Wybrane narzędzia wydłużania aktywności zawodowej osób w wieku powyżej 50 lat

2. Wybrane narzędzia wydłużania aktywności zawodowej osób w wieku powyżej 50 lat dr Radosław Mącik

3. Szkolenia zawodowe

4. Potrzeba szkoleń zawodowych dla osób 50+ • We współczesnej gospodarce wiedza profesjonalna dezaktualizuje się szybko, co powoduje konieczność jej aktualizacji. • Tymczasem wg danych Diagnozy Społecznej 2011 ponad 90% pracowników w wieku 50+ nie uczestniczyło w żadnej aktywności tego typu, co łącznie z innymi badaniami prowadzi do wniosku że pracodawcy nie chcą na ogół szkolić starszych pracowników. • Uczestnictwo w jakiejkolwiek formie doskonalenia zawodowego wg wieku: Źródło: Obliczenia własne na podstawie: Rada Monitoringu Społecznego (2009). Diagnoza społeczna: zintegrowana baza danych. www.diagnoza.com [21-02-2011]

5. Proponowane w podręczniku typy szkoleń zawodowych dla osób 50+ TESTOWANE • Doskonalenie posiadanych umiejętności zawodowych i pogłębianie wiedzy profesjonalnej (często do poziomu wysokospecjalistycznego), • Uaktualnianie wiedzy profesjonalnej i uzupełnianie umiejętności ze względu na ich nieaktualność we współczesnej gospodarce (np. przez szkolenia krótkie/intensywne), • Nabywanie nowych umiejętności i wiedzy (wcześniej nieposiadanych) o charakterze komplementarnym do obecnie posiadanych. • Przeszkolenie do wykonywania nowego zawodu, powiązanego z dotychczas wykonywanym (podobne umiejętności, ta sama branża itd.) – zwykle z powodu restrukturyzacji firm i sektorów gospodarki, • Przeszkolenie do wykonywania nowego zawodu, wcale niezwiązanego z dotychczas wykonywanym – zwykle z powodu restrukturyzacji przedsiębiorstw i sektorów gospodarki (często - mało efektywne), • Przeszkolenie umożliwiające rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej osobie dotychczas zatrudnionej, bezrobotnej lub nieaktywnej na rynku pracy. NIETESTOWANE

6. Szkolenia zawodowe/podnoszące kwalifikacje testowane w projekcie • Celem szkoleń zawodowych była poprawa funkcjonowania osób 50+ w obecnym miejscu pracy i ogólnie na rynku pracy poprzez aktualizację i pogłębienie wiedzy oraz umiejętności zawodowych, a także takich, które umożliwiają przekwalifikowanie pracowników w razie potrzeby. • Szkolenia przygotowane zostały w taki sposób, aby uwzględnić potrzeby osób w wieku 50+. Trenerzy prowadzący szkolenia zostali przygotowani do pracy z osobami 50+ podczas 6-godzinnych warsztatów lub otrzymali instrukcję • Szkolenia zawodowe/podnoszące kwalifikacje dobrane zostały indywidualnie do potrzeb każdego uczestnika projektu. Odbiorcy uczestniczyli w następujących szkoleniach: • Kadry i płace (30 h) • Obsługa komputera od podstaw (20 h) • Umiejętności interpersonalne w pracy zawodowej (20 h) • Język angielski od podstaw (35 h) • Eksploatacja urządzeń, instalacji i sieci elektroenergetycznych o napięciu do 1 kV (15 godz.) • Wymiar testowania: szkolenia dobierane indywidualnie i organizowane przez cały okres testowania (lipiec 2011 – kwiecień 2012).

7. Szkolenia zawodowe - osiągnięte rezultaty • Stopień przydatności szkoleń do zwiększenia aktywności zawodowej i chęci dalszej pracy odbiorców oceniony został na poziomie 7,90 na 9-stopniowej skali. • Stopień zadowolenia z wzięcia udziału w szkoleniach odbiorcy ocenili na poziomie 7,23 na 9-stopniowej skali. • Przydatność oferowanych szkoleń oceniona przez pracodawców na poziomie 8,30 na 9-stopniowej skali. • Nastąpił silniejszy wzrost kompetencji wśród pracowników fizycznych (prawie 2 punkty na 9-stopniowej skali):

8. Szkolenia z zakresu ICT

9. Szkolenia ICT dla osób 50+ • Główny cel: • Zapobieżenie postępującemu wykluczeniu cyfrowemu (dotyczy nowych usług i zastosowań ICT, a nie korzystania ogółem) • Nawet 30% więcej osób 50+ ma dostęp do Internetu niż z niego korzysta • Sytuacja: • Osoby 50+ często korzystają z ICT w niewielkim stopniu, co warunkowane jest często deklarowanym brakiem potrzeb, który maskuje niewielkie umiejętności lub ich brak • Osoby 50+ rzadko uczestniczą w formalnych szkoleniach z zakresu ICT • Samodzielne nabywanie umiejętności w tym zakresie prowadzi często do wyrobienia nieefektywnych nawyków lub „skryptowego” wykonywania zadań – wg notatek! • Pracodawcy vs. Pracownicy • 85% badanych pracodawców uznaje szkolenia ICT za potrzebne swoim pracownikom 50+, a jedynie ok. 18% pracowników uważa za potrzebne im samym

10. Uczestnictwo w szkoleniach komputerowych a wiek (GUS 2007)

11. Szkolenia ICT • Szkolenie z zakresu ICT przygotowane zostało specjalnie dla osób 50+ i poświęcone było przede wszystkim praktycznemu wykorzystaniu komputera oraz internetu. • Celem szkolenia z zakresu ICT była poprawa funkcjonowania osób 50+ w społeczeństwie, życiu osobistym i pracy zawodowej dzięki nabywaniu/uzupełnieniu kompetencji w zakresie posługiwania się współczesnymi technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi oraz ich aplikacjami. • Wymiar testowania: zajęcia prowadzone przez 2 trenerów – w tym jeden w wieku 50+: • 3 grupy szkoleniowe zorganizowane według stopnia zaawansowania obsługi komputera • 30 godzin szkolenia dla każdej grupy

12. Szkolenia ICT – osiągnięte rezultaty • Stopień przydatności szkolenia z zakresu ICT do zwiększenia aktywności zawodowej i chęci dalszej pracy został oceniony przez odbiorców na poziomie 7,57 na 9-stopniowej skali. • Stopień zadowolenia z wzięcia udziału w szkoleniach z zakresu ICT odbiorcy ocenili na poziomie 7,37 na 9-stopniowej skali. • 20% odbiorców wskazało, że szkolenie z zakresu ICT było jedną z tych form wsparcia, która w największym stopniu odpowiedziała na ich potrzeby. • Średnia ocena stopnia, w jakim udział w projekcie podniósł umiejętności posługiwania się internetem – 6,23 na 9-stopniowej skali.

13. Szkolenia ICT – kluczowe wnioski metodyczne • starszy instruktor, najlepiej w wieku 50+ (lepiej rozumie problemy i ewentualne ograniczenia osób starszych, jego rytm pracy bardziej pasuje do takich grup); • dokładne sprawdzenie poziomu posiadanych umiejętności przy rekrutacji (by przydzielić osobę zainteresowaną do właściwej grupy ze względu na dotychczasowe umiejętności); • mniejszy zakres tematów szkolenia w jednym kursie/module (zmniejsza to chęć przerwania nauki, jeśli pojedynczy moduł trwa względnie krótko); • wolniejsze tempo wprowadzania nowego materiału; • więcej powtórek z poprzednich zajęć (w uzasadnionych przypadkach nawet do połowy czasu kolejnych zajęć); • korzystanie z najnowszych aplikacji/urządzeń (dla opóźnienia doszkalania po wprowadzeniu nowych wersji sprzętu i oprogramowania); • przygotowanie wizualnych podręczników/materiałów szkoleniowych w postaci opisanych zrzutów z ekranu i/lub materiałów wideo; • małe grupy (5-6 osób) lub w grupach większych dodatkowo pomocnik dla instruktora (lub indywidualny tutor dla każdego uczestnika).

14. Szkolenia ICT – kluczowe rekomendacje • Rekomendujemy traktowanie szkoleń ICT jako środka zwiększającego ogólne kompetencje cywilizacyjne osób 50+. • Rekomendujemy stosowanie określonych w metodologii sugestii dotyczących organizowania szkoleń ICT dla osób w wieku 50+ przez instytucje rynku pracy i instytucje szkoleniowe. • Rekomendujemy, aby w ramach standardowych konkursów POKL (lub innych finansowanych ze środków publicznych) oraz w ramach wsparcia szkoleniowego z zakresu ICT dla osób 50+ wprowadzić przez projektodawców obowiązek stosowania metod pracy z osobami 50+. • Rekomendujemy, aby w ramach konkursów POKL (lub innych finansowanych ze środków publicznych) oraz w ramach działań szkoleniowych z zakresu ICT dla osób w wieku 50+ obejmować wsparciem również pracowników fizycznych (a nie tylko umysłowych).

15. Wizerunek osobisty - metamorfoza

16. Wizerunek osobisty – metamorfoza kompletna • Metamorfoza kompletna obejmowała poradę wizażysty i stylisty, usługę fryzjera oraz sesję fotograficzną. • Celem metamorfozy kompletnej było przekonanie osób w wieku 50+ o potrzebie i sensowności dbania o siebie i swój wizerunek na co dzień. • Wymiar testowania: dla każdego odbiorcy przewidziane było 8 godzin metamorfozy prowadzonej w okresie od 07-10.2011. • Rezultaty: • Stopień przydatności metamorfozy kompletnej do zwiększenia aktywności zawodowej i chęci dalszej pracy oceniony został na poziomie 6,04 na 9-stopniowej skali. • Stopień zadowolenia z wzięcia udziału w metamorfozie kompletnej odbiorcy ocenili na poziomie 6,12 na 9-stopniowej skali.

17. Metamorfoza jednej z uczestniczek projektu PRZED: PO:

18. Metamorfoza kompletna– główne rekomendacje • Dla wydłużenia aktywności zawodowej osób 50+ przydatną formą wsparcia jest całodniowa sesja ze stylistą, która pozwala zmniejszyć negatywny wpływ wyglądu na sytuację w pracy, dzięki czemu poprawia się odbiór osób starszych objętych tego typu wsparciem przez osoby młodsze, a u samych osób starszych poprawia się samoocena, zwiększając pewność funkcjonowania w środowisku pracy. • Rekomendujemy wprowadzenie w zakładzie pracy tego typu spotkań ze stylistą dla osób w wieku 50+, szczególnie w przypadku osób będących na stanowiskach pracy związanych z kontaktem z klientem. • Sesja ze stylistą musi uwzględniać specyfikę osób 50+ • Finansowanie takiej sesji częściowo może zostać przerzucone na centra handlowe oferujące bezpłatne usługi stylistów

19. Zajęcia rekreacyjno-sportowe

20. Zajęcia rekreacyjno-sportowe – cele i organizacja • W fazie testowania metodologii zaproponowano uczestnikom kilka rodzajów takich aktywności. Po uwzględnieniu ich preferencji, uczestnicy projektu mieli do wyboru jeden z czterech rodzajów zajęć rekreacyjnych: • aqua aerobik, • basen, sauna, jacuzzi, • siłownia/aerobik, • joga. • Cel główny - podniesienie odczuwanej subiektywnie jakości życia poprzez poprawę wydolności fizycznej. • Cele szczegółowe • polepszenie kondycji fizycznej zwiększającej poczucie własnej siły, sprawności, motywację do działania i do pracy zawodowej; • zmniejszenie absencji w pracy poprzez zwiększenie wydolności i sprawności fizycznej zapewniającej większą odporność organizmu na choroby; • zwiększenie intrapsychicznego poczucia „bycia młodym” (poprzez odkrycie własnej sprawności i podejmowanie aktywności fizycznej, zwłaszcza typowo sportowej) zmniejszającego chęć przechodzenia na emeryturę/rentę. Największym zainteresowaniem cieszyła się siłownia, najmniejszym zaś – joga.

21. Zajęcia rekreacyjno-sportowe - osiągnięte efekty • W ocenie przydatności zajęć rekreacyjno-sportowych do zwiększenia aktywności zawodowej i chęci dalszej pracy odbiorców ex post uzyskano średnią 8,40 w 9-stopniowej skali i jest to wzrost w stosunku do pomiaru ex ante o 1,30 punktu. • Odbiorcy projektu stan swojej kondycji fizycznej ex post ocenili przeciętnie na poziomie 6,77 w 9-stopniowej skali ocen, tj. dość wysoko. Pracownicy fizyczni ocenili swoją kondycję lepiej niż pracownicy umysłowi . Porównując te wyniki z tymi uzyskanymi w ankiecie ex ante, średnia ocena kondycji fizycznej dla obu grup pracowników zdecydowanie wzrosła.

22. Zajęcia rekreacyjno-sportowe – główne rekomendacje • Rekomendujemy wprowadzenie przez pracodawców pakietów na zajęcia rekreacyjno-sportowe dla swoich pracowników lub opłacenie sali gimnastycznej na zajęcia sportowe grupowe (np. piłka siatkowa czy gimnastyka). Można na ten cel wykorzystać fundusz socjalny – przez co nie powstają dodatkowe koszty dla pracodawcy. • Rekomendujemy wprowadzenie do konkursów standardowych POKL (lub innych finansowanych ze środków publicznych) działań z zakresu zajęć rekreacyjno-sportowych dla osób pracujących w wieku 50+.

23. Pakiet medyczny

24. Pakiet medyczny • Celem zastosowania pakietu medycznego było utrzymanie i poprawa sytuacji zdrowotnej w aspekcie zdolności do przedłużenia aktywności zawodowej. • Wymiar testowania: dowolna liczba wizyt lekarskich, badań i innych zabiegów przez okres 10 miesięcy (lipiec 2011 – kwiecień 2012). • Platynowy pakiet medyczny LUXMED umożliwił odbiorcom bezpłatne korzystanie z zabiegów, w tym rehabilitacyjnych, badań diagnostycznych oraz usług lekarzy wszystkich specjalności.

25. Pakiet medyczny – z czego korzystano? Wykonano: • 1265 badań diagnostycznych , w tym obrazowych (42,2 na 1 osobę) • 835 zabiegów rehabilitacyjnych (27,8 na 1 osobę) • 455 wizyt u lekarzy specjalistów (15,2 na 1 osobę)

26. Pakiet medyczny-osiągnięte rezultaty • Stopień przydatności pakietu do zwiększenia aktywności zawodowej i chęci dalszej pracy odbiorcy ocenili na poziomie bardzo wysokim – ocena 8,83 na 9-stopniowej skali (czyli najwyżej w tej kategorii spośród wszystkich testowanych). • Stopień zadowolenia odbiorców z korzystania z pakietu medycznego oceniony został na poziomie 8,70 na 9-stopniowej skali. • 83% odbiorców uznało pakiet medyczny za jedną z tych form, która w największym stopniu odpowiedziała na ich potrzeby (pakiet medyczny był formą najczęściej wskazywaną przez odbiorców). • Uzyskano znaczący wzrost średniej oceny swojego stanu zdrowia przez odbiorców:

27. Pakiet medyczny– główne rekomendacje • Koszt zapewnienia usług medycznych własnym pracownikom (nawet włącznie z najbliższą rodziną) jest stosunkowo niski w porównaniu do innych świadczeń motywacyjnych. • Rekomendujemy, aby w ramach pakietu medycznego dla pracowników (jeśli zakład pracy stosuje) zapewnić dostępność zabiegów rehabilitacyjnych i terapii manualnej realizowanej w szerszym zakresie. • Rekomendujemy, by w ramach polityki krajowej zapewnić pracodawcom ulgi związane z obniżeniem poziomu opłat na ubezpieczenie zdrowotne pracowników 50+, którym pracodawca wykupi dodatkowe pakiety opieki medycznej.

28. Terapia manualna

29. Terapia manualna • W ramach terapii manualnej każdy odbiorca skorzystał z 20 godzin masażu według samodzielnie ustalonego harmonogramu. • Celem zastosowania terapii manualnej było zwiększenie chęci do pracy poprzez minimalizację dolegliwości bólowych doświadczanych przez pracowników w wieku 50+. • Cele szczegółowe: • Poprawa samopoczucia fizycznego, poprzez usunięcie napięcia mięśniowego, powodującego doświadczanie bólu czy dyskomfortu; • poprawa samopoczucia psychicznego, uzyskiwana zarówno poprzez masaż leczniczy, jak i relaksacyjny. • Wymiar testowania: 20 godzin masażu do wykorzystania przez okres 6 miesięcy (lipiec 2011 – grudzień 2011).

30. Terapia manualna – osiągnięte rezultaty • Stopień przydatności terapii manualnej do zwiększenia aktywności zawodowej i chęci dalszej pracy odbiorców został oceniony na poziomie 8,77 na 9-stopniowej skali. • Stopień, w jakim terapia manualna poprawiła samopoczucie i stan zdrowia odbiorców, oceniony został na poziomie 8,53 na 9-stopniowej skali. • Stopień zadowolenia odbiorców ze skorzystania z terapii manualnej oceniony został na poziomie 8,83 na 9-stopniowej skali. • 53% odbiorców wskazało terapię manualną jako jedną z tych form wsparcia, która odpowiedziała na ich potrzeby w największym stopniu.

31. Terapia manualna – główne rekomendacje • Rekomendujemy wykupienie pakietów masażu relaksacyjnego dla pracowników w wieku 50+ w trybie Work Site. Nie byłyby to koszty wysokie, biorąc pod uwagę 1-2 masaże 10-minutowe tygodniowo. Cena terapii świadczonej kompleksowo na większej liczbie pracowników mogłaby być negocjowana z wykonawcą. • Rekomendujemy, aby w ramach pakietu medycznego dla pracowników (jeśli zakład pracy stosuje) zapewnić dostępność terapii manualnej realizowanej w szerszym zakresie.

32. Podsumowanie

33. Zadowolenie odbiorców z form wsparcia • Przeciętny poziom zadowolenia ze wsparcia (oceniany na skali dziewięciostopniowej) okazał się na ogół wysoki

34. Formy wsparcia najbardziej odpowiadające potrzebom * Uwaga: ponieważ uczestnicy mogli wskazać do 3 form wsparcia procenty nie sumują się do 100 ** ogółem n=30, pracownicy umysłowi n=23, pracownicy fizyczni n=7

35. Przydatność oferowanych form wsparcia – samoocena uczestników • Średnie ocen ex ante i ex post

36. Ocena wpływu udziału w projekcie na kondycję i umiejętności

37. Ogólna ocena projektu przez odbiorców • Większość ocen odbiorców była zdecydowanie pozytywna • Żaden z nich nie ocenił proponowanej metodologii negatywnie

38. Plany odbiorców związane z przejściem na emeryturę

39. Dziękuję za uwagę! Kontakt: wizytówka w kodzie QR  e-mail: radoslaw.macik@umcs.lublin.pl