130 likes | 214 Views
Elementi države. Država je teritorijalna zajednica ljudi s vrhovnom (suverenom) vlašću. Iz ove definicije se vidi da postoje tri elementa države: Teritorija Stanovništvo Državna vlast. Elementi države: teritorija (područje države). Sfera mesne nadležnosti državne vlasti
E N D
Država je teritorijalna zajednica ljudi s vrhovnom (suverenom) vlašću. • Iz ove definicije se vidi da postoje tri elementa države: • Teritorija • Stanovništvo • Državna vlast
Elementi države: teritorija (područje države) • Sfera mesne nadležnosti državne vlasti • Imperium – dominium/patrimonium (sfera vlasti NA teritoriji, a ne NAD teritorijom) • Trodimenzionalni prostor – izvrnuta kupa (kopno, more, vazduh) • Nije neophodan teritorijalni kontinuitet • More (obalno more, podmorje, otvoreno more) • Eksteritorijalnost • Državne granice su utvrđene međunarodnim pravom • Državna i administrativne granice (režim prelaska, promene, šta omeđuju) • “Neprobojnost” države
Elementi države: stanovništvo • Istorija (polis, SPQR) • Sva lica koja žive u državi čine STANOVNIŠTVO i podložna su važećem pravnom poretku • Stanovništvo, narod, nacija. • Državljanstvo: lična javnopravna veza pojedinca sa državom, kojom mu država priznaje poseban pravni status • Načini sticanja državljanstva (ius sanguinis,ius soli); naturalizacija • Razlika između položaja državljana i stranaca * prava (državljani nisu samo podanici...) * obaveze * danas su razlike relativizovane • Prebivalište i boravište • Državljani i sunarodnici – zajednička vlast i zajednička svest
Moć – vlast – vrste vlasti – politička vlast Definicije moći • “sposobnost uticaja na ponašanje drugih” ili nametanje sopstvene volje na bazi određenih izvora moći. • ... i vlasti • odnos između nejednakih (nadređeni i podređeni) • Moć kao pravo i pokoravanje kao dužnost • institucionalizovana moć – (vlast je depersonalizovana – postoji razlika između osobe i službe koju ona vrši) • moć koja deluje kroz stvaranje pravila ponašanja • vrste vlasti: crkvena, školska, državna, lokalna... • politika/politička vlast/državna vlast • odluke koje se tiču zajednice kao celine (“ko, šta, kako, kada dobija”)
Državna vlast • Država je NAJJAČA vlast i kao takva je osnova i uslov svake druge vlasti • Vrsta moći koja se zasniva na monopolu fizičke sile • Državna prinuda je u osnovi obična fizička sila ali pravno dopuštena – “sila koja se vrši shodno i u ime prava”. • Sila je postala institucionalizovana moć, kao pravna vlast (kao pravo i dužnost) – da bi sila postala vlast mora se pravno uobličiti (Ruso) • Suština državne vlasti je u (us)postavljanju i primeni pravnog poretka
Neke osobine državne vlasti: • Teritorijalnost • Neprekidnost • Nedeljivost • Sveobuhvatnost • A sve one mogu da se obuhvate jednom krucijalnom karakteristikom – SUVERENOŠĆU
Suverenost • Suverenost kao bitna oznaka one vlasti koju nazivamo državnom – svojstvo državne vlasti da je sa pravnog gledišta najviša na određenoj teritoriji... • Pojava modernog pojma suverenosti: Žan Boden – okolnosti (priznanje jedne vlasti koja je suverena je nužno da bi polit. zajednica izbegla neslogu i da bi očuvala svoju bezbednost) • “Suverenost je apsolutna i trajna vlast jedne države”; “vrhovna vlast nad građanima koja je legibus soluta” koja je nedeljiva. • Šta podrazumeva... • Suverenost je formalni pojam – moć propisivanja prava • Suverenost je u prirodi države.
Društveni ugovor – odricanje i potčinjavanje • ...koje stvara SUVERENA! • On je jedinstvo svih pojedinaca u jednoj ličnosti, stvoreno sporazumom svakog sa svakim.
Stvara se JEDNA veštačka ličnost s JEDNOM volljom, čije odluke svi primaju kao da su njihove, s ciljem da ta ličnost koristi snagu svih onako kako ona smatra pogodnim za njihov mir i zajedničku odbranu • Nosilac te ličnosti naziva se suveren.
Suverenost – osobine suv. vlasti • Unutrašnja suverenost - pravna suprematija i faktička nadmoć • Spoljna suverenost - nezavisnost (u smislu stvaranja prava) i faktička nezavisnost - ravnopravnost u odnosima sa drugim državama (koordinacija a ne subordinacija) - dva izuzetka u sistemu UN • Pravna neograničenost – danas pravno vrhovništvo • faktička i politička ograničenja • uloga ljudskih prava • Državna, vladalačka i narodna suverenost
Autoritet (državne) vlasti i njena legitimnost • Vlast koju dobrovoljno prihvata većina stanovništva (jer veruje u njenu valjanost, opravdanost, ispravnost) - “dostojnost priznavanja jednog poretka”. • Taljeranova izreka; vlast može računati na trajnost samo ako svaka njena mera ne mora da se sprovodi putem prinude • Kako obezbediti potrebnu disciplinu od strane građana - strah + poštovanje= strahopoštovanje • Istorija – tri idealna tipa legitimnosti (ili razloga zbog kojih se narod potčinjava vlasti) po Maksu Veberu