ÇOCUK LARDA SPOR YARA LANMALARI

1. ÇOCUKLARDASPOR YARALANMALARI Prof.Dr.Emin ERGEN Ankara Üniv.Tıp Fakültesi Spor Hekimliği Anabilim Dalı

3. YARALANMA ETİYOLOJİSİ • Metodoloji farklılıkları !!! • Kontüzyon, distorsiyon, kırık... Kırık 7 / 100.000 vaka % 26 ayak bileği ve % 21 diz • Erkek > kız • Organize < organize olmayan spor etkinliği

4. Ankara Ü.Tıp Fak.Spor Hekimliği A.B.D. Polikliniği • Haziran 1995 - Şubat 2001 (retrospektif) • 238 olgu • 117 erkek (%49) - 121 kız (%51) • 8 - 16 yaş n % • 8-9-10 10 4.2 • 11 12 5 • 12 15 5.3 • 13 33 12.9 • 14 43 16.1 • 15 60 23.2 • 16 84 33.3

5. Dağılım • Akut olgular 86 (%36) • Kronik(overuse) 118 (%50) • Diğer olgular 34 (%14) • Hastanede tedavi gerektiren • Konservatif - sportif reh. 19 (%8) • distorsiyon - ön diz ağrısı • Cerrahi - ortopedi & trav. 13 (%5.5) • meniskopati - ACL - Aşil rüptürü • Diğer (medikal, bandaj, ant.düzeni) 205 (%86.5)

6. Kronik Olgular (n=118) Ön diz ağrısı %32 Apofizitler %30 Sever Osgood-Schlatter (%16) Tendinosis %18 Jumper’s knee (%7) DİZ %55 Stres send. %5 Med.Tib.S.S. Diğer %15 Komp.send, fibromyalji, deformiteler Akut Olgular (n=86) A.bileği dist. %20 Strain %47 Aşil rüptürü %1 DİZ %21 Meniskopati %10 Diz trav.+bağ lez %9 ACL total %2 parsiyel %2 Diğer %11 DOMS

7. SPOR DALLARI DAĞILIMI • Basketbol 38 %16 • Voleybol 27 %11 • Futbol 20 %8 • Cimnastik 15 %6 • Yüzme 14 %6 • Atletizm 13 %5 • Dans / Bale 8 • Güreş 6 • Buz sporları 5 • Kürek 4 • Diğer 88 TOPLAM = 238

8. YARALANMA BÖLGELERİ • OMUZ • DİZ • AYAK BİLEĞİ • BEL YARALANAN DOKU • KAS-TENDON • EKLEM

9. YARALANMALAR • OSTEOKONDROZLAR • EPİFİZ SORUNLARI • APOFİZİTLER • DİSKOİD MENİSKÜS • TARSAL KOALİSYON • TENDİNİTLER

10. YARALANMA NEDENLERİ • 8-10 yaşlarında koordinasyonları zayıftır • Farklı vücut yapıları nedeniyle risk taşıyabilirler • Büyüme bölgeleri hassastır • Antrenör ve veli beklentileri nedeniyle fazla yüklenme olabilir • Çocuklar risk almayı severler

11. YARALANMALAR • AKUT • KRONİK (AŞIRI KULLANIM-OVERUSE)

12. AKUT YARALANMALAR • Kontüzyon • Burkulma • Kas çekmeleri • Tendon sorunları • Kırıklar • Çıkıklar • Göz (kornea, retina, ön kamaraya kanamalar) • Kafa (konküzyon) ve omurga yaralanmaları

13. AŞIRI KULLANIM (OVERUSE) YARALANMALARI • Tekrarlayan, küçük travmalar (mikrotravmalar) • Doku rejenerasyon kapasitesinin üzerinde yüklenme • Yeterli toparlanma süresi verilmediğinde • Hassas bölge ve dönemlerde (büyüme, epifiz, apofiz) • Önce akut enflamasyon, sonra kronik dejenerasyon cevapları • Ağrı, zayıflık, esneklik azlığı ve klinik bulgular

14. AŞIRI KULLANIMA EŞLİK EDEN ETKENLER • İç etkenlerBüyüme (kıkırdak, stres, esneklik azlığı, kas kuvvet debgesizliği) Yetersiz kondisyonlanmaAnatomik deformitelerMenstrüel disfonksiyonPsikolojik etkenler (olgunluk düzeyi, kendine güven) • Dış etkenler Çok hızlı antrenman gelişimi / yetersiz dinlenmeUygun olmayan malzeme kullanımı (ayakkabı)Doğru olmayan teknikBozuk antrenman yüzeyi/zeminiVeli / antrenör baskısı

15. OSTEOKONDROZLAR TRAVMA / VASKÜLER YETERSİZLİK • Avasküler nekroz Osteokondrozis Ostekondrozis = dejenerasyon + nekroz • rejenerasyon + (rekalsifikasyon) • Osteokondritis = enflamasyon (kemik / kıkırdak) • Osteokondritis dissekans = kıkırdak parçacıkları

16. OSTEOKONDROZLAR • Legg-Calvé-Perthes femur başı idiopatik avasküler nekrozu • Osteokondritis dissekans Diz, patella, femur başı, talus, el bileği Şişme, ağrı, takılma, boşalma • Panner / dirsek (capitellum) Atış gerektiren sporlar / halter / tenis

17. OSTEOKONDRİTİS DİSSEKANS • Diz ve ayak bileğinde sık • Epifiz kapanmadan önce spontan iyileşebilir • Parça ayrıldıysa cerrahi müdahale gerekli

18. EPİFİZ SORUNLARI • Femur başı epifiz kayması Uzun, zayıf çocuklar (tiroid / testosteron / BH) • Little Leaguer Elbow Humerus medial kondil ossifikasyon merkezi avulsiyonu Atma dalları (sutopu, cirit, tenis) • Little League Shoulder Proksimal humeral epifiz plağı zedelenmesi • Epifiz plağı kırıkları

19. APOFİZİTLER • Tendonların yapışma yerlerindeki büyüme kıkırdaklarında, tekrarlayan travmalara bağlı olarak görülen mikro yırtıklar ve yeni kıkırdak yapımı ile ortaya çıkan klinik tablo • Noktasal ağrı, şişlik, hareket kısıtlığı ve fonksiyon kaybı • Antrenmanın modifiye edilmesiyle (şiddeti ve sıklığının azaltılması) yakınmalar azalır • Büyüme tamamlandıktan sonra, büyüme kıkırdağının kemikleşmesi ile yakınmalar ortadan kalkar

20. APOFİZİTLER • Osgood-Schlatter Tibial tüberkül apofiziti(=kronik enflamasyon?) Kızlarda 8-13 , erkeklerde 10-15 yaş arası Ağrı, şişlik Sıçrama içeren spor dallarında sık 12-18 ay kontrol, aktivite modifikasyonu • Sinding-Larsen-Johanson Sendromu Patella distal uç apofiziti

21. SEVER HASTALIĞI(Kalkaneal apofizit) • 8-15 yaş arası sık • Topuk ağrısı, bazen şişme • Aşil tendonunun kalkaneus kemiğine yapışma bölgesi • Aşil tendonunun esnek olmaması ve topuğu alçak olan spor ayakkabısı giyilmesi hazırlayıcı bir faktör olabilir • Atletizm, futbol, basketbolda daha sık görülür (sıçramalı dallar) • Direkt grafiler yanıltıcı olabilir, şüpheli durumlarda MRG istenebilir • Topuk desteği, germe egz., aktivite modifikasyonu

22. DİĞER APOFİZİTLER • İskial tuberosit (hamstring) - koşu • S.İ.A.İnf. (rectus femoris) / • S.İ.A.Sup. (sartorius) - futbol • İliak kanat (torako-lomber kaslar) - koşu

23. OMUZ Acromial apofizit • Kolun baş üzerindeki tekrarlayıcı hareketleri (Raket sporları, cirit atma, yüzme) sonucu sıkışma (acromion-humerus arası impingment) • Erken dönemde aktivite modifikasyonu, sportif rehabilitasyon ile düzelir • Kopma çok ender • MR görüntüleme gerekebilir

24. BAZI DİĞER SORUNLAR • Diskoid Menisküs Konjenital / gelişimsel anomali Normalden kalın / klik / shift Lateral diz ağrısı • Tarsal koalisyon Konjenital (füzyon) ossöz, fibröz, kartilaginöz Talus, kalkaneus, naviküler, küboid, kuneiform

25. OSTEİTİS PUBİS • Etyoloji tam olarak bilinmiyor • Tekrarlayan addüktör zorlamalar • Tekrarlayan rotasyonel ve makaslama kuvvetleri • Futbol ve sürat gerektiren spor dallarında • Erkeklerde daha sık görülür • Artan pubik, inguinal veya testiküler ağrı (Valsalva ile ağrı +++) • Lokal hassasiyet, lateral pelvik kompresyonla ağrı artışı, tek bacak üzerinde dönme ile ağrı

26. KAS YARALANMALARI • Dış-iç travmalar • İntramusküler hematom sonrası miyozitis ossifikans gelişebilir • Uyluk ağrısı olan çocuklarda, femur üst uç epifiz kaymaları ve Perthes hastalığı düşünülmeli • Adolesanlarda hamstring çekmeleri (strain) sık görülebilir • RICE

27. Burkulma Anterior talofibular bağ Kalkaneofibular bağ

28. R.I.C.E. • Rest = Dinlenme • Ice = Soğuk Uygulama • Cold = Compression • Elevetaion = Ekstremiteyi yükseltme

29. YARALANMALARDAN KORUNMA ÖNERİLERİ • Spor dalına özgü kondisyonlanma sağlanmalı • Spor kurallarına uyulmalı         • Koruyucu malzeme kullanılmalı (tekmelik, kask vb.) • Malzeme kullanımı bilgisi verilmeli • Isınma yapılmalı • Yorgunluk ve ağrı varsa egzersiz durdurulmalı • Sezon öncesi sağlık muayenesi yapılmalı • Yeterli hidrasyon sağlanmalı

30. Teşekkür ederim...