Tütün Piyasaları ve Talep Politikaları Mustafa SEYDİOĞULLARI 16 Kasım 2012, Çeşme-İzmir

1. Tütün Piyasaları ve Talep Politikaları Mustafa SEYDİOĞULLARI 16 Kasım 2012, Çeşme-İzmir

2. Kaçak Marlboro : 20-100 Lira Karaborsa Samsun ve Maltepe : 15-50 Lira (Bayi fiyatı 10-12,5 Lira) Karaborsa Birinci ve Bafra : 10-15 Lira (Bayi fiyatı 3,5-5 Lira)

4. KAÇAK SİGARANIN RANTI DEVLETE… (Sigara ithalatı) 16.04.1984, Kaçak sigara ile oluşan rantın devlet gelirleri içine alınması amacıyla İthalatı yapılan ilk parti toplam 6.638.000 paket sigara piyasaya verildi. İlk partide 1.300.000 adet ithal edilen ve 350 liradan satışa çıkarılan “Marlboro” sigarası iki gün içinde tükendi. Bazı yerlerde, karaborsacıların bayilerdeki sigaraları satın alarak köşe başlarında 500 liraya sattıkları gözlendi.   19.05.1985, Türkiye’de birinci yılını dolduran sigara ithalatı dolayısıyla “Marlboro”nun liderliğinde toplam 18 yabancı marka sigaradan 2 milyar 700 milyon adet satış yapıldığı, söz konusu sigaraların ithal edildiği ülkelere toplam 26,4 milyon dolar ödendiği kaydedildi. 22.04.1991, HDTM verilerine göre, yabancı sigara ithalatı için 1989 yılında, 196 milyon dolar, 1990 yılında 312,9 milyon dolar ödendi.

6. 4207 SAYILI TÜTÜN MAMULLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİNE DAİR KANUN Kabul tarihi: 07/11/1996 26/11/1996 tarihli ve 22829 sayılı RG’de yayımlandı 4207 SAYILI TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİ ve KONTROLÜ HAKKINDA KANUN (5727 SAYILI KANUN) Kabul tarihi: 03/01/2008 19/01/2008 tarihli ve 26761 sayılı RG’de yayımlandı

7. TÜTÜN ÇOK , SİGARA YOK ! Ege Bölgesi tütün rekoltesi: 161.000 ton Toplam rekolte : 286.000 ton Stok tütün miktarı : 205.000 ton Üretici sayısı : 600.000 Ülke nüfusu : 45 milyon Başfiyat : 70 Lira Enflasyon oranı : % 48 (1 Dolar=25 Lira) Reel enflasyon : % 70 civarı Toplam ihracat : 2,288 milyar dolar Tütün ihracatı : 116.000 ton = 322 milyon Dolar Top. ihracatta tütünün payı: % 14 Tüccar (firma) sayısı : 51 adet İç tüketimde kul. tütün : 80 milyon kg 1978 yılı sigara tüketimi : 56,0 milyon kg= 20 milyar Lira 1979 yılı sigara tüketimi : 67,7 milyon kg= 26 milyar Lira 1978 yılında 50 kg tütünle 1 Cumhuriyet altını (3.000 Lira) , yaklaşık 7 ton tütün parasıyla 1 traktör (500.000 Lira) alınabiliyor. Tercüman, 13.02.1979

8. ÖZEL SEKTÖRE AÇILAN KAPILAR… (24 Ocak ve 12 Eylül) 12.11.1979, 43. Hükümet (6. Süleyman DEMİREL Hükümeti, (12/11/1979-12/09/1980) sigara kaçakçılığı ve döviz kaybının önlenmesi amacıyla yerli ve yabancı özel teşebbüse sigara üretim ve dağıtım imkânı verileceği belirtildi. 24.01.1980, 43. Hükümet Dönemi’nde Başbakanlık Müsteşarı Turgut ÖZAL tarafından hazırlandığı bilinen ve literatüre “24 Ocak Kararları”olarak geçen ekonomik istikrar programı kamuoyuna açıklandı. 15.02.1980, DİSK’e bağlı GIDA-İŞ tarafından İstanbul’da TEKEL’in bazı işyerlerinde 56 gündür sürdürülen direniş sona erdi. 29.06.1980, Sabancı Holding Philip Morris şirketi ile sigara üretimi konusunda ön anlaşma imzaladı. 12.09.1980, TSK, 12/09/1980 tarihinde emir-komuta zinciri içinde yönetime el koydu. 21.09.1980, 44. Hükümet (Bülend ULUSU Hükümeti, 21/09/1980-13/12/1983) kuruldu. Hükümet Programı’nda tütün tekelinin kaldırılacağı veya yabancı sermayenin önünün açılacağı öngörüldü.

9. YAPILAN DÜZENLEMELER… 01.11.1980, SABANCI Holding tarafından yayınlanan “Sigara Sorunu ve Özel Sektör”isimli kitapçıkta, Türkiye’de özel sektöre sigara üretim izni verecek kanunun yayınından sonra tütün ve sigara üretimi ve pazarlanması konusunda faaliyet göstermek üzere “TÜTSA”adı altında bir şirket kurulduğu duyuruldu. 23.12.1981, İstifa eden Gümrük ve Tekel Bakanı Recai BATURALP’in yerine Prof. Dr. Ali BOZER atandı. 00.04.1986, Philip Morris, Sabancı Holding ile ortak sigara üretime projesini, 45. Hükümet’e (1. Turgut ÖZAL Hükümeti) sundu. 03.06.1986, 28/05/1986 tarihinde TBMM’de kabul edilen 3291 sayılı Kanun, 19126 sayılı RG’de yayımlandı. Hükümet tarafından 6 kanunun arkasına iliştirilerek çıkarılan Kanun ile 1177 sayılı Kanunun 38 inci maddesi kaldırıldı. Böylelikle, yerli ve yabancı sermayenin TEKEL ile ortaklık kurmak suretiyle tütün ürünleri üretmesinin önü açıldı. 05.04.1990, Philip Morris’in Sabancı Holding ile ortak sigara üretime projesi için DPT Yabancı Sermaye Daire Başkanlığında ön anlaşma imzalandı.

11. HALKIN SAĞLIĞI MI ?, Yoksa… 09.01.1991, 3694 sayılı Tütün ve Tütün Mamullerinin, Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun TBMM’de kabul edildi. 24.01.1991, 3694 sayılı Tütün ve Tütün Mamullerinin, Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun, Cumhurbaşkanı Turgut ÖZAL tarafından Anayasa’nın 89. maddesine göre bir daha görüşülmek üzere TBMM Başkanlığına geri gönderildi. 03.05.1991, 02/05/1991 sayılı Kararnamenin eki 91/1755 sayılı BKK 03/05/1991 tarihli ve 20860 sayılı RG’de yayımlandı. BKK ile yabancı şirketlere Türkiye’de TEKEL ortaklığı olmaksızın sigara fabrikası kurabilmenin önü açıldı. 16.12.1992, PHILSA tarafından İzmir’in Torbalı ilçesinde 18/02/1992 tarihinde temeli atılan sigara fabrikasının ilk ünitesi, Başbakan Süleyman DEMİREL tarafından açılışı yapılarak faaliyete geçti.

12. FABRİKALAR PEŞPEŞE AÇILDI… 08.10.1993, RJR tarafından İzmir Torbalı’da 8 ayda üretime hazır hale getirilen fabrikanın açılışını Cumhurbaşkanı Süleyman DEMİREL yaptı. 29.06.2001, BAT, Koç Topluğu şirketlerinden Düzey Pazarlama AŞ ve Gürel Şirketler Topluluğu üyesi Sunel Tütüncülük ile ortaklık anlaşması imzaladı. Düzey Pazarlama AŞ ve Sunel Tütüncülük İzmir Tire’de fabrika yatırımı yapmaya hazırlanan BAT’a azınlık hisseleri ile ortak oldu. 09.10.2002, BAT’ın 100. kuruluş yıldönümünde İzmir-Tire Organize Sanayi Bölgesi’nde kurduğu sigara fabrikasının açılışı yapıldı. 06.11.2004, Türk-İngiliz ortaklığıyla kurulan EUROPEAN, ürettiği sigaraları piyasaya sundu. 20.04.2005,IMPERIAL’ın Manisa Organize Sanayi Bölgesi’nde 50 milyon dolarlık yatırımla kurulan dünyadaki 33 üncü fabrikası açıldı. 17.04.2008, KT&G Türkiye’nin sigara fabrikasının açılış töreni İzmir’de yapıldı.

14. PAZARLAMA ve DAĞITIM KANALLARI … 28.05.1993, 08/08/1986 tarihli ve 86/10911 sayılı BKK’ya ek 93/4443 sayılı BKK ile fabrikaların kurulu kapasitesinin tek vardiyada en az 2000 ton/yıl aştığında ilgili firmaya ve markalarına serbest satış, fiyatlandırma, ithalat yetkisi verildi. 31.08.1994, PHILSA ve RJR dağıtım şirketlerini kurarak ürettikleri sigaralarını dağıtmaya başladı. PHILSA’nın Temmuz 1994 ayı başında 7000 milyar lira sermayeli PMSA Pazarlama ve Satış AŞ’yi kurduğu; RJR’ın da 01/081994 tarihinden bu yana sigaralarının dağıtım işini kendisinin yaptığı bildirildi. Fiyat belirleme yetkisi elinden giden TEKEL’in rekabet gücünün zayıfladığı, kendi pazarlama ve dağıtım işini ihale yoluyla özelleştirmeye hazırlandığı kaydedildi.

15. TÜTÜN ÜRETİMİ NE DURUMDA ? 26.11.1993, İhtiyaç fazlası tütün üretilmesinin yol açtığı kaynak israfının önlenmesi ve doğrudan üreticiye destek sağlanması amacıyla yürürlüğe konulması kararlaştırılan 93/4988 sayılı Kararnamenin eki karar, 26/11/1993 tarihli ve 21770 sayılı RG’de yayımlandı. 10.07.1996,TEKEL’den Sorumlu Devlet Bakanı Nafiz KURT, tütünde kotanın (üretim kontenjanı) kaldırıldığını açıkladı. 11.10.2000, Bakanlıklararası Tütün Kurulu Kararıyla (2000/2), 2001 ürün yılı ülke tütün üretim kontenjanı 150 milyon kg olarak belirlendi.

16. Hürriyet Ege, 19.02.1993 Star, 22.06.2001

17. İzmir Ziraat Odası Başkanı Reşit KURŞUN, “YANILMIŞIM” Yeni Asır, 05.09.1991 Yıllardır ithal ve yabancı sigaranın Türk tütüncülüğünün ölüm firmanı olacağını savunan Reşit KURŞUN, Philip Morris tarafından davet edildiği ABD gezisi dönüşünde “yanılmışım”açıklamasında bulundu. (…) Milliyet, 03.02.1996

18. TÜTÜN -siyasi ürün- 18.02.1990, DSP, Manisa Akhisar’da tütün mitingi düzenledi. Mitingte konuşan DSP Lideri Bülent ECEVİT, Türkiye’de Amerikan sigarası alışkanlığının körüklendiğini belirterek,“Tütüncünün Amerika’da satıldığını”söyledi. 19.09.1991,DYP Genel Başkanı Süleyman DEMİREL, Akhisar’da yaptığı konuşmada, “…Şimdi ben onlardan önce tütün piyasasını açıyorum. Onların verdikleri fiyata 5.000 lira ilave edeceğim. Onların zaten 20 Ekim’den (genel seçimlerin tarihi) sonra esamesi okunmayacak. Ama ben şimdiden söz veriyorum. 30.000 lira mı verdiler, 35.000 lira veriyorum. 35.000 liramı verdiler, 40.000 lira veriyorum…” dedi.

20. “TEKEL 2000” (Truva atı)

21. TEKEL SİGARA FABRİKALARI - 1 06.12.1988, TEKEL Genel Müdürü Süreyya Yücel ÖZDEN, “Tekel 2000”sigarasının tanıtım toplantısına, “İlle yabancı sigara içilecekse işte sigara!”diyerek başladı. 1.700 Liradan yarın piyasaya sunulacak olan “Tekel 2000” sigarasının Türkiye’de en çok satan ithal sigaraya (Marlboro) rakip olacağı iddia edildi. 24.02.1992, Başbakanlık YDK’nın Denetim Raporu: TEKEL’in sigara fabrikalarındaki 193 makine en az 15 yaşında. Kurumun yılda ortalama 100 milyar lira zararı var. 15.03.1992, Tobacco International Dergisi’nde Amerikan Tütün Üreticileri Birliği (Tobacco Associates) Başkanı Kirk WAYNE, Türkiye’ye kendi makineleri ve çalışanları ile Amerikan harmanlı sigaraların üretimi için gittiklerini, 2,5 yıllık bir çalışmadan sonra dünyadaki başka sigaralara oranla en çok Amerikan tütünü içeren “Tekel 2000”sigarasının doğduğunu, Türkiye’nin ABD’den en çok tütün ithal eden ülkelerden biri haline geldiğini açıkladı.

22. TEKEL SİGARA FABRİKALARI - 2 26.09.1994, TEKEL Genel Müdür Yardımcısı Musa PİŞKİN, 1989 yılında 1 milyar adet olan üretiminin 1993 yılı sonunda 22 milyar adede çıktığını ve “dünyanın en iyi sigarası” olduğunu söyledi. 31.12.1994, 1884 yılından bu yana İstanbul’da faaliyet gösteren TEKEL Cibali Sigara Fabrikası kapatıldı. 21.02.1997, TEKEL’den Sorumlu Devlet Bakanı Nafiz KURT, “Tekel 2000” ve “Tekel 2001” sigaralarının üretimi için yılda 175-200 milyon dolar ithalat yapıldığını belirtti. 20.01.1998, TEKEL’e ait Akhisar Sigara Fabrikası ile “Samsun”ve “Yeni Harman”sigaralarının isim hakkının BAT’a 49 yıllığına ve 100 milyon dolar karşılığında satışına ilişkin ön anlaşma İstanbul’da imzalandı. 09.06.2002, TEKEL tarafından Mayıs ayında satışa arz edilen ve tüketiciler tarafında tutulan “Samsun 216”sigarasının piyasada bulunmadığı kaydedildi. 30.06.2002, TEKEL İzmir Sigara Fabrikası kapatıldı.

23. ABD-AB-IMF-DÜNYA BANKASI -1 06.10.1993, ABD Kongresi, ülkede üretilen sigaralardaki Amerikan tütününün oranının %75’in altında olamayacağını kararlaştırdı. Kararın, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu tütün üreticisi ülkelerden tütün ithalatına sınırlama olduğu kaydedildi. Türkiye’nin ABD’ye 1990-91 döneminde 73.000 ton, 1991-92 döneminde ise 44.000 ton tütün ihraç ettiği bildirildi. 04.02.1996, ABD’li sigara üreticilerinin Türk Hükümet’ine, “Tütünde % 25 vergiyi kaldırın, Türk makarnasına Amerikan pazarını açalım” teklifinde bulunduğu kaydedildi. 04.12.1999, Devlet Bakanı Tunca TOSKAY, “…Et ithalatına izin vermiyorduk. AB misilleme olarak tütün ihracatını engellemekten bahsettiği anda, biz de mecburen damızlık hayvandan başlayarak ithalata kapıyı açtık…”açıklamasında bulundu. 10.12.1999, Türkiye’nin AB aday ülke statüsü “Helsinki Bildirisi”ile ilan edildi. AB’ye tam üyelik için yerine getirilmesi gereken ekonomik şartlar arasında anti-tröst yasası çerçevesinde TEKEL’in ayrıcalıklarının kaldırılmasının da yer aldığı bildirildi.

24. ABD-AB-IMF-DÜNYA BANKASI -2 22.12.1999, 57. Hükümet ile IMF yetkilileri arasında 3 yıl süreli 17. Stand-by Anlaşması imzalandı. Hükümet tarafından IMF’ye sunulan Niyet Mektubu’nda tarım kesimine yapılan sübvansiyonların azaltılacağı, bütçe içi ve dışı yeni fonlar yaratılmayacağı, TEKEL’in 3’er aylık faiz dışı dengelerinin IMF denetimine tabi olacağı taahhüt edildi. 22.06.2000, IMF’ye 2. Ek Niyet Mektubu’nun verildiği kaydedildi. Mektup’un 24 üncü maddesinin TEKEL’in özelleştirilmesine ilişkin taahhütleri ifade ettiği bildirildi. 03.10.2000, Dünya Bankası Türkiye Direktörü Ajay CHHİBBER, Türkiye’deki düşük gelir gruplarının büyük bir bölümünün tarıma bağımlı olduğunu, “Doğrudan Gelir Desteği”projesinin yanı sıra TEKEL, ÇAYKUR ve TSKB’nin özelleştirilmesinin tarım sektöründeki düşük verimliliği önleyeceğini söyledi. CHHİBBER, Dünya Bankası’nın tarım reformu için 600 milyon dolarlık bir pay ayırdığını da belirtti.

25. ABD-AB-IMF-DÜNYA BANKASI -3 18.12.2000, 3. Ek Niyet Mektubu’nun IMF’ye verildiği, mektubun 21/12/2000 tarihinde IMF İcra Kurulu’nda görüşüleceği ve onaylanması halinde Türkiye’ye yaklaşık 28 milyar dolarlık kredi girişinin gerçekleşeceği kaydedildi. Mektupta, TEKEL’i yeniden yapılandıran bir kararname ve TEKEL’in tüm tütün işleme birimlerini ÖİB portföyüne devrine izin veren ÖYK kararı ile tütün için destekleme alım politikalarını ortadan kaldıran, tütün alımlarında ihale mekanizmasını oluşturacak Tütün Kanunu’nun 2001 Ocak ayına kadar çıkarılacağı taahhüt edildi. 10.06.2001, IMF Türkiye Masası Şefi Juha KAHKONEN, Tütün Yasasının TBMM'den geçirilmesini istedi. 29.01.2002, Devlet Bakanı Yılmaz KARAKOYUNLU, ABD Hazine Müsteşarı John TAYLO ile yaptığı görüşmenin ardından yaptığı açıklamada, Özelleştirme Yasa Tasarısı’nın 04/02/2002 tarihinde yapılacak Bakanlar Kurulu’nda imzaya açılacağını, Tasarı’da ÖİB’in 3 yıl içinde çalışmalarını tamamlayıp feshedilmesinin öngörüldüğünü söyledi.

26. ABD-AB-IMF-DÜNYA BANKASI -4 04.02.2002, 57. Hükümet tarafından IMF’ye sunulan 18/01/2002 tarihli “Niyet Mektubu”açıklandı. Mektubun 45 inci maddesinde; TEKEL’in 2002 yılında özelleştirilmesine ilişkin tüm hazırlık çalışmalarının tamamlanması, hazırlanacak özelleştirme planlarının Eylül ayı sonuna kadar Bakanlar Kurulu’nda kabulü ile başarılı bir özelleştirme öncesinde büyük çaplı bir operasyonel yeniden yapılandırmanın gerçekleştirilmesi için Dünya Bankası ile yakından işbirliği yapılması hususu taahhüt edildi. 26.04.2005, AB-Türkiye Ortaklık Konseyi toplantısında üye ülkeler, Türkiye’nin ithal ettiği tütün ürünlerine uygulanan gümrük ve özel vergilerin kabul edilemez olduğunu belirterek, bu konuda Türkiye’nin Gümrük Birliği anlaşmasındaki yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiğini bildirdiler. “TÜTÜN FONU’nu kaldır….AB Müzakerelerine başlayalım…”

27. 4733 SAYILI KANUN 09.04.1999, ETİB, yeni Tütün Yasası tasarısında yer alan “tütünlerin açık artırma yöntemi ile satılması” uygulamasına karşı olduklarını açıkladı. 14.04.2001,“Türkiye’nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı”Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Kemal DERVİŞ tarafından açıklandı. 20.06.2001,“Tütün Yasası”adıyla anılan 4685 sayılı Kanun TBMM’de kabul edildi. 06.07.2001, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet SEZER, 06/07/2001 tarihinde TBMM Başkanlığına gönderdiği Karar ile “4685 sayılıTütün, Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri Genel Müdürlüğünün Yeniden Yapılandırılması ile Tütün ve Tütün Mamullerinin Üretimine, İç ve Dış Alım Satımına, 4046 Sayılı Kanunda ve 233 Sayılı kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”u veto etti. 20.11.2001,IMF'ye sunulan 10. Niyet Mektubu’nun 27 nci maddesinde, Tütün Yasası’nın TBMM’de 2002 yılı Ocak ayı başında kanunlaşacağı öngörüldü. 09.01.2002, 4733 sayılı Yasa, 24635 sayılı RG’de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

28. Tütün tasarısına hekim protestosu http://yenisafak.com.tr/arsiv/2001/haziran/15/ekonomi.html Yeni Şafak, 15.06.2001 Türk Tabipleri Birliği (TTB), Toraks Derneği ile Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi'ne mensup hekimler, TBMM önünde, Tütün Yasa Tasarısı'nı protesto ettiler. Hekimler, TBMM'ye gitmek üzere TTB önünde toplandı. Burada açıklama yapan TTB Başkanı Füsun Sayek, TBMM'de bulunan Tütün Yasa Tasarısı'nın, "yabancı tekelleri teşvik ettiğini" söyledi. Sayek "Tütün yasası ile yabancı tekeller teşvik ediliyor, halkın sağlığı düşünülmüyorsa tütün yasasına karşı çıkmak en önemli sorumluluğumuzdur. Sağlıkla ilgili konuda bile karar alacak, ancak sağlıkçıların söz sahibi olamayacağı Tütün Piyasa Düzenleme Kurulu'nu da kabul etmiyoruz.” Cumhuriyet, 02.06.2001

29. 9. KALKINMA PLANI (2007-2013) 01.07.2006, 9. Kalkınma Plânı, 26215 sayılı (mükerrer) RG’de yayımlandı. Plânda; arz fazlası olan tütünde alternatif ürünlere geçiş sağlanarak üretiminin taleple uyumlu hale getirilmesine, piyasaların rekabetçi bir yapıya dönüştürülmesi ve piyasaların bu bağlamda düzenlenmesine yönelik düzenlemelerin yapıldığı ve hayata geçirildiği ifade edilerek, Plân dönemi sonuna gelindiğinde özelleştirme işlemleri sonucunda kamunun tütün ürünlerinin işlenmesiyle ilgili alandan tamamen çekilmesinin hedeflendiği belirtildi.

30. Bakın görün Tekel'i babalar gibi satarım http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/ShowNew.aspx?id=139895 Hürriyet, 13.04.2003 Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, Tekel'in özelleştirme ihalesinin haziran ayında sigara ve içki olarak iki ayrı blok halinde gerçekleşeceğini açıkladı. Rekabet Kurumu ile bir sorun çıkmayacağını söyleyen Unakıtan ‘‘Babalar gibi satarız’’ dedi. Bitlis, 29.02.2008 Samsun BALLICA, 13.02.2008

31. BAT: TEKEL’i 1932'de Düşündük 76 Yıl Sonra Aldık ! http://www.haberler.com/bat-tekel-i-1932-de-dusunduk-76-yil-sonra-aldik-haberi/ Hürriyet, 02.05.2008 TEKEL sigaranın özelleştirme ihalesini 1 milyar 720 milyon dolar ile kazanan British American Tobacco’nun (BAT) Yönetim Kurulu Başkanı Jan de PLESSIS, firmanın TEKEL’i almaya 1930’lu yıllarda karar verdiğini söyledi. (…) TEKEL’in sigara biriminin ihalesi, 22.02.2008, Ankara

32. TEKEL’in Özelleştirilmesi • 1884-1925 REJİ Dönemi • REJİ Şirketine 4 milyon Frank ödendi ve millileştirilme yapıldı. • 1932 T.C. İNHİSARLAR Umum Müdürlüğü kuruldu. • 1941 TEKEL Genel Müdürlüğü • 2001 ÖYK kararıyla özelleştirme kapsam ve programına alındı. • 2003 JTI 1,15 milyar dolar verdi, kabul edilmedi. • 2005 Yapılan ikinci ihalede alıcı çıkmadı. • 2008 TEKEL’in % 27 paya sahip “sigara birimi” isim hakkı dahil BAT’a 1,72 milyar dolar karşılığında satıldı. TEKEL, son olarak 107.385 üreticiden 20.374.742 kg tütünü 93.457.238 TL bedelle satın aldı. • 2009 tta, tütün üreticileriyle sözleşme yapmadı, piyasadan çekildi. • 2010 tta’nın yaprak tütün birimleri lağvedildi (İzmir ve Diyarbakır hariç) • 2012 tta, Gayrimenkul AŞ Genel Müdürlüğü oldu.

33. Cumhuriyet Dinozor, 12.02.1998

34. Yabancı Kontrollü Girişim İstatistikleri-2009 Sayı: 13135, 11/06/2012 Türkiye’de tütün ürünleri sanayinin 2006 yılında % 61,4’ü, 2008 yılında % 83,2’si, 2009 yılında % 90,4’ü yabancı kontrolündedir. İkinci sırada %51,0 ile “Temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatı” sektörü, Üçüncü sırada %48,4 ile “Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler imalatı” sektörü gelmektedir. 

35. Tütün dikimi-İzmir, Foto: Cüneyt KOÇAK Tütün dikimi - Bursa, Foto: Savaş ALPAY Tütün bitkisi – İzmir Tütün bitkisi - Adıyaman

36. Tütün dizen Adıyamanlı çocuk, Foto: Mustafa YÖRDEM Adıyamanlı tütüncü aile tütün dizerken, 2006 Tütün dizen yaşlı üreticiler - Cumaovası /İzmir Tütün dizimi, Bismil / Diyarbakır , Foto: Savaş SEYHAN

37. Tütün alımları - Kozluk, Kiraz, Besni-

38. TÜRKİYE TÜTÜN PİYASASI, 2011 Yılı Üretim : 50.685 üretici 45.435.270 kg 427.083.789 TL İhracat : 68.686.000 kg 372.138.412 Dolar İthalat : 66.308.000 kg 389.048.069 Dolar Tütün Ticareti Yetki Belgesi Sahibi Firma Sayısı: 53 2002 yılından bu yana geçen 10 yıllık süre zarfında tütün üreticisi sayısı 405.882’den 50.685’e, üretim ise 159.521 tondan 45.435 tona geriledi. Kayıtdışı tütün üretimi toplam tütün üretiminin % 20-25’i Tütün bazlı tarımsal üretici birliği sayısı 3, tütün üreticilerinin yaş ortalaması 50 civarında. 1988 yılında 610 ton ile başlayan tütün ithalatı, 2008 yılında 83.657 tona ulaştı.

39. Türkiye Tütün Üretimi (2002-2011) Tablo - Türkiye Tütün Üretimi Kaynak: TEKEL ve TAPDK kayıtları (*) Geçici veriler Not: 2002 yılında 200.000 ha alanda tütün üretimi yapılırken, 2011 yılında bu rakam 40-50 bin ha civarındadır.

40. Türkiye Tütün Üretimi (2002-2011)

41. TÜTÜN PİYASALARI DIŞ TİCARETİ 2011 Yılı İhracat (genel): 135 Milyar Dolar 2011 Yılı İhracat (tarım): 15,8 Milyar Dolar (% 11,7) 2023 Yılı İhracat (tarım): 40 Milyar Dolar 2011 Yılı İhracat (tütün): 372 Milyon Dolar (% 0,27) 2023 Yılı İhracat (tütün): 1 Milyar Dolar 2011 Yılı İthalat (genel): 241 Milyar Dolar 2011 Yılı İthalat (tütün): 389 Milyon Dolar

42. Türkiye Tütün Ticareti (2002-2011) Tablo - Türkiye Tütün Ticareti Kaynak: TEKEL ve TAPDK kayıtları

43. Türkiye Tütün Ticareti (2002-2011)

44. Türkiye Tütün Kullanım Miktar ve Oranları (2003-2011) Yerli tütün kullanım miktar ve oranı 2004 yılında 51.033.000 kg (%48,26) 2011 yılında 15.809.760 kilograma (%19,04) gerilemiştir. İthal tütün kullanım miktar ve oranı ise 2004 yılında 54.711.000 kg (%51,74) iken 2011 yılında 67.220.904 kg (%80,96) seviyesindedir.

45. Türkiye Sigara Satış Miktarları (1984-2011)

46. TÜRKİYE TÜTÜN MAMULLERİ PİYASASI, 2011 Yılı Sigara üretimi : 112.083.047.080 adet Sigara ihracatı: 24.326.238.040 adet 249.727.418 Dolar Sigara satış : 91.217.479.040 adet 24.598.105.743 TL ÖTV Geliri : 15.850.168 TL (sigarada ortalama vergi yükü: % 80,25) Sektörde, üretim yapan 7 sigara firması, 6 nargilelik tütün mamulü, 6 sarmalık kıyılmış tütün mamulü, 2 pipoluk tütün mamulü, 1 puro ve sigarillo, 1 makaron üretim izni ile 9 puro ve sigarillo ithalat izni bulunan firma faaliyetini sürdürmektedir.

47. Tütün ve Tütün Ürünleri Üzerinden Alınan Vergiler: (13/10/2011 itibarıyla) • Tütün ürünlerine uygulanan asgari maktu vergi tutarı: 0,145 TL/adet ( 2,90 TL/paket) • Nispi ÖTV: % 65 (tüm tütün ürünlerinde) • Sigara üzerindeki ortalama vergi yükü: % 80,25 • Sigara satışları son 3 yılda 16.641.429.359 adet (832.071.467 paket) azaldı. • 2008 yılı sonu itibarıyla 10.888.211 TL olan ÖTV geliri, 2011 yılında % 45,57 arttı. • Tütün Fonu: • İthal edilen tütünlerden 3 dolar/kg, sigaralardan 40 cent/paket alınıyordu. • Hazine’ye irat kaydediliyordu. (2009 yılında yaklaşık 230 milyon Dolar) • 01/01/2010 tarihinden itibaren “homojenize tütün veya yeniden tertip edilmiş tütünler” , “şişirilmiş tütün’’ ve ‘’şişirilmiş damar’’ ile her türlü tütün ürününün ithalinde kaldırıldı. • Yaprak tütün ithalatında ise 01/01/2012 tarihinden itibaren 1,8 dolara düşürüldü. • Ülke tütüncülüğü açısından önemli bir koruma duvarı kaldırılırken sigara şirketlerinin ithal ettiği hammaddenin maliyeti düşmekte, ürettikleri sigaranın birim maliyeti azalmaktadır.

48. 4733 sayılı Kanun’da öngörülen açık artırmalı sistem işletilemedi… • 2000’li yılların başından itibaren yazılı sözleşmeli sistem…(bir çeşit modern kölelik sistemi) • Üretim, Türkiye’nin ve Dünya’nın Doğu’suna kaydı… • Üretici örgütlü değil… • Tedarikçi (yerli firma) sayısı azaldı… • Tütün dışı faaliyet alanlarına kayış… • Birleşmeler, satın almalar yoluyla sektörde kartelleşme mevcut… • Kamu mekanizmalarını ve medyayı yönlendiriyorlar… Ege Tütün İhracatçıları Birliği (ETİB) 26 Nisan 2010 tarihinde yapılan Genel Kurulu’nda PHILSA PMSA Kurumsal İlişkiler Direktörü Arzu AMİRAK ile JTI Tütün Ürünleri Sanayi AŞ’den Tülin SÜREN BUDA Yönetim Kurulu üyeliklerine seçildiler…

49. Tütüncülükte Çin ve Hindistan Türkiye'ye rakip olmaya aday http://www.yurthaber.com/haber/tutunculukte-cin-ve-hindistan-turkiyeye-rakip-olmaya-aday-128026.htm Yurthaber, 30.04.2009 Dünya genelinde harmanlanmış tütün kullanılarak üretilen sigaralarda yüzde 15 oranında Türk tipi tütün kullanılıyor. Ege Tütün İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanvekili Ömer Celal Umur, bu talebin yüzde 50'sinin Türk tütüncülük sektörü tarafından karşılandığını ancak Çin ve Hindistan'da Türk tipi tütün üretiminin her geçen gün arttığını söyledi. Umur, son dönemde iki ülkenin toplam 20-25 milyon kilo üretim kapasitesine ulaştıklarını, Türkiye'nin üretiminin ise 100 milyon kilo seviyesinde olduğunu anlattı. Turkish Time Ek, 01.08.2011

50. Ticaret Gazetesi, 18.04.2012 Hürses Gazetesi, 20.11.2011 Tütünde pazar Doğu’ya kayıyor http://www.sondakika.com/haber-tutunde-pazar-doguya-kayiyor-2827676/ DHA-Sondakika, 28.06.2011 TİM Sektörler Konseyi üyeliğinin yanı sıra Ege Tütün İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Noyan GÜREL, sektörle ilgili değerlendirmelerde bulundu. Gürel, 2023 yılında yaprak tütün ve tütün mamulde hedef olarak 700 milyon dolarlık hedef koyulduğunu belirterek, bu hedefe ulaşmanın hükümetin vereceği desteğe bağlı olduğunu ifade etti ÇİN VE UZAKDOĞU'YA Noyan Gürel, tütün ihracatında yeni pazarların ortaya çıktığını aktardı. Gürel, "Çin ve Uzakdoğu gibi coğrafyalarda tütünümüz için yeni pazarlar ortaya çıkıyor. Hem üretim alanları hem pazar doğuya kayıyor. Ege ve Samsun tipi tütünler dünyanın başka yerinde olmayan, yetişmeyen tütünler. Çinliler bizim tütünleri kullanarak birtakım denemeler yapıyorlar, memnunlar" diye konuştu. Çin'e tütün seferi http://www.yeniasir.com.tr/haber_detay.php?hid=22964 Yeni ASIR, 17.04.2009, Sinan DOĞAN İzmir Ticaret Odası Başkanı Ekrem Demirtaş, 9-16 Mayıs tarihleri arasında yapmayı planladığımız gezide devlet ve özel sektör temsilcileri ile görüşüp, bu kapıyı açmak için uğraşacağız" dedi. İzmir Ticaret Odası, dünyanın en büyük sigara üreticisi ve tüketicisi olan Çin'e Ege tütünü ihraç etmek için kolları sıvadı. İzmir Ticaret Odası Başkanı Ekrem Demirtaş, Çin'in Türk tütünü için çok önemli bir ihracat pazarı olduğunu belirterek, 9-16 Mayıs tarihleri arasında yapmayı planladıkları geziye İzmir Valisi Cahit Kıraç, tütün sektörünü temsilen Gürel Grubu Yönetim Kurulu Başkan Vekili İlhan Gürel, İzmir Kalkınma Ajansı Genel Sekreteri Ergüder Can ve İzmir Ticaret Odası Genel Sekreteri Adnan Yıldırım'ın katılacağını açıkladı. Ege Tütün ve Tütün Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkan Vekili Noyan Gürel ise Çin pazarının açılması halinde bu ülkeye 100 milyon doların üzerinde tütün satabileceklerini söyledi.