200 likes | 535 Views
Araştırma Etiği (Ahlakı). Hasan Yazıcı İstanbul Üniversitesi. Bilim Ahlakı. Bilim - Ahlak uyuşmazlığı ? Bilime özel Ahlak Bilim - Ahlak İçiçeliği. Araştırma Ahlakında 4 Önemli Kural. Yapılan araştırma mı?
E N D
Araştırma Etiği (Ahlakı) Hasan Yazıcı İstanbul Üniversitesi
Bilim Ahlakı • Bilim - Ahlak uyuşmazlığı ? • Bilime özel Ahlak • Bilim - Ahlak İçiçeliği
Araştırma Ahlakında 4 Önemli Kural • Yapılan araştırma mı? • Deneğe saygılı mı? - Otonomi - Güçsüzü koruma - Aydınlatılmış onam • Deneğe zararlı mı? • Adil mi?
“Equipose”Kuralı • Bir dizi çalışma gerçekten bir varsayımlar dizisi sınıyorsa, çalışma sayısı çoğaldıkça varsayımı kanıtlayan veya çürüten çalışma sayısı % 50’ye yaklaşır. • Halbuki özellikle kongrelerde sunulan RKÇ’larda bu oran % 100’e yakın olmaktadır. • Buradan giderek RKÇ’lara artık gerek yok diyenler var (ör. Fries ve ark.)
Cerrahpaşa Behçet Grubu Kontrollü İlaç Çalışması Deneyimi • Kolşisin 1980, Haematologica • Azatiyoprin 1990, N Eng J Med • Alfa Interferon 1991, Br J Rheumatol • Azapropazon 1995, Clin Exp Rheumatol • Siklosporin 1997, Int J Dermatol • Talidomid 1998, Ann Intern Med • Kolşisin 2001, Arthritis Rheum • Etanersept 2005, J Rheumatol • Kortizon, 2006, Rheumatology (Oxford)
Bilimin İki Önemli Boyutu • Kendini çürütmek • Özgünlük
Özgün Düşünce ve Bilim Üretimi • Pre-modern (pre- pozitivist): Din baskın, tümdengelen • Modern (pozitivist): - 1. Evre: Gözlem ve Akıl baskın, tümevaran - 2. Evre: Gözlem ve Akıl baskın, varsayım çürüten, tümdengelen • Post-modern (peri-pozitivist), tümevaran
Randomize Kontrollü İlaç Çalışması Yeni bir tedavi yönteminin (veya ilacın) geleneksel yönteme üstünlüğünü: a. Tümdengelen b. Varsayım çürütmeye dayalı yöntemle kanıtlamaya çalışır
Kontrollü Klinik Çalışma Zararlı Etkileri Göstermekte Neden Yetersiz Kalır? • Süre kısalığı • Denek sayısının küçüklüğü • Denekler ile gerçek hayatta ilacı kullananlar arasındaki büyük farklar
İlaç Çalışmaları veZararlı Etkiler İlaç çalışmalarında yan/istenmeyen etkiler bakımından çürütülecek varsayım böyle etkilerin gözlenmediğidir. K. Popper
A survey of inclusion of the time element in reporting adverse effects..... Yazici Y and Yazici H, Ann Rheum Dis, in e. print
Aşırmaların Nedenleri • Tarihsel gelişim • Varsayım çürütme yoluyla bilim yoksunluğu – özgünlüğü erişilemez sanmak! • Birey – Özgünlük ilişkisindeki sorunlar • Kestirme uygarlık – kestirme din!
Bilim - Ahlak İçiçeliği • Kendini çürütmek • Özgünlük - Birey hakları
“İnsanlara genellikle güvenilir” diyenler (%) World Values Surveys, Wave 4, 1999-2002 Prof. Y. Esmer
1997-2003 yılları arasında öğretim üye sayısı ve SCI+SSCI+AHCI yayın sayısı r=0.965