İKİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİ (1908 – 1918) Yakın Tarih Okuma Grubu

1. İKİNCİ MEŞRUTİYET DÖNEMİ (1908 – 1918) Yakın Tarih Okuma Grubu (Modernleşen Türkiye’nin Tarihi – Erik Jan Zürcher) Hazırlayan : Halim SIRÇANCI Tarih : 10 Ekim 2009

2. İÇERİK : • 1908 2. Meşrutiyet Devrimi, • İttihat Terakki, • 1909 Karşı Devrim (31 Mart), • 1909 – 1914 Dönemi: • İttihat Terakki Yönetimi, • Siyasal Çekişmeler, • Uluslar Arası Siyaset : Doğu Sorunu, • Balkan Savaşı ve Babıali Baskını, • Teşkilat-ı Mahsusa,

3. İÇERİK : • 1914 1.Dünya Savaşına Giriş, • 1914 – 1918 1.Dünya Savaşı, • 1915 Ermeni Sorunu, • Reform Politikaları: • Toplumsal ve Kültürel Değişim, • Maliye ve Ekonomi, • İdeolojik Tartışmalar,

4. 1908 2. Meşrutiyet Devrimi • Devrimi (23 Temmuz 1908) İTC yaptı, • Devrimi askerler yaptı : 2. (Trakya) ve 3.(Makedonya) Ordulardaki ittihatçı subaylar, • Anadolu dışında ve dış destekle planlandı, finanse edildi, • Devrimin Anadoluda algılanışı farklı oldu, • Abdulhamit’in devrime yaklaşımı, • Toplumsal çalkantılar, grevler, İTC nin tepkisi, • Devrimin amacı ve sonucu, • Sultanın alaşağı edilmesi, yetkilerinin sınırlanması, • Kanun-u Esasi, • Meclis-i Mebusan’ın açılması, • 1908 Seçimleri (İTC nin açık zaferi), • İTC nin Selanik kadrosu, başta Emanuel Karasu olmak üzere dönmelerden oluşuyordu, Talat, Enver, Cemal ve M.Kemal bu ekipteydi, • Abdülhamit illegal örgütlenmeyi haber almış, bastırma aşamasında mason olan yetkililer tarafından haber verilmiştir, • Medya ve asker gücünün önemi,

5. 1908 2. Meşrutiyet Devrimi 1. Meşrutiyet ve Meclisi Mebusan: • 50.000 kişiye bir vekil, • Vekillerin kanun teklif yetkisi yok, • Sultanın verdiği öneriler meclis tarafından değiştirilemez, • Partiler yok sadece müslim-gayrimüslim kotaları var, • İlk mecliste 40/60 gibi gayrimüslim/müslim dağılımı var, • İlk meclis vilayet meclislerinden seçilenlerden müteşekkildir, • Ayan meclisi Mebuslar meclisinin 1/3 ü kadar olabilir, Mebuslar meclisi 130 ile sınırlıdır,

6. 1908 2. Meşrutiyet Devrimi • İttihat Terakki Cemiyeti : • 2 Haziran 1889 : İttihad-ı Osmani Cemiyeti, • Kurucular : Askeri Tıbbiye öğrencisi 5 kişi, • Temmuz 1895 resmi kuruluş, nizamname hazırlanması, • İTC önderleri : Ahmet Rıza, Mizancı Murat, Prens Sebahattin, Dr. Nazım, Bahattin Şeker, • İTC bir süre sonra çatı örgüt oldu, • Cemiyet saltanat ve hilafete karşı değildir : “Cemiyet nazarında sülale-i necibe-i Osmaniye’nin makam-ı saltanat ve hilafette bekası mültezemdir” (Nizamname madde 4), • Dönemin Ergenekon yapılanması mı ?

7. 1908 2. Meşrutiyet Devrimi Enver Paşa (1880-1922) Talat Paşa (1874-1921) Cemal Paşa (1872-1922)

8. 1908 2. Meşrutiyet Devrimi 2. Meşrutiyet ve seçimler: • İTC dolaylı yönetti, • 5 seçim olmuştur (1908, 1911, 1912, 1914, 1919), • Sadece erkekler oy kullandı, • İki kademeli seçim oldu, • Vergi vermek ve Türkçe bilmek şarttı, • 1912 de askerlere seçme ve seçilme yasağı konmuştur, • 50.000 kişiye bir mebus seçilmiştir, • Toplam çalışma süresi : 4.5 yıldır, • Meclis kompozisyonu : 142 türk, 60 arap, 25 arnavut, 23 rum, 12 ermeni, 5 musevi, 3 sırp, 1 ulah, toplam 275,

9. 1909 Karşı Devrim (31 Mart) • SEBEPLER : • Artan muhalefet : Ahrar Fırkası, İttihadı Muhammedi Fırkası, • Artan laikçi uygulamalara tepki, • Memurların sayısının azaltılması, • Alaylı yerine mekteplilere öncelik verilmesi, • Meclis-i Mebusan başkanı Ahmet Rıza, • İTC nin iktidar tarzı, tecrübesizliği, • 13 Nisan 1909 (31 Mart 1325) : Asker ve ulema destekli devrim, • Talepler : Bazı nazırların azli, şeriatın geri getirilmesi, Ahmet Rızanın değiştirilmesi, bazı mebusların uzaklaştırılması, isyancıların affı, • İttihatçılar saklandı, başkentten kaçtı, mebusların birçoğu kayboldu, • Adana’da Ermeni katliamı : 20.000 ölü • Hareket ordusu Selanik ten gelerek ayaklanmayı bastırdı, sıkıyönetim ilan edildi (1909-1912), A.hamit’i tahttan indirdi, sultanın yetkileri sınırlandı, • Tahttan indiren heyetin başında Selanik Mebusu Emanuel Karasu vardı (!), • SORU : Abdulhamitin rolü nedir?

10. 1909 – 1914 Dönemi • Askerin siyasetteki konumu (sıkıyönetim), • Gizli İTC nin yönetime müdahalesi, • Anayasal değişiklikler, • Abdülhamit’in izlerinin silinmesi, • Çok partili hayat : Mutedil hürriyetperveran fırkası, Islahat-ı esasiye-i osmaniye fırkası, Hizb-i cedid, Osmanlı sosyalist fırkası, Hürriyet ve itilaf fırkası, • Babıali Baskını (23 Ocak 1913) : Enver, Talat ve Cemal • Mahmut Şevket Paşa,

11. 1909 – 1914 Dönemi • Ayrılmalar / İsyanlar / İşgaller : • Avusturya Macaristan’ın B.Hersek’i ilhakı, • Bulgaristan’ın bağımsızlığı, • Girit’in Yunanistan’la birleşmesi, • Arnavutluk isyanı (1910), • Kosova ve Karadağ isyanları (1910-1912), • Yemen isyanı (1910), • Trablusgarb’ın işgali (1911),

12. 1909 – 1914 Dönemi • 1912 Balkan Harbi, • Babıali Baskını (23 Ocak 1913), • İTC örgütlü savaş yanlısı gösteriler, • Balkan ülkeleri arası savaş, • İstanbul Barış Antlaşması (29 Eylül 1913), • Sonuç : • Edirne Bulgarlardan geri alındı, • 4 milyon nufuslu 150 K km2 toprak kaybı (arnavutluk, makedonya, trakya), • Yoğun mülteci akını,

13. 1909 – 1914 Dönemi • Teşkilat-ı Mahsusa (1908 – 1918) : • Kurucusu : Enver paşa (?), • Kadro : Mustafa Kemal Paşa, Enver Paşa, Binbaşı Süleyman Askeri, Eşref Kuşçubaşı, Teğmen Yakup Cemil, Dr. Bahattin Şakir, • Etkinlikler : Balkan savaşı, Trablusgarb, Basra, Abadan, Afganistan, Ermeni tehciri,

14. 1914 1.Dünya Savaşına Giriş • Said Halim Paşa ve Enver Paşa politikaları, • İttihat Terakkinin tecrübesizliği, • Almanların zorlaması,

15. Sarıkamış Tümgeneral Hasan İzzet Paşa Enver Paşa Tuğgeneral Hafız Hakkı Paşa • Şehit sayısı : 90.000 - 110.000, • Esir sayısı : 7000, • Sıcaklık : -25, -40 derece, • Yanlış zamanlama, askeri zafiyet, Enver’in hırsı, • “Dimyata pirince giderken evdeki bulgurdan olmak”

16. 1915 Ermeni Tehciri • İttihat Terakki ve Teşkilat-ı Mahsusa başrolde, • Katledilen Ermeni sayısı : 60.000 – 600.000 arası, • Vilayat-ı Sitte : Erzurum, Van, Harput, Diyarbekir, Sivas, Bitlis,