1 / 20

POLITIČKI SISTEM BIH/RS PRIRODA POLITIČKOG SISTEMA BIH

POLITIČKI SISTEM BIH/RS PRIRODA POLITIČKOG SISTEMA BIH. Doc. dr Zlatiborka Popov Momčinović. Definicija političkog sistema. Institucije države i mahanizmi vladavine, strukture i procesi preko kojih oni uzajamno deluju sa širim društvom. Osnovni elementi političkog sistema:

kirestin-livingston
Download Presentation

POLITIČKI SISTEM BIH/RS PRIRODA POLITIČKOG SISTEMA BIH

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. POLITIČKI SISTEM BIH/RS PRIRODA POLITIČKOG SISTEMA BIH Doc. dr Zlatiborka Popov Momčinović

  2. Definicija političkog sistema • Institucije države i mahanizmi vladavine, strukture i procesi preko kojih oni uzajamno deluju sa širim društvom. • Osnovni elementi političkog sistema: -državne institucije i organizacije -političke snage koje se bore za osvajanje vlasti ili uticaja na nju (političke stranke i pokreti, “grupe za pritisak”, nevladine organizacije, neformalne grupe građana/ki i društveni pokreti...) -javno mnjenje

  3. Kako definisati politički sistem BiHKonceptualni problemi • Principi bh. političkog sistema nisu taksativno urađeni u bilo kojem poglavlju, odn. članu ustava • Pravna priroda političkog sistema se ne može odrediti primenom kriterija razlikovanja federacije i konfederacije. • Kako BiH ima dva entiteta ona može biti federacija, konfederacija, asimetrična federacija ili unija, o čemu ne postoji slaganje u nauci jer politički sistem BiH sadrži različite elemente.

  4. Neke od definicija • Politički sistem BiH se stoga definiše kao politički sistem sui generis. • Seizović: “BiH, pravno-politički i etnički pocijepana, podvrgnuta artificijelnoj državno-pravnoj i političkoj reanimaciji pod patronatom međunarodne zajednice, čime je samo prividno ponovno integrirana, ali u oblik neobične tvorevine- jedna država, dva entiteta, tri naroda, koju čine jedna ‘republika’ i jedna ‘federacija’...” • Pobrić: Mješovit sistem vlasti s elementima predsjedničkog i parlamentarnog sistema...

  5. Mešoviti sistemi vlasti u BiH • Predsednički sistem: Predsedništvo (sastoji se iz tri člana- jednog Srbina, Bošnjaka i Hrvata) se bira na neposrednim izborima. Predsjedništvo je zajedno sa Vijećem ministara izvršna vlast. • Parlamentarni sistem: Izvršna vlast (Predsjedništvo i Vijeće ministara) odgovara Parlamentarnoj skupštini BiH. • U Federaciji su jači parlamentarni oblici vlasti, a u RS-u su izraženiji elementi predsedničkog sistema.

  6. Struktura vlasti • Državna • Entitetska • Kantonalna • Općine • Distrikt • Gradovi

  7. Struktura vlasti • Najrazvijenija je na entitetskom i kantonalnom nivou dok je na državnom i lokalnom slabije razvijena. • Trnka:Uspostavljena je nedovoljno definisana i nefunkcionalna distribucija moći između struktura države, asimetričnih struktura entiteta (Republika Srpska je uređena na unitarnom principu dok je Federacija BIH decentralizovana), vlasti kantona te lokalne samouprave na opštinskom i gradskom nivou.

  8. Nekompletnost državnog nivoa vlasti • Nepostojanje Vrhovnog suda na državnom nivou što ne omogućava pravnu sigurnost građana na celoj teritoriji BiH. • Ustavom BiH sudska nadležnost je u ovlasti entiteta, s tim da postoji Ustavni sud BiH koji odlučuje u apelacijama na presude vrhovnih sudova entiteta i na neki način preuzima ulogu Vrhovnog suda Bosne i Hercegovine. • Dugo nakon potpisivanja Daytonskog sporazuma nisu postojale adekvatne institucije pravosuđa na državnom nivou ali je kasnije došlo do uspostave Suda BiH i Tužilaštva BIH koji međutim imaju usko propisane nadležnosti.

  9. Nekompletnost lokalnog nivoa vlasti • Ustav BiH ne spominje lokalnu samoupravu pa je samim tim i ne reguliše, za razliku od većine modernih država u kojima se lokalna samouprava definiše kao pravo građana/ki. • No, Evropska povelja o lokalnoj samoupravi je sastavni deo pravnog sistema BiH ali nije u potpunosti primenjena. • U RS-u opštine deluju više kao decentraliziran organ entitetske vlasti a manje kao organ lokalne samouprave. • U Federaciji postoje nefunkcionalni primeri lokalnog nivoa vlasti (npr. u gradu Mostaru).

  10. Entiteti • Etimologija: latinska reč Ens (biće), Esse (biti) • Entiteti nisu ustavom definisani kao federalne jedinice. Pojam granica se koristi samo za državu BiH, dok se kada je o entitetima reč koristi mojam entitetska linija razgraničenja. • Federacija BiH je nastala pre Daytonskog sporazuma (tzv. Vašingtonskim sporazumom 24. marta 1994 između hrvatske i bošnjačke strane). • U januaru 1992. nastala je Srpska Republika Bosna i Hercegovina, koja je kasnije promenila ime u Republika Srpska. • Kuzmanović: Ustavom Bosne i Hercegovine je određeno da se država sastoji iz dva entiteta, Republike Srpske i Federacije Bosne i Hercegovine, sa razgraničenim nadležnostima između entiteta i institucija BIH.

  11. Entiteti • Federacija BiH ima znatno komplikovanije uređenje od RS-a. Sastoji se od deset kantona. • U pogledu nadležnosti postoje isključive nadležnosti Federacije BiH, zajedničke/konkurentne nadležnosti Federacije BiH i kantona, i nadležnosti kantona. • No, kada je o zajedničkim nadležnostima reč, Ustav Federacije na predviđa način rešavanja mogućih nesuglasica što dovodi do problema u funkcionisanju Federacije BiH.

  12. Kantoni • Etimologija: fr. Canton- srez, okrug, oblast. • Kantoni u Federaciji BiH samostalno donose svoje ustave koji moraju biti u saglasnosti sa Ustavom Federacije BiH, odn. Ustavom BiH. • Nacionalni sastav u organima vlasti u kantonu mora da odražava nacionalnu strukturu stanovništva u istom kantonu. • U pet kantona većinsko stanovništvo čine Bošnjaci (Tuzlanski, Zeničko-dobojski, Bosansko-podrinjski, Unsko-sanski i kanton Sarajevo); tri kantona su sa hrvatskom većinom (Posavski, Livanjski i Zapadnohercegovački); u dva kantona postoji skoro izjednačen nacionalni sastav i za njih je utvrđen poseban režim funkcionisanja radi sprečavanja majorizacije (Hercegovačko-neretvanski i Srednjebosanski kanton). • No, nakon odluke Ustavnog suda BiH iz 2000 da su sva tri konstitutivna naroda konstitutivna na celoj teritoriji BiH ovi režimi funkcionisanja ostaju upitni.

  13. Suverenitet • Etimologija: fr. Souverainete- vrhovna vlast, neograničena vlast. • Određivanje nosioca suverenosti određuje demokratičnost određenog političkog sistema. • Ustav BiH ne sadrži izričitu odredbu o izvoru i nosiocu suvereniteta. • No, iz završnog dela preambule Ustava i samog Ustava može se reći da su nosioci suvereniteta Bošnjaci, Hrvati i Srbi kao konstitutivni narodi, Ostali (pripadnici ostalih naroda i onih koji se ne žele etnički izjašnjavati) i građani. • Pobrić: No, pojam apstraktnog građanina je sveden na beznačajnu meru i u potpunosti zamenjen etnički određenim čovekom. • U preambuli Ustava se takođe ističe da su ove grupe opredeljene za suverenitet, teretorijalni integritet i celovitost BiH.

  14. Suverenitet • Iz ovoga se jasno vidi da je suverenitet oblik političkog odnosa koji “lebdi” iznad legalne i legitimne državne vlasti i faktičke političke moći koja izmiče svakom pravu.

  15. Aneks IV Dejtonskog mirovnog sporazuma • Počiva na potrebi ravnopravnosti konstitutivnih naroda, s tim da se suverenost ostvaruje zajedno sa građanima i pripadnicima ostalih naroda. • Tako, građani/ke BiH ostvaruju suverenost tako što biraju neposredno poslanike u Predstavnički dom Parlamentarne skupštine BiH, Zastupnički dom Federacije, kantonalne skupštine, opštinska veća, Narodnu skupštinu Republike Srpske. • Suverenost konstitutivnih naroda se ostvaruje na osnovu paritetnog predstavljaja u Predsjedništvu BiH, Domu naroda Parlamentarne skupštine BiH, Domu naroda Federacije, Vijeću naroda RS-a; zaštiti vitalnog nacionalnog interesa i proporcionalnoj zastupljenosti u institucijama javne vlasti prema popisu iz 1991.

  16. Ostali • Pripadnici ostalih naroda, odn. nacionalno neopredeljeni su po Ustavu ravnopravni sa konstitutivnim narodima. • No, ne mogu biti birani u Predsjedništvo, za delegata Doma naroda, Predsjednika i Potpredsjednike Federacije BiH odn. RS-a. • Posle intervencije Visokog predstavnika osigurano je njihovo učešće u Domu odn. Vijeću naroda, kantonalnim skupštinama i opštinskim vijećima, ipak su ostali u neravnopravnom položaju (npr. nerešavanjem slučaja Sejdić/Finci).

  17. Diskusija

  18. Mogući okviri za diskusiju • Zašto je bh. politički sistem sui generis? • Politički sistem bh. teži da počiva na konsenzusu no gde je izvor/i nekonsenzusa odn. neslaganja u samoj prirodi političkog sistema? • Iako je amandmanima na Ustav 2000 garantovana konstitutivnost naroda na celoj teritoriji BiH da li je u realnosti tako? • Da li je politički sistem bh. funkcionalan odn. disfunkcionalan i zašto? • U kojoj mjeri i po kojim principima je demokratičan a po kojima nije?

More Related