M -r Marijana Lončar Velkova

1. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Seminar o pravnim i praktičnim aspektima i pravilima implementacije Direktive 2005/29/EZ (nepoštena poslovna praksa) M-r Marijana Lončar Velkova Podgorica, 08.02.2011

2. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Praktični primjeri po određenim oblastima djelovanja Direktive (iskustvo u zemljama EU, iskustvo u regionu)

3. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Poslovna praksa koja se pojavljuje u finansiskom sektoru • U odnosu na finansiske usluge definirane u Direktivi 2002/65/EK (distanciona prodaja finansiskih usluga) i nepokretna imovina - zemlje članice mogu postaviti stroža pravila od onih u Direktivi • Direktiva 2002/65/EK definira finansiske usluge kao “ bilo koje bankarske usluge, kredite, osiguranje, lične penzije, investicije ili isplate • Finansiske usluge su u okviru Direktive2002/65/EK predmet Aneksa I - crne liste. Recital 10 pominje da Direktiva štiti potrošače kada nema sektorske regulative i zabranjuje trgovcima da stvaraju lažni utisak o prirodi proizvoda što je od važnosti kada su u pitanju kompleksni proizvodi sa visokim novoem rizika po potrošačima - kao određeni finansiski proizvodi

4. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union • Grčka i Belgija su preuzele akcije protiv određenih banaka radi obmanjujućih informacija i rizika kod određenih finansiskih proizvoda, uglavnom Lehman Brothers Bonds ( obveznice) • Grčko Ministarstvo razvoja ( Directorate General for Consumers) 27 marta 2009 godine je kaznilo Citibank – Atina, sa 1.000.000 Eura. Uzet je u obzir fakt da potrošači koji su bili target ovih banaka za prodaju obveznica, prije svega su oni koji su imaoci bankarskog računa a ne profesionalni investitori upoznati sa ovim vidovima finansiskih proizvoda.

5. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Commission Staff Working Paper on retail Financial Services od 22 Septembra 2009 godine identifikuje druge probleme u poslovnoj praksi u finansiskom sektoru: • Netransparentnost bankarskih taksi, članarina, što dovodi skoro do nemogučnosti za potrošače da prave uporedbu ponude na tržištu • Nedovoljnih i nerazumljivih pre ugovornih informacija (jezička kompleksnost, važne informacije skrivene pod malim slovima, duge informacije koje se daju potrošačima čas prije potpisivanja ugovora). Kao posljedica potrošač nije adekvatno informisan za pojedinosti ( kamatna stopa, očekivan povrat i uključeni troškovi) finansiskog proizvoda

6. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union • Prema 2002/65/EK direktivi ovakva praksa bi se tretirala za obmanjujuću: informacije potrošačima ne trebaju biti lažne ili prevarne, naročito one koje se odnose na korist, očekivanih rezutata ili rizika sadržanih u finansiskom proizvodu. Kalkulacije kojima se obračunava članarina, ili troškovi trebaju biti jasne. • Direktiva sadrži kriterije za procjenu agresivne prakse pa i prepreke za prelazak sa jedne na druge finansiske institucije mogu se tretirati kao agresivna praksa • Uporedba i relacija ove Direktive sa drugim Direktivama - Direktiva o potrošačkom kreditu ( Consumer Credit Directive 2008-48-EC) - Direktiva o plaćanju usluge ( Payment service Directive 2007-64-EC)

7. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Aneks I – zabrana određenih obmanjujućih tvrdnji o zaštiti životne sredine- primjeri • Korišćenje bilo koje nacionalne oznake ( Norcic Swan label, Blue angel, ili NF environment) • Tvrdnja da je proizvod dozvoljen od strane agencije za zaštitu životne sredine ili NVO ili tjela za standardizaciju kada to nije slučaj • Kada trgovac ističe na njegovoj web strani da je potpisnik kodeksa, a to nije slučaj .

8. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Primjena generalnih odredbi Direktive na obmanjujuće tvrdnje o zaštiti životne sredine- primjeri • Proizvođač mašine za pranje tvrdi da njegov model smanjuje potrošnju vode za 75%. Ovo je moguće utvrditi samo u laboratoriskim uslovima ali u prosećnoj kućnioj sredini smanjenje je samo 25% • Oglas prikazuje vozilo u zelenoj šumi (upotreba prirodnih simbola, cvijeća, drveće) upotreba nejsne i opste koristi od proizvoda za okolinu ( environmentally friendly, green, friend nature’s friend) • Proizvođač hrane tvrdi da proizvodi na način bezbjedan za okolinu, na osnovu prevare na deklaraciji koja jedino potvrđuje da farmer proizvodi u saglasnosti sa zakonima o zaštiti okoline

9. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Presude Evropskog suda pravde • Presuda C-210/96 Sud pravde Evropske Unije kada je odmjeravao rizik za obmanjavanje potrošača u odnosu na uslove slobodnog protoka robe imao je u vidu da: „u cilju utvrđivanja dali je određeni opis, trgovska marka, promotivni opis ili izjava obmanjujuća, neophodno se moraju uzeti u obzir pretpostavljena očekivanja od prosečnog potrošača, koji je „razumno dobro informisan i razumno pažljiv i oprezan“.

10. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union • Ovde se radi o presudi koja se odnosi na procjenu dali je trvdnja učinjena sa ciljem da obmani kupca, pri čemu nacionalni sud mora uzeti u obzir karakteristike koje definišu prosječnog potrošača. U ovom slučaju Suda pravde, prosječni potrošač je kritički orientisana osoba, obazriva i pažljiva u njenom odnosu i ponašanju na tržištu. Prosječni potrošač trebalo bi da u tom smislu informiše sebe o kvalitetu i cijeni proizvoda i napravi efikasni izbor.

11. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Presuda C-220/98 • U slučaju obmanjujuće reklame u pogledu kozmetičkih proizvoda , Sud pravde je uzeo da je potrebno utvrditi dali socijalni, kulturni ili lingvistički faktori, mogu opravdati termin “lifting”. Ovaj termin se koristio vezano za kremu za učvršćavanje (firming), što za Njemačkog (prosečnog) potrošača znači nešto drugo, suprotno potrošačima u drugim zemljama članica. Takođe je potrebno imati u vidu dali instrukcije za upotrebu proizvoda same po sebi su dovoljne da učine sasvim jasnim, da su efekti upotrebe ovog proizvoda kratkotrajni, tako da to neutralizuje bilo koji zaključak koji vodi obrnutom zaključku, da su efekti dugotrajni”

12. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Presuda C – 313/94 • Prema pragrafu 22”mogućnost zabrane reklame na bazi obmanjujuće prirode trgovačke marke nije u principu isključeno radi činjenice da se ista ta trgovačka marka u drugim zemljma članica ne smatra obmanjujućom”. • Tako da je potrebno (uprkos tome što Direktiva ima karakteristiku potpune harmonizacije) da strani trgovac obezbjedi dopunsku informaciju koja treba da bude opravdana kroz socijalne kulturne i lingvističke faktore, da potrošači u zemlji destinacije za razliku od zemlje porekla ne bi bili obmanuti preko propusta davanja određenih informacija.

13. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union • Saglasno paragrafu 26, nacionalni sudovi su ti koji su kompetentni da procjene takve kulturne, lingvističke ili socijalne faktore koji dopuštaju drugačiju procjenu nepoštenog karakter poslovne prakse • Svi relevantni faktori moraju se uzeti u obzir, kao što su uslovi pod kojima se proizvod prodaje, informacije date potrošačima, jasnoća takvih informacija, prezentacija i sadržina reklamog materijala, kao i rizik od greške u relaciji sa dotičnom grupom potrošača.

14. Accession to Internal Market (Components I and II) – AIM Project Co-funded by the European Union Hvala na pažnji! Kontakt: Accession to Internal Market Projektna kancelarija Omladinskih brigada 1 81000 Podgorica , Crna GoraTel:       + 382 (0) 78 103 675 Fax:     + 382 (0) 78 103 625 http://www.aim.org.me