پروژه ملی آموزش قانون مالیات بر ارزش افزوده برای مودیان مالیاتی و عموم اقشار جامعه ***

2. پروژه ملی آموزش قانون مالیات بر ارزش افزوده برای مودیان مالیاتی و عموم اقشار جامعه *** اولین پروژه آموزشی چهره به چهره با این وسعت از نظر کمیت و کیفیت در کشور

5. www.ues.ac.ir

7. انواع دوره های مالیات بر ارزش افزوده دوره های عمومی 5 ساعته تعاریف، تاریخچه، کالاها و خدمات مشمول و معاف، مزایا، نحوه محاسبه و ... *** دوره های تخصصی 16 ساعته مباحث دوره عمومی، حسابداری و نحوه تنظیم و ثبت دفاتر قانونی و اظهارنامه و...

9. مزایای گواهینامه دوره مالیات بر ارزش افزوده مرکز آموزش های تخصصی و ضمن خدمت دانشگاه علوم اقتصادی برای کارمندان دولتی مزیت 5 ساعت ضمن خدمت بر اساس مجوز معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی رئیس جمهور *** برای اصناف، جزء آموزش های الزامی جهت دریافت یا تمدید جواز کسب بر اساس بخشنامه شورای اصناف کشور

10. مزایای گواهینامه دوره مالیات بر ارزش افزوده مرکز آموزش های تخصصی و ضمن خدمت دانشگاه علوم اقتصادی برای شرکت های خصوصی، مزیت استفاده از معافیت و بخشودگی جرائم مالیات بر ارزش افزوده *** برای سایر اقشار جامعه به عنوان یک دوره کاربردی و رایگان

11. مالیات بر ارزش افزوده چیست؟ چرا مالیات بر ارزش افزوده؟ نرخ مالیات بر ارزش افزوده چقدر است؟ مالیات بر ارزش افزوده شامل چه کالاها و خدماتی است؟ نحوه دریافت مالیات بر ارزش افزوده چگونه است؟ چه کسانی مودی مالیات بر ارزش افزوده هستند؟ مودیان مالیات بر ارزش افزوده چه وظایف قانونی دارند؟ حسابداری مالیات بر ارزش افزوده چگونه است؟

12. جایگاه مالیات در جهت گیری اقتصادی کشور بر اساس قانون بودجه و سند چشم‌انداز ۲۰‌ساله کشور باید درآمد مالیاتی به نوعی جایگزین درآمدهای نفتی شودکه زمانی به پایان خواهد رسید. به عبارت دیگر، دولت باید تا پایان برنامه پنجم توسعه قادر باشد که هزینه‌های جاری خود را به طور عمده از درآمد مالیاتی تامین کند و از اتکای این بخش به درآمدهای نفتی بکاهد.

13. جایگاه مالیات در اقتصاد جهان پرداخت مالیات در برخی کشورها یک تکلیف قانونی بزرگ محسوب می شود و عدم پرداخت آن برخوردهای قانونی برای متخلفین از قانون را در پی دارد. مالیات در کشورهای مختلف دنیا، بخش عمده‌ای از هزینه‌های عمومی را تشکیل می دهد به نحوی‌که در برخی از کشورها ۹۰ تا ۹۵ درصد از هزینه‌های عمومی مورد نیاز دولت از طریق مالیات تامین می شود، اما این رقم در ایران با رقم‌های مرسوم در دنیا بسیار فاصله دارد. ÷

14. جایگاه مالیات در دین مبین اسلام يكي از متغيرهاي اقتصادي كه عمری به درازای تاريخ دولت‌ها دارد، ماليات است که از آغاز به عنوان ابزاري براي كسب درآمد دولت‌ها وارد زندگي بشر شد. برای بررسی جایگاه مالیات در دین مبین اسلام می توان به تاكيدات و دستورات پيامبر اكرم(ص) در جمع‌آوري وتوزيع درآمدهای به دست آمده از زكات، خمس و خراج و همچنين دستورالعمل‌هاي علي(ع) به استانداران درباره نحوه وصول درآمدهاي مالياتي، رعايت عدل و انصاف، اتكا‌ به خوداظهاري و افزايش اعتماد بين كارگزاران مالياتي و موديان اشاره کرد.

15. نظر برخی از مراجع عظام تقلید در مورد مالیات سوال: آیا پرداخت مالیات یا انفاقات مستحبی به فقرا کفایت از خمس می کند؟ اگر کفایت نمی کند پرداخت مالیات چه جایگاهی در فقه دارد؟ حضرت آیهالله خامنه ای: کفایت نمی کند، ولی مالیات و صدقات و کفارات جزء مونه است و از درآمد سال کسر می شود. *** حضرت آیهالله بهجت :کفایت نمی کند. *** حضرت آیه الله تبریزی: مالیات یا انفاقات مستحب از خمس کفایت نمی کند، مالیات برای اداره مملکت داده می شود و به خمس ربطی ندارد.

16. نظر برخی از مراجع عظام تقلید در مورد مالیات حضرت آیه الله صافی گلپایگانی: کفایت از خمس نمی کند ولی پرداخت آن حکم صرف در مونه دارد که اگر در بین سال پرداخت شود خمس ندارد. *** حضرت آیه الله سیستانی: کفایت نمی کند و مشروعیت مالیات تابع نظر حاکم شرع است. *** حضرت آیه الله مکارم شیرازی:مالیات جزء هزینه های زندگی است زیرا صرف امنیت و اصلاح جاده ها و کارهای دیگری می شود که کسب و کار انسان بدون آن امکان ندارد.

19. ضرورت اجرای مالیات بر ارزش افزوده بسیاری از کشورهای جهان به منظور اصلاح نظام مالیاتی خویش و حمایت از فعالیت های سرمایه گذاری و تولیدی، مبنای درآمدی خود را به مصرف منتقل کرده و بیشترین درآمد مالیاتی را از مالیات بر مصرف کسب می کنند. بر این مبنا، یکی از راهکارهای اساسی اصلاح نظام مالیاتی و هماهنگ نمودن آن با شرایط اقتصادی کشور، استقرار نظام مالیات بر ارزش افزوده است که اجرای آزمایشی آن از سال ۸۷ آغاز شده است.

20. تعریف مالیات دولت‌ها برای تامین هزینه‌های عمومی کشور همچون تامین امنیت، بهداشت و درمان، آموزش و... نیازمند منابع پایدار و مستمر می‌باشند. مهمترین منبع درآمدی دولت‌ها برای تامین این هزینه ها در جهان امروز مالیات است و اساساً تکیه بر درآمدهای مالیاتی که منبعی پایدار محسوب می‌شود، حکایت از سلامتی اقتصاد کشورها دارد. مالیات به عنوان یکی از منابع درآمد اصلی دولت‌ها و راهی برای بهبود سطح زندگی مردم در اکثر کشورهای جهان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

21. راههای تامین درآمد دولت ها دولت ها از طریق درآمد مستقیم از ورود در فعالیتهای اقتصادی، درآمد حاصله از محل فروش منابع طبیعی مثل نفت و گاز یا از طریق مالیات، درآمدهای خود را تامین کند. یکی از مهمترین راه های تامین مخارج دولت، جمع آوری مالیات است به عبارت دیگر، با توجه به مقایسه ی این منبع مهم تامین مالی با سایر منابع می توان گفت هرچه سهم مالیات ها در تامین مخارج دولت بیشتر باشد، از آثار نامطلوب اقتصادی کاسته می شود. در کشورهایی که اصطلاحا توسعه یافته نامیده می شوند تقریبا تمامی مخارج دولت از طریق مالیات تامین می شود.

22. پايه‌هاي اخذ ماليات ثروت مصرف درآمد ماليات بر ارزش افزوده مستقيم غير مستقيم روش‌هاي اخذ ماليات

23. تعریف ارزش افزوده ارزش افزوده عبارت است از تفاوت بین ارزش کالا و خدمات عرضه شده با ارزش کالا و خدمات خریداری شده در یک دوره معین اگر بخواهیم ارزش افزوده را به زبان ساده بیان کنیم، ارزش افزوده عبارت است از مابه التفاوت ستاده و داده. و در عمل ارزش افزوده یعنی: فروش منهای خرید. (خرید- فروش= ارزش افزوده)

24. تعریف مالیات بر ارزش افزوده مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات بر مصرف است که از هر فعال اقتصادی به فعال اقتصادی دیگر در طول زنجیره واردات ، تولید و توزیع منتقل می‌گردد و بر حسب نرخ مالیاتی ثابت (غیر تصاعدی) اخذ می شود تا نهایتاً به مصرف کننده نهایی منتقل و توسط وی پرداخت می گردد . مالیات بر ارزش افزوده، نوعی مالیات بر مصرف طراحی شده است که مستقیما توسط مصرف کنندگان در هنگام خرید پرداخت می گردد و فروشندگان، این مالیات ها را به نیابت از طرف دولت جمع آوری می کنند و سپس آن را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار می دهند.

25. تاریخچه مالیات بر ارزش افزوده در جهان مالیات بر ارزش افزوده برای نخستین بار توسط فون زیمنس در سال ۱۹۱۸ به منظور فائق آمدن بر مسائل مالی کشور آلمان پس از جنگ جهانی اول طرح ریزی گردید.  آدامز آمریکایی نیز در سال ۱۹۲۱ طرح مشابهی را ارائه نمود. لیکن به رغم علاقه و تمایل شدید برخی کشورها در خصوص استقرار نظام مالیات بر ارزش افزوده، این مالیات به طور رسمی تا سال ۱۹۵۴ در هیچ کشوری به کار گرفته نشد.

26. تاریخچه مالیات بر ارزش افزوده در جهان در سال ۱۹54 ابتدا کشور فرانسه و به دنبال آن به تدریج کشورهای دانمارک و آلمان این نوع مالیات را در نظام مالیاتی کشور خود معرفی و اجرا نمودند. در منطقه آسیا، کره جنوبی نخستین کشوری است که در سال ۱۹۷۷با کمک صندوق بین المللی پول توانست این مالیات را در نظام مالیاتی خود پیاده نماید. در حال حاضر نظام مالیات بر ارزش افزوده در بیش از ۱۴۰ کشور جهان مستقر گردیده است. هم اکنون در کشورهای همجوار ما ترکیه، آذربایجان، ارمنستان، ازبکستان، پاکستان، هند، بنگلادش، لبنان، اردن، مصر و سریلانکا این نظام مالیاتی را مستقر نموده اند.

28. تاریخچه مالیات بر ارزش افزوده در ایران لایحه مالیات بر ارزش افزوده برای اولین بار در دی ماه ۱۳۶۶ تقدیم مجلس شورای اسلامی گردید. لایحه مزبور در کمیسیون اقتصادی مجلس مورد بررسی قرار گرفته و پس از اعمال نظرات به صحن علنی مجلس ارائه گردید ولی پس از تصویب ۶ ماده از آن به تقاضای دولت به دلیل اجرای سیاست تثبیت قیمت ها و مشکلات اقتصادی ناشی از جنگ تحمیلی، دولت لایحه مربوطه را از مجلس شورای اسلامی پس گرفت. در سال ۱۳۷۰ دپارتمان امور مالی صندوق بین المللی پول نیز، اجرای سیستم مالیات بر ارزش افزوده را توصیه نمود.

29. تاریخچه مالیات بر ارزش افزوده در ایران با توجه به احساس نیاز و نظرات کارشناسان و متخصصین داخلی و بین المللی در رابطه با برقراری چنین نظام مالیاتی، برنامه استقرار این نظام مالیاتی در اواخر دهه ۱۳۷۰ مجددا در دستور کار دولت جمهوری اسلامی قرار گرفت و نهایتا لایحه مربوطه تدوین و پس از سیر طولانی خود در شهریور ۱۳۸۱ به تصویب هیات وزیران رسید و در مهر ماه همان سال به مجلس شورای اسلامی ارائه شد و نهایتا در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۷ به تصویب مجلس رسید. این قانون در تاریخ اول مهر 87 به صورت آزمایشی برای مدت ۵ سال در کشور به اجرا درآمد.

30. جایگزین قانون تجمیع عوارض مالیات بر مصرف قبلاً از اکثر کالاها در چارچوب قانون تجمیع عوارض اخذ می گردید که با توجه به مشکلات اجرایی این قانون از زمان آغاز اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده یعنی اول مهر ماه سال 87 اجرای قانون تجمیع عوارض متوقف و به جای آن قانون مالیات بر ارزش افزوده اجرا گردید.

35. رابطه ی نرخ تورم کشورها با اجرای مالیات بر ارزش افزوده بلاروس با نرخ تورم 5/11 درصد، اوکراین با نرخ تورم 9 درصد، آذربایجان با نرخ تورم 12 درصد، کاستاریکا با نرخ تورم 8/13 درصد، جامائیکا با نرخ تورم 9/14 درصد، نیجریه با نرخ تورم 15 درصد، صربستان با نرخ تورم 5/15 درصد، ونزوئلا با نرخ تورم8/21 درصد و گینه با نرخ تورم 25 درصد، از جمله کشورهایی هستند که با نرخ تورم بالا توانسته اند مالیات بر ارزش افزوده را به اجرا درآورند.

36. رابطه ی نرخ تورم کشورها با اجرای مالیات بر ارزش افزوده همانگونه که از جدول ها پیداست در کنار کشورهایی با نرخ تورم پایین، کشورهایی با نرخ تورم بالا نیز دیده می شوند که «هر دو گروه، این نظام مالیاتی را با موفقیت مستقر نموده اند.» می شود نتیجه گرفت که نرخ تورم بالا لزوما مانع اجرای مالیات بر ارزش افزوده نیست. چرا که اگر این گونه بود کشورهای مذکور، علی القاعده نباید می توانستند مالیات بر ارزش افزوده را مستقر کنند.

37. رابطه ی نرخ باسوادی کشورها با اجرای مالیات بر ارزش افزوده از آنجا که قسمتی از بار دریافت مالیات بر دوش مودیان مالیاتی است، شاید این تصور برای برخی پیش بیاید که مالیات بر ارزش افزوده فقط در کشورهایی قابل اجراست که ملتی با سواد بالا دارند. اما نمودار استخراج شده از جدول این 140 کشور نشان می دهد که 17 درصد از کشورهایی که مالیات بر ارزش افزوده را تا سال 2004 اجرا کرده اند نرخ باسوادی زیر 65 درصد دارند. این نمودار بدین صورت است:

38. رابطه ی نرخ باسوادی کشورها با اجرای مالیات بر ارزش افزوده

39. رابطه ی نرخ باسوادی کشورها با اجرای مالیات بر ارزش افزوده درست است که در 70 درصد این کشورها نرخ باسوادی بزرگسالان، بیش از 80 درصد بوده اما همین که کشورهایی با نرخ با سوادی بسیار پایین (مانند اتیوپی، بنگلادش، چاد، سنگال، گینه، مالی، نیجر) این مالیات را توانسته اند اجرا کنند نشان می دهد که برای اجرای این مالیات، الزامی به باسواد بودن یک کشور نیست. بر اساس آماری که از نیمه ی دوم سال 1390 در دست است، حدود 91 درصد مردم ایران در همه ی گروه های سنی با سواد هستند.

40. بررسی پوشش مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای منطقه و حوزه همسایگی ایران

41. بررسی پوشش مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای منطقه و حوزه همسایگی ایران علی رغم وسعت مساحت تحت پوشش مالیات بر ارزش افزوده در این محدوده ی جغرافیایی، هنوز کشورهای مثل افغانستان، عراق، سوریه، یمن، عمان، امارات متحده عربی، قطر و بحرین در این محدوده هستند که این مالیات را اجرا نکرده اند. در واقع این محدوده جغرافیایی تنها منطقه ای است که مالیات بر ارزش افزوده هنوز آنطور که باید جایگاه خود را در آن پیدا نکرده است. می توان ادعا کر که بزرگترین علت عدم اجرا یا اجرای دیرهنگام این مالیات در بسیاری از کشورهای این منطقه، وابسته بودن دولتهای این منطقه به منابع نفت و گاز است.

42. رابطه ی داشتن منابع نفتی با اجرای مالیات بر ارزش افزوده اکثر کشورهایی که به سمت مالیات بر ارزش افزوده رفته اند کشورهای بدون درآمد نفتی بوده اند. این امر را می توان چنین توجیه کرد که چون مالیات بر ارزش افزوده مالیاتی پردرآمد برای دولت هاست، دولتهایی که از درآمد نفتی برخوردار نیستند،برای کسب درآمد راهی بهتر از رفتن به سمت مالیات بر ارزش افزوده نیافته اند. اما در این بین هستند کشورهایی که علاوه بر داشتن ذخایر عظیم نفتی از مزایای اجرای مالیات بر ارزش افزوده سود برده اند.

43. رابطه ی داشتن منابع نفتی با اجرای مالیات بر ارزش افزوده

44. مالیات بر ارزش افزوده، مالیاتی بسیار مهم برای کشورهای دنیا مالیات بر ارزش افزوده (value added tax) به اختصار vat نامیده می شود. در محاسبات مالیاتی، مالیات (tax) را نیز به اختصار T می نویسند. نسبت vat/t یا همان مالیات بر ارزش افزوده به مالیات کل، نسبتی است که نشان می دهد مالیات بر ارزش افزوده چه درصدی از کل مالیات اخذ شده توسط دولت یک کشور را تشکیل می دهد. به همین جهت این نسبت، معیار مناسبی برای ارزیابی اقبال کشورها به مالیات بر ارزش افزوده خواهد بود.

45. مالیات بر ارزش افزوده، مالیاتی بسیار مهم برای کشورهای دنیا

46. مالیات بر ارزش افزوده، مالیاتی بسیار مهم برای کشورهای دنیا نسبت vat/t در 67 درصد از این کشورها بین 20 تا 40 درصد است. از آنجا که مالیاتهای موجود در دنیا در دو دسته ی مالیاتهای مستقیم و غیر مستقیم قرار می گیرند و هر کدام از این دو دسته، به نوبه ی خود به چند دسته ی دیگر تقسیم بندی می شوند می توان قضاوت کرد که 20 تا 40 درصد، میزان بسیار قابل توجهی است. این امر نشان می دهد نه تنها کشورهای جهان به اجرای مالیات بر ارزش افزوده اقبال نشان داده اند، بلکه این مالیات می رود که گوی سبقت را از انوع دیگر مالیات در جهان برباید.

47. مالیات بر ارزش افزوده، مالیاتی بسیار مهم برای کشورهای دنیا

48. مقایسه نرخ مالیات بر ارزش افزوده، درکشورهای دنیا

49. دامنه شمول مالیات بر ارزش افزوده عرضه کالاها و ارائه خدمات در ایران و همچنین واردات و صادرات آنها مشمول مقررات این قانون می باشد. عرضه کالا در این قانون، انتقال کالا از طریق هر نوع معامله است. انواع معامله عبارت است از: عرضه به دیگری عرضه به خود معاوضه

50. دامنه شمول مالیات بر ارزش افزوده معاوضه کالاها و خدماتدر نظام مالیات بر ارزش افزوده از طرف هر یک از طرفین،یکداد و ستد جداگانه تلقی می‌شود و به طور جداگانه مشمول مالیات بر ارزش افزوده است. کالاهای موضوع این قانون که توسط مودی خریداری، تحصیل یا تولید می شود در صورتی که برای استفاده شغلی به عنوان دارایی در دفاتر ثبت گردد یا برای مصارف شخصی برداشته شود، عرضه به خود محسوب گردیده و مشمول مالیات بر ارزش افزوده می گردد.