Kinderen in onveilige gezinssituaties

1. Kinderen in onveilige gezinssituaties Verwachtingen, visie en kader multidisciplinair samenwerken 21 oktober 2010

2. Korte Voorstelling • Provinciale coördinatie inzake geweld- en slachtofferbeleid (1991)(Samenwerkingsovereenkomst tussen federale overheid, Vlaamse overheid en provinciebesturen) • Sociale dienst Jeugdbrigade Antwerpen 21 oktober 2010

3. Filmclip 21 oktober 2010

4. Rol heeft te maken met verwachtingen • Verwachtingen van andere partners op het veld: politie, justitie, huisartsen, andere hulpverleners, CLB, school, enzovoort. • Verwachtingen van de verschillende mensen in dit gezin (slachtoffer, pleger, kinderen) bij tussenkomst? • Bij het opmaken van een “stappenplan” of “actieplan” is het belangrijk deze verwachtingen te bespreken en mee te nemen 21 oktober 2010

5. Rol in samenwerking vertrekt vanuit (consensus)visie en kader • Richtlijnen, regelgeving en rolbepaling vertrekken vanuit een visie op de problematiek • Finaliteit van de verschillende betrokken professionelen is dezelfde (stoppen van geweld, veiligheid in het gezin, herstel van ouder/kind relatie), maar middelen en weg ernaar toe verschillen • Open discussie tussen de verschillende beroepsgroepen en consensusafspraken zijn nodig om multidisciplinaire samenwerking op te zetten 21 oktober 2010

6. Visie aanpak IFG • Integrale aanpak met duidelijke afspraken tussen verschillende instanties: politie, justitie en hulpverlening • Doel van hulpverlening is niet het verbreken van de relaties noch het samenblijven van het gezin • Doel is dat er veiligheid ontstaat en genoegdoening voor alle gezinsleden kan bereikt worden. 21 oktober 2010

7. Vaak een grotere problematiek • In gezinnen met een escalatie aan partnergeweld zijn er vaker multiproblemsituaties, een opeenstapeling van fundamentele problemen die samen risicofactoren vormen voor partnergeweld • Deze problemen kunnen zich situeren op niveau pleger als op niveau koppel/gezin 21 oktober 2010

8. Achterliggende problematiek • Verleden • Relationele problemen • Werk • Materiële en financiële problemen • Gezondheid • Isolatie • Middelenmisbruik • Persoonlijkheidsstoornissen • Psychische problemen • Opvoedingsverschillen • Culturele factoren • … 21 oktober 2010

9. Partnergeweld situeert zich in een relationele dynamiek • Een zich steeds herhalend patroon • Moeilijk te doorbreken • Weinig invoelbaar voor buitenwereld • Het aandeel van de betrokken volwassenen kan op een continuüm geplaatst worden : aan de ene zijde een duidelijk machtsonevenwicht tussen beide partijen, aan de andere zijde dynamiek die via wederzijdse invloeden tot spiraal van geweld leidt (visietekst intrafamiliaal geweld hulpverlening provincie Antwerpen) 21 oktober 2010

10. Hoe situeren kinderen zich hier? • Bij herhaald geweld, escalerend geweld,… is kind medeslachtoffer • Kinderen zijn veel vaker getuige van geweld dan wordt aangegeven (bevragen, detectie, kinderen « zien » en « horen ») • Geweld tast de veiligheid van de kinderen aan • Kinderen zien zich vaak als oorzaak (schuld) van het geweld, de ruzies,… • Gevolgen van het leven in gezin met (dreiging met) geweld situeert zich bij het kind op vele vlakken • Gewelddadige relatiepatronen worden in meerdere situaties doorgegeven 21 oktober 2010

11. PRINCIPES AANPAK Multidisciplinair politie justitie gezondheidszorg hulpverlening Dossieropbouw Vroegdetectie Veiligheidsplanning Aanklampend Recidive voorkomen 21 oktober 2010

12. Overheidsniveau: initiatieven • Nationaal actieplan partnergeweld (NAP) • Justitie: COL 3/2006 en COL 4/2006 • Omzendbrief AWW • Opleidingen • Sensibilisatie • Evaluatie • Onderzoek 21 oktober 2010

13. Politie en justitie: Col 3 en 4 / 2006 • Registratie van de diverse vormen van intrafamiliaal geweld + extrafamiliaal seksueel geweld tegen minderjarigen, zowel op vlak van aard feiten als aard relatie • Richtlijnen over aanpak van partnergeweld door politie en justitie 21 oktober 2010

14. Rol politie • politionele taak bij IFG: • zorgen voor veiligheid • vaststellen van (strafbare) feiten en verzamelen bewijsmateriaal • registratie en dossieropbouw • goede doorverwijzing • aandacht probleemgezinnen 21 oktober 2010

15. Rol Justitie • opvolgbeleid IFG • dossieropbouw • registratie • systematiseren van snelle, actieve begeleiding plegers en slachtoffers • belangrijke rol voor justitiehuis 21 oktober 2010

16. Rol hulpverlening • creëren van multidisciplinair aanbod op vlak van IFG • integratie van kennis en methodologie bij alle betrokken diensten • zo naadloos mogelijk aanbod met politie/justitie • aandacht voor alle gezinsleden • « aanklampend » aanbod • vroegdetectie 21 oktober 2010

17. Hulpverleningspartners:bloemlezing • Centra algemeen welzijnswerk • Centra Geestelijke Gezondheidszorg • Netwerk Kindermishandeling • Drughulpverlening • Dader in-zicht • Vertrouwenscentrum Kindermishandeling • Psycho-sociale dienst gevangenis • Kind en Gezin • Integrale jeugdhulpverlening - crisisteam • Daderhulpverlening (vb Time Out, • Justitiehuis • OCMW • Domus Medica (Wetenschappelijke Vereniging Vlaamse Huisartsen) • Steunpunt Ouderenmisbehandeling en netwerk ouderenmisbehandeling (ingebouwde CAW’s, thuiszorg, residentiële ouderenzorg,…) • Steunpunt Algemeen Welzijnswerk • Psycho-scoiale dienst gevangenis • Mutualiteiten • CLB • Kinder- en Jeugdpsychiatrie • Centra voor Integrale gezinszorg • Centra voor kind- en Gezinsonersteuning • … 21 oktober 2010

18. Hulp aan kinderen in een onveilig gezin/medeslachtoffer IFG • Vertrouwenscentrum Kindermishandeling • Comité Bijzondere Jeugdzorg • Jeugdbrigade/dienst Jeugd en Gezin Lokale Politie • Jeugdrechtbank 21 oktober 2010

19. Nav politietussenkomst bij IFG waar ook kinderen bij betrokken zijn De procureur kàn de sociale dienst van de jeugdbrigade/de van de afdeling Jeugd en Gezin van de lokale politie vragen om sociaal onderzoek te verrichten naar de leefomstandigheden van de kinderen en na te gaan of • er mogelijks sprake is van een gevaarssituatie en/of een problematische opvoedsituatie • beschermingsmaatregelen nodig zijn  • hulpverlening mogelijk is op vrijwillige basis 21 oktober 2010

20. Vervolg optreden nav politietussenkomst Afhankelijk van de resultaten van dit onderzoek - met als prioriteit ‘de veiligheid en bescherming van minderjarigen'- zal er advies verleend worden aan de procureur en zal er gekozen worden voor: • vrijwillige hulpverlening (CBJ , VK, dadertherapie, CKG, CGG, CAW's ... ) ofwel • gedwongen hulpverlening waarbij een jeugdrechter wordt gevorderd en een consulent van de JRB wordt aangesteld om een verder traject voor de minderjarige uit te werken 21 oktober 2010

21. Integrale Jeugdhulpverlening De structuur van IJH is in elke provincie hetzelfde: • regionale stuurgroep • netwerk/stuurgroep Rechtstreeks Toegankelijke Jeugdhulp • Netwerk/stuurgroep Crisisjeugdhulp De prioritaire opdrachten van IJH zijn momenteel: • Crisisjeugdhulp • Rechtstreeks Toegankelijke Jeugdhulp • Toegangspoort • Maatschappelijke Noodzaak 21 oktober 2010

22. Crisisteam -18 • In alle regio’s in Vlaanderen zijn er crisishulpprogramma’s waarin de opdrachten meldpunt, interventie, begeleiding en opvang geboden worden • In de provincie Antwerpen is gekozen voor een koppeling tussen meldpunt en interventie: de Crisisteams • In de meeste andere provincies zijn deze opdrachten ingebed in reguliere werkingen vb. het meldpunt bij een CKG, de interventie door Crisishulp aan Huis,… • In enkele provincies (vb. Limburg) worden er nu ook aparte teams opgestart. 21 oktober 2010

23. Werkingsgebied crisisnetwerken 21 oktober 2010

24. Ter illustratie: werking crisisteam -18 Antwerpen • Centraal permanent meldpunt (7/7, 24/24)Telefonische ondersteuning van de verwijzer, advies. Bepaalt met de verwijzer of de crisissituatie acuut is, waardoor een interventie zich kan opdringen. • Ambulante of mobiele crisisinterventieAls de crisissituatie acuut is, komt de crisismedewerker van het Crisisteam -18, ter plaatse mét de verwijzer, met toestemming van de cliënt. De crisismedewerker werkt drie dagen actief in het gezin. Met de cliënt, zijn leefomgeving en de verwijzer wordt in deze periode actief gezocht naar de gepaste hulp. • CrisisbegeleidingNa de crisisinterventie kan een crisisbegeleiding georganiseerd worden in samenwerking met de partners van het crisisnetwerk. De crisissituatie wordt dan 4 weken intensief begeleid. • Crisisopvang Dit kortverblijf met een maximumduur van 7 dagen, wordt georganiseerd in samenwerking met de leefomgeving, het sociaal netwerk en/of de partners van het crisisnetwerk. Crisisopvang wordt altijd gecombineerd met een crisisinterventie en/of een crisisbegeleiding. 21 oktober 2010

25. Centrum Kinderzorg en Gezinsondersteuning (CKG) Hulp aan gezinnen met kinderen van 0 tot 12 jaar, waar de opvoedingssituatie voor ouder en/of kind vastloopt (of dreigt vast te lopen: • Begeleiding aan huis (Mobiele begeleiding) • Intensieve begeleiding aan huis (Amber-begeleiding) • Positief ouderschapstraining (Triple P) • Dagopvang met ouder- en kindbegeleiding (Ambulante begeleiding) • Dagopvang met intensieve oudertraining en kindbegeleiding (Tuimel-werking) • Dag- en nachtopvang met ouder- en kindbegeleiding (Residentiële begeleiding) 21 oktober 2010

26. Knelpunten in de samenwerking • Te delen informatie tussen hulpverlening enerzijds en politie en justitie anderzijds • Gericht voorstel: uitwerken samenwerkingsprotocols voor dossiers bekend bij politie en justitie, in duidelijk afgelijnd kader 21 oktober 2010

27. Knelpunten in de samenwerking • “Dossiers” blijven lang hangen, zeker problematisch als kinderen betrokken zijn bij partnergeweld/gezinsgeweld • Verbetering: korte ketenaanpak ontwikkelen via protocol (voorrang!), koppeling dossiers volwassenen en kinderen 21 oktober 2010

28. Knelpunt: Integrale aanpak van gezinssyteem • Nog te vaak vertrekt de geboden hulpverlening of van de ouder(s) of van het kind. • Verbetering: bij gezinsgeweld het hele gezin betrekken, kinderen én volwassenen in het hulpverleningsaanbod meenemen en terug verbindend werken in de maatregelen en het aanbod tav ouders en kinderen 21 oktober 2010

29. Knelpunten in de samenwerking • Aanbod op langere termijn, ook gericht op herstel van relaties, zeker waar kinderen betrokken zijn • Verbetering: langduriger aanbod, na instellen Time Outtechnieken, veiligheid enz ook doorwerken op de verschillende onderliggende problemen én (groeps)aanbod om pedagogische relatie ouders/kind te herstellen 21 oktober 2010

30. Knelpunten in de samenwerking • Crisisopvang en vooral langdurigere begeleiding van gezinnen met bijkomende moeilijkheden zoals precair verblijfstatuut, taalproblemen, chronische armoede, psychiatrische problematiek, mentale mindervaliditeit,… • Voorstel: in hulpverlening “advocates” aanstellen cfr UK 21 oktober 2010

31. Rol CGG bij IFG • Vrijwillige hulpverlening: Begeleiding ouders (plegers/slachtoffers), hulp bij stoppen gewelddadig gedrag, aanpak onderliggende problematiek • Forensisch luik: idem • Link tussen aanbod ouders - kinderen 21 oktober 2010

32. Rol van CGG naar kinderen bij IFG • Aanbod tav traumatische ervaringen bij het kind • Aanbod in herstel ouder/kind relatie • Verbinden van aanbod aan kinderen en deze van de ouders • Veiligheid moet eerst worden gegarandeerd:cruciaal in het aanbod is dat herstel pas kan starten als geweld is gestopt. 21 oktober 2010

33. Pascale Franck03.240.61.68 pascale.franck@welzijn.provant.be 21 oktober 2010