Metodologia Ekonomii

1. MetodologiaEkonomii Czy studia ekonomiczne obniżają kapitał społeczny? dr Tomasz Kopczewski Emilian Pływaczewski

2. Plan prezentacji • Wstęp • Kapitał społeczny • Klasowe eksperymenty • Wnioski

3. Ekonomia Eksperymentalna • młoda, dynamicznie rozwijająca się dziedzina nauk ekonomicznych • eksperyment narzędziem badania zjawisk ekonomicznych • teoria gier i kapitał społeczny • 2002 - Nagroda Nobla dlaVenrona Smith’a za upowszechnianie metod eksperymentalnych • szybki rozwój dzięki komputerom

4. kapitał społeczny ziemia, kapitał, praca kapitał ludzki Kapitał Społeczny UWAGA: Nie mylić z kapitałem ludzkim!!! Kapitał społeczny – zestaw nieformalnych wartości i norm etycznych wspólnych dla członków określonej grupy i umożliwiający im skuteczne działanie (Fukuyama, 1999a)

5. Kapitał Społeczny • Włączenie do analizy ekonomicznej nowych czynników, jak np.: • kultura • położenie geograficzne • czynniki środowiskowe Problem niemierzalności kapitału społecznego.

6. Kapitał społeczny Typy mierników: • oparte na liczbie i „jakości” pozarządowych organizacji, jak: fundacje, stowarzyszenia, kluby, związki (Fukuyama) • oparte na badaniach ankietowych: • „czy uważasz, że większość ludzi zasługuje na zaufanie?” • „czy uważasz, że większość ludzi wykorzystałaby cię, gdyby mieli tylko taką okazję?” • „czy uważasz, że ludzie przez większość czasu są pomocni innym, czy tylko patrzą na siebie?” (Karlan, 2003) Nie są to miary w 100% odzwierciedlające rzeczywistość.

7. Klasowe Eksperymenty Opis zajęć z Mikroekonomii III na WNE: • pierwsze zajęcia - losowy podział studentów na grupy • co tydzień kolejna grupa przeprowadza na reszcie studentów własny eksperyment • po nim omówienie wyników i część teoretyczna • obecność na każdych zajęciach obowiązkowa (konieczność stałej liczby uczestników) • za udział w eksperymentach i uzyskane w nich wyniki student otrzymuje wynagrodzenie w dolarach PBEE • otrzymane pieniądze można wymieniać na ocenę z przedmiotu

8. Klasowe Eksperymenty Techniczna strona eksperymentów: • losowy dobór do grup • anonimowość w podejmowaniu decyzji, niezależne decyzje • rejestracja przebiegu eksperymentów na nośnikach elektronicznych • wykorzystywanie specjalnych platform programowania w celu analizy uzyskanych danych

9. NIŻSZY KAPITAŁ SPOŁECZNY STUDENTÓW WNE Klasowe Eksperymenty Wstępne wnioski dotyczące studentów WNE z przeprowadzonych eksperymentów: • dobra wiedza ekonomiczna studentów WNE, lepsza niż studentów wydziałów nieekonomicznych • umiejętność wykorzystania tej wiedzy w praktyce • brak zdolności do kooperacji • małe zaufanie do innych graczy

10. Klasowe Eksperymenty Możliwe powody takiego stanu rzeczy: • brak umiejętności pracy grupowej • niepoprawna interpretacja wiedzy ekonomicznej • kalkulacyjny sposób podejmowania decyzji

11. Klasowe Eksperymenty „PAPIEROWA RZEKA” Cel eksperymentu: ukazanie problemu związanego z brakującymi rynkami. Grupy dwuosobowe. Osoba pierwsza wynagradzana za obliczenia dokonywane ołówkiem na kartce papieru. Osoba druga ściera obliczenia, po czym robi z kartki samolot. Wynagrodzenie drugiej osoby wyższe niż pierwszej. Reguły gry: nie powiedziano, że gracze nie mogą ze sobą kooperować, więc… WYNIK:Brak powstania rynku dającego społecznie efektywny wynik.

12. Klasowe Eksperymenty „PODWÓJNY MONOPOL” Cel: znalezienie ceny towaru maksymalizującej wypłaty graczy. Eksperyment przeprowadzony przy pomocy komputerów. W jednej sali hurtownicy – sprzedawcy. W drugiej detaliści – kupujący. Każdy hurtownik przez całą grę gra z jednym anonimowym detalistą. Gra trwa kilkanaście rund żeby ustalił się między nimi pewien sposób komunikacji – manipulowanie cenami przez hurtownika i możliwość odrzucenia oferty prze detalistę. WYNIK:Powstanie lobby detalistów i hurtowników, siłowy sposób rozwiązań w gospodarce.

13. Klasowe Eksperymenty „MODEL HOTELLINGA” Cel: znalezienie optymalnej lokalizacji miejsca produkcji. Ustawione ławki w sali obrazują zakres rynku zbytu. Dwóch graczy określa swoje położenie względem siebie. Wzrost odległości od rynków zbytu podnosi koszty sprzedaży, konsumenci przy zakupie dóbr kierują się jedynie ceną. Brak ograniczeń co do możliwości kooperacji. WYNIK:Brak rozwiązania Pareto-efektywnego, gracze stawali pośrodku sali nie współpracując ze sobą.

14. Klasowe Eksperymenty „W POSZUKIWANIU RENTY” Cel: Uzyskanie porozumienia grup składających aplikacje. Cztery grupy studentów w kilku rundach składa aplikacje do przetargu o uzyskanie koncesji. Możliwość składania dowolnej liczby aplikacji. Każda aplikacja kosztuje określoną ilość pieniędzy. Ustalone są rundy, w których możliwa jest kooperacja pomiędzy grupami. WYNIKI:Brak kooperacji, nieufność i nieuczciwa konkurencja.

15. Wnioski • Istniejący na WNE UW system edukacji obniża kapitał społeczny studentów. Dr Kopczewski wyróżnia dwa czynniki, które odpowiadają za taki stan: • Nieumiejętność działania w grupie, na co składają się: • Rozmycie odpowiedzialności • Konflikt o przywództwo w grupie • Brak zgrania w czasie • Brak asertywności osób aktywnych

16. Wnioski • Przyczyny niskiego kapitału społecznego studentów WNE c.d.: • Studenci uczeni są znajdywania rozwiązania problemu ekonomicznego poprzez obliczenie punktu równowagi, bez uwzględnienia społecznych konsekwencji tego wyniku. • Kłopot z rozróżnieniem pojęć równowaga, optimum czy Pareto-efektywność

17. Wnioski • Przeciwdziałanie takiej sytuacji: • Grupowe działania od pierwszego do ostatniego roku studiów • Losowy dobór do grup przy kolejnych działaniach • Większa asertywność członków grup (anonimowe ankiety z rzetelną oceną pracy kolegów z grupy Działania takie mogłyby wpłynąć na zwiększenie kapitału społecznego studentów WNE UW.

18. Wnioski • Odrębnym problemem jest sama metodologia nauczania ekonomii. • Ekonomia jest nie tylko zmatematyzowaną dziedziną, lecz również nauką społeczną. • Studenci powinni być oceniani nie tylko za matematyczne znalezienie rozwiązania problemu ekonomicznego, ale też za interpretacje ekonomiczną i społeczną. Jest to problem powszechnie obecny, nie tylko na WNE. • Brak podręczników łączących oba te podejścia.

19. Dziękuję za uwagę

20. Kopczewski, Czy studia ekonomiczne obniżają kapitał społeczny?, EKONOMIA 11/2003