Niepełnosprawność przeszkodą w aktywizacji zawodowej

2. Niepełnosprawność przeszkodą w aktywizacjizawodowej Autor: Justyna Sosnowska Praca napisana pod kierunkiem dra Tomasza Kautz

3. Charakterystyka badanej grupy Badania prowadziłam w roku bieżącym, wzięło w nich udział 90 osób niepełnosprawnych, z całej Polski. Głównym problemem badawczym mojej pracy uczyniłam pytanie: Jakie czynniki mają wpływ na niską aktywność zawodową osób niepełnosprawnych?

4. Dlatego problemy szczegółowe dotyczyły m.in.: • wpływu najbliższego otoczenia, na próby podejmowania aktywności zawodowej przez osoby niepełnosprawne; • poziomu wykształcenia osób niepełnosprawnych; • ewentualnego istnienia stereotypów dotyczących tejże grupy; • błędów w organizowaniu działań aktywizacyjnych; • uprzedzeń pracodawców; • nieprawidłowo skonstruowanego systemu wsparcia niepełnosprawnych ze strony państwa; • przyczyn, dla których niepełnosprawni wcale nie chcą podjąć zatrudnienia.

5. Praca miała pomóc znaleźć odpowiedzi na pytania: • Jakie znaczenie dla bycia aktywnym zawodowo ma miejsce zamieszkania,  mobilność osoby niepełnosprawnej i wsparcie bądź jego brak ze strony osób najbliższych? • Czy kłopoty ze znalezieniem zatrudnienia są związane z brakiem odpowiedniego wykształcenia u osób niepełnosprawnych? • Ilu spośród badanych zostaje zatrudnionych przez pracodawców jedynie na czas wymagany, dla otrzymania dotacji z tytułu utworzenia stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej? • Jakie są długofalowe efekty realizacji projektów mających na celu aktywizację zawodową niepełnosprawnych? • Czy dostęp do działań aktywizujących niepełnosprawnych jest wystarczający? • Jakie są rzeczywiste działania, a jakie oczekiwania osób niepełnosprawnych, wobec jednostek działających na rzecz ich aktywizacji zawodowej?

6. Rola najbliższego otoczenia Wśród respondentów 42% zgodnie twierdziło, iż rodzina wspiera ich w działaniach mających na celu usamodzielnienie. Zupełnie odwrotną sytuację, czyli całkowity brak wsparcia, a nawet działania hamujące aktywność, sygnalizuje aż 37% badanych. To bardzo dużo, zwłaszcza iż 67% ankietowanych przyznaje, że liczy się ze zdaniem rodziny/ bliskich w momencie podejmowania decyzji. Spośród wszystkich ankietowanych 11% stanowią Ci, których rodziny zupełnie nie uczestniczą i nie wpływają w żaden sposób na podejmowane prze nich decyzje. W gronie badanych, znaleźli się również tacy, którzy świadomie pozbawiają rodzinę możliwości uczestniczenia w procesie dążenia do osiągnięcia samodzielności stanowili oni 10% wszystkich pytanych.

7. Wciąż zależni od innych… Wyniki badania pokazują, że 42% ankietowanych to niepełnosprawni, dla których samodzielne dotarcie do pracy jest niemożliwe. Samodzielnie porusza się, bez żadnego problemu 32% badanych. Natomiast pozostali (26%) twierdzą, że samodzielne dotarcie do pracy byłoby dla nich trudne, ale nie niemożliwe. Zaledwie 23% osób pytanych posiada prawo jazdy. Spora część badanych (68%) zdradzała chęć uzyskania uprawnień do prowadzenia samochodu.

8. Główne przyczyny nieaktywnościzawodowej • Brak mobilności- zależność od innych osób; • niskie poczucie własnej wartości; • brak odpowiedniego wykształcenia; • brak umiejętności samodecydowania; • oferty pracy nieadekwatne do wykształcenia, umiejętności i zainteresowań; • obawa (np. z poczucia wdzięczności) przed pozbawieniem rodziny dochodu - renty lub innych świadczeń - 30% badanych, to jednocześnie osoby, których dochód jest jedynym bądź znaczącym źródłem utrzymania rodziny; • Opory pracodawców przed zatrudnianiem osób niepełnosprawnych.

9. Działania na rzecz aktywizacji i ich skutki Wszyscy zgodnie twierdzą, że jest lepiej niż było kilkanaście lat temu, jednak niepokojące wyniki dały odpowiedzi na pytania dotyczące rezultatów przeprowadzanych działań. Ponad połowa uczestników (59%) stwierdziła, iż udział w szkoleniach nic nie zmienił w ich życiu. Zaledwie 6% znalazło po szkoleniach pracę, a 24% mówi o podniesieniu kwalifikacji, jednak bez finalnej możliwości zatrudnienia. Sporą grupę stanowili ci, którzy mimo starań, nie zostali zakwalifikowani do podobnych projektów (28%). Z przeprowadzonego badania wynika, że KONIECZNA jest zmiana formy oferowanej pomocy. RESPONDENCI ALARMUJĄ, ŻE FIKCJĄ W PROCESIE AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ, SĄ SPOTKANIA Z DORADCAMI ZAWODOWYMI!

10. Rynek pracy wobec niepełnosprawnych 62% ankietowanych twierdziło, że spotkali się z niechęcią do ich zatrudnienia. 38% niepełnosprawnych nie zauważyło niechęci ze strony pracodawców. Jednak dla wielu respondentów, nawet zwykłe odbycie praktyk zawodowych, okazało się niemożliwe, właśnie z powodu niepełnosprawności. Wielu spośród badanych zostaje zatrudnionych przez pracodawców jedynie na czas wymagany, dla otrzymania dotacji z tytułu utworzenia (przystosowania) stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej. 25% badanych otrzymało propozycje dalszej pracy, po upływie czasu koniecznego do uzyskania refundacji z dotacji państwowej, a to oznacza, że 75% badanych zostało zatrudnionych tylko na czas jego trwania.

11. Uzyskane wyniki proponuję potraktować, jako wskazówkę do przeorganizowania systemu wsparcia. Podjęłam i w dalszym ciągu podejmuję indywidualne działania – udostępniając wyniki zainteresowanym instytucjom i placówkom. Chciałabym nakłonić odpowiedzialne jednostki do organizowania szkoleń dla doradców zawodowych aby zwiększyć ich świadomość, co do potrzeb i możliwości osób niepełnosprawnych, a także korzyści, jakie z zatrudniania niepełnosprawnych mogą mieć pracodawcy aby również doradcy zawodowi mogli informować o tych możliwościach. Od 2010 roku jestem wolontariuszem w Fundacji Miki Centrum z Gdańska, realizując różnego rodzaju projekty, pracując z młodzieżą niepełnosprawną i spotykając się z ich rodzicami tłumaczę, że muszą pozwolić swoim dzieciom, na samodzielność. Tego typu spotkania i rozmowy powinny odbywać się równolegle z działaniami mającymi na celu aktywizację zawodową niepełnosprawnych. Dodatkowym efektem moich prac nad tematem niepełnosprawności, jako przeszkody w aktywizacji zawodowej stało się opracowanie materiału informacyjnego dla pracodawców zatrudniających osoby niepełnosprawne Na razie udostępniam je lokalnym placówkom, mam jednak nadzieję, że staną się one w przyszłości publikacją, która będzie dostępna dla szerszego grona zainteresowanych.

12. Dziękuję za uwagę