindedir. AB SES grubunda memnuniyetsizlik %68’dir. Ege Marmara-Karadeniz, 21-24 yaş, Kadın Erkek Karadeniz n=1211 Karadeniz, Erkek

17. Medyada Tekelleşme • Görüşülen kişilerin %59’u Türkiye’de medyada tekelleşme olduğunu düşünmektedir. Özellikle Marmara (%72) ve Ege bölgeleri (%82) ile AB SES (%75) grubunda bu düşüncede olanlar daha ağırlıktadır ve ayrışmaktadır. • Medyada tekelleşme olduğunu düşünenlerin %92’si bu durumu sakıncalı bulduğunu belirtmiştir. Özellikle Ege bölgesi görüşmelerinde bu oran %99’a kadar yükselmektedir. Soru: Türkiye’de medyada mülkiyet birleşmesi, daha az elde toplanma, tekelleşme görülmekte midir ? Soru: Bu durumun sakıncalı olduğunu düşünüyor musunuz ? Doğu Anadolu (n=720) Marmara-Ege, AB SES, Erkek İç Anadolu-Akdeniz-Karadeniz-Doğu Ana., 16-20 yaş Ege n=720 n=1211

18. Medyadaki Haberlere İnanç Düzeyi Soru: Medyada yer alan haberlere ne ölçüde inanıyorsunuz ? • Görüşülen kişilerin %39’u (en kötü iki cevap) medyada yer alan haberlere inanmadığını belirtmiştir. Bu oran Doğu Anadolu’da %61, Ege’de %66’ya kadar yükselmekte ve ayrışmaktadır. • Medyadaki haberlere inandığını belirtenlerin (en iyi iki cevap) oranı %13’tür. Marmara ve Ege bölgelerinde bu oranın diğer bölgelere göre oldukça düşük düzeyde olduğu görülmektedir. Ege-Doğu Anadolu, Erkek Marmara-İç Anadolu-Akdeniz-Karadeniz Ege-Doğu Anadolu İç Anadolu-Akdeniz, Karadeniz-Doğu Anadolu n=1211

19. Medyanın Siyasette Taraf Olma Yaklaşımı Soru: Sizce medya siyasette taraf tutan bir yaklaşım içinde midir ? • Her 5 kişiden 4’ü medyanın siyasette taraf tutan bir yaklaşım içinde olduğunu düşünmektedir. Özellikle Marmara, Ege ve İç Anadolu bölgeleri ve AB SES grubu görüşmeleri ile erkeklerde medyanın siyasette taraf olduğunu düşünenler daha ağırlıktadır. • Medyanın siyasette taraf tutan bir yaklaşım içinde olmadığını belirtenlerin oranı ise %10’dur. Bu oran Doğu Anadolu’da %17, Karadeniz’de %28’e kadar yükselmektedir. Marmara-Ege-İç Anadolu, AB SES, Erkek Karadeniz-Doğu Anadolu Karadeniz, Kadın n=1211

20. Medya Patronlarının Medya Üzerindeki Etkisi Soru: Medya patronları sahip oldukları medya organlarını kendi çıkarlarını ilerletmek amacıyla kullanmakta mıdır ? • Görüşülen kişilerin %86’sı medya patronlarının sahip oldukları medya organlarını kendi çıkarlarını ilerletmek amacıyla kullandığını düşünmektedir. Bu oran Marmara’da %93’tür. • Medya patronlarının sahip oldukları medya organlarını kendi çıkarlarını ilerletmek amacıyla kullanmadığını düşünenler sadece %4 düzeyindedir. Bu oran Karadeniz’de %20’ye kadar yükselmektedir. Marmara, Erkek Karadeniz Karadeniz, Kadın n=1211

21. Medyanın İfade Özgürlüğü Soru: Sizce, medyanın ifade özgürlüğü konusunda belirtilen ifadelerden hangisi uygundur ? • Her iki kişiden biri medyanın ifade özgürlüğünün kişilik haklarına saldırı, şiddet kullanmaya çağrı ve övgü dışında asla kısıtlanmaması gerektiğini belirtmiştir. Özellikle Marmara, Ege, Karadeniz bölgelerinde, AB SES grubunda ve 21-24 yaş grubunda bu görüşte olanlar anlamlı düzeyde yüksektir ve ayrışmaktadır. • Her 4 kişiden biri ülkenin özel durumuna göre medyanın ifade özgürlüğünün bazen kısıtlanabileceğini düşünmektedir. Her 5 kişiden biri ise medyanın her zaman devlet denetiminde olması gerektiğini belirtmiştir. Ege-İç Anadolu-Akdeniz, C2 SES Marmara-Ege-Karadeniz, AB SES, 21-24 yaş İç Anadolu-Akdeniz-Karadeniz-Doğu Anadolu, C2-DE SES n=1211

22. Medya Organının Yayın Politikasına En Fazla Yön Vermesi Gereken Unsur Soru: Sizce, ideal bir medya organının (TV, gazete vb.) yayın politikasına en fazla hangi unsur yön vermelidir ? • Görüşülen kişilerin %56’sı ideal bir medya organının yayın politikasına en fazla yön vermesi gereken unsurun “bağımsız, dürüst ve tarafsız yayıncılık” olması gerektiğini belirtmiştir. Bu görüşü belirtenlerin oranı Marmara, Ege ve İç Anadolu’da diğer bölgelere göre anlamlı düzeyde yüksektir ve ayrışmaktadır. • Gelenek, örf ve adetlerin yayın politikasına yön vermesi gerektiğini düşünenlerin oranı %24’dür. Bu oran Doğu Anadolu’da %40’a, Karadeniz’de %47’ye kadar yükselmektedir. Marmara-Ege-İç Anadolu Karadeniz, Doğu Anadolu Ege-İç Anadolu-Akdeniz, Kadın n=1211

23. Medya Organının Yayın Politikasına Yön Vermesi Gereken Unsurlar - Endeks Soru: Sizce, ideal bir medya organının (TV, gazete vb.) yayın politikasına hangi unsurlar yön vermelidir ? Önem sırasına göre sıralar mısınız ? • İdeal bir medya organının yayın politikasına yön vermesi gereken unsurların sıralanması istendiğinde de “bağımsız, dürüst ve tarafsız yayıncılık” %32 ile öne çıkmaktadır. • Ardından halkın beklentileri ile gelenek, örf ve adetler %28 ile ikinci sıradadır. • Hükümetin ve devletin taleplerinin medyanın yayın politikasına yön vermesi gereken unsurlar sıralamasında son sıradadır. (*) Endeks hesaplamasında sırasıyla 1.sırada belirtilen cevap “4” puan ile son sırada belirtilen cevap ise “1” değeri ile ağırlıklandırılmış ve elde edilen toplam puana oranlanmıştır. n=1211

24. Özetler

25. Özetler • Ordu %40 ile en fazla güven duyulan kurumdur. Ardında %28 ile Cumhurbaşkanlığı gelmektedir. Medya az güven duyulan kurum olarak son sıradadır. • Kurumların en fazla güven duyulandan en az güven duyulana sıralanmasında da ordu ilk sırada yer almıştır. Medya ve siyasi partiler sıralamada son iki sıradadır. • Her 3 kişiden 2’si resmi makamların medyaya sansür uyguladığını düşünmektedir. • Görüşülen kişilerin %78’i gazete sahiplerinin medyanın haber ve yorum içeriğine müdahale ettiğini düşünmektedir. • Görüşülen kişilerin %90’ı medyanın bazı haberleri çarpıtarak işine geldiği biçimde yayınladığını düşünmektedir. • Medyanın bazı haberleri yansıtmayarak kamuoyundan gizlediğini düşünenler %84 düzeyindedir. • Görüşülen kişilerin %12’si (en iyi iki cevap) Türkiye’de medyanın bugünkü durumundan memnun olduğunu %58’i ise memnun olmadığını (en kötü iki cevap) belirtmiştir.

26. Özetler • Görüşülen kişilerin %59’u Türkiye’de medyada tekelleşme olduğunu düşünmektedir. • Medyada tekelleşme olduğunu düşünenlerin %92’si bu durumun sakıncalı bulduğunu belirtmiştir. • Görüşülen kişilerin %39’u (en iyi iki cevap) medyada yer alan haberlere inanmadığını belirtmiştir. • Her 5 kişiden 4’ü medyanın siyasette taraf tutan bir yaklaşım içinde olduğunu düşünmektedir. • Görüşülen kişilerin %86’sı medya patronlarının sahip oldukları medya organlarını kendi çıkarlarını ilerletmek amacıyla kullandığını düşünmektedir. • Her iki kişiden biri medyanın ifade özgürlüğünün kişilik haklarına saldırı, şiddet kullanmaya çağrı ve övgü dışında asla kısıtlanmaması gerektiğini belirtmiştir.

27. Özetler • Görüşülen kişilerin %56’sı ideal bir medya organının yayın politikasına en fazla yön vermesi gereken unsurun “bağımsız, dürüst ve tarafsız yayıncılık” olması gerektiğini belirtmiştir. • İdeal bir medya organının yayın politikasına yön vermesi gereken unsurların sıralanması istendiğinde de “bağımsız, dürüst ve tarafsız yayıncılık” %32 ile yine ilk sıradadır.

28. Ekler-Tablolar

29. En Fazla Güven Duyulan Kurum

30. En Fazla Güven Duyulan Kurumlar (%)-Endeks* (*) Endeks hesaplamasında sırasıyla en fazla güven duyulan kurum “8”, en az güven duyulan kurum “1” değeri ile ağırlıklandırılmıştır.

31. Resmi Makamların Medyaya Etkisi (%) İstatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olan değerler altı çizilerek belirtilmiştir.

32. Gazete Sahiplerinin Medyaya Müdahalesi (%) İstatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olan değerler altı çizilerek belirtilmiştir.

33. Medyada Misenformasyon (%) İstatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olan değerler altı çizilerek belirtilmiştir.

34. Medyada Disenformasyon (%) İstatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olan değerler altı çizilerek belirtilmiştir.

35. Medyadan Memnuniyet Düzeyi (%) İstatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olan değerler altı çizilerek belirtilmiştir.

36. Medyada Tekelleşme ve Sakıncalı Bulunma Düzeyi (%) Soru: Türkiye’de medyada mülkiyet birleşmesi, daha az elde toplanma, tekelleşme görülmekte midir ? Soru: Bu durumun sakıncalı olduğunu düşünüyor musunuz ? İstatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olan değerler altı çizilerek belirtilmiştir.

37. Medyadaki Haberlere İnanç Düzeyi (%) İstatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olan değerler altı çizilerek belirtilmiştir.

38. Medyanın Siyasette Taraf Olma Yaklaşımı (%) İstatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olan değerler altı çizilerek belirtilmiştir.

39. Medya Patronlarının Medya Üzerindeki Etkisi (%) İstatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olan değerler altı çizilerek belirtilmiştir.

40. Medyanın İfade Özgürlüğü (%) İstatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek olan değerler altı çizilerek belirtilmiştir.

41. Medya Organının Yayın Politikasına En Fazla Yön Vermesi Gereken Unsur

42. Medya Organının Yayın Politikasına Yön Vermesi Gereken Unsurlar (%) - Endeks (*) Endeks hesaplamasında sırasıyla 1. sırada belirtilen cevap “4” , son sırada belirtilen cevap “1” değeri ile ağırlıklandırılmıştır.

43. Teşekkür ederiz.