Naar een energieneutrale woning

1. Naar een energieneutrale woning Edwin Waelput Tempas Bouwmanagement bv Breda DuurSaam cooperatie ua

2. Energie-neutraal?? Wat is een energie-neutrale woning? Hoe maak je een bestaande woning energie-neutraal? Hoe krijg je je energierekening omlaag? Hoe wek je zelf duurzame energie op?

3. Wat is eenenergieneutralewoning? • Definitie volgens AgentschapNL: • Als het totale energieverbruik (gas, warmte en stroom) van een woning, over een jaar gemeten, niet meer dan nul is. • Er wordt dan niet méér energie aan gas- en het elektriciteitsnetwerk onttrokken dan er vanuit duurzame bronnen aan wordt toegeleverd.

4. Hoe maak je eenwoningenergieneutraal? • Dat hangt van de bouwkundige en gebruikssituatie van de woning af. • Het stappenplan laat zien hoe je je woning (richting) energieneutraal kan krijgen • (later op de avond dus meer…)

5. Hoe krijg je je energierekeningomlaag? Op 3 manieren: 1. Door naarenergiegedragtekijken; 2. Door techniekteintroduceren. 3. Door gedrag en techniektecombineren.

6. Gedragsaspecten Stap 1:Beeldvorming en bewustwording: - Hoeveel energie verbruik ik eigenlijk? • Is dat veel voor een huis als het mijne? • Wat is het gemiddeld energieverbruik in mijn straat/wijk? - Waar in mijn woning wordt veel/weinig energie verbruikt? • Wat verbruikt een apparaat?

7. Gedragsaspecten Stap 2: Kijkennaargedrag: • Waar is lichtaan en moet het daar (op dat moment) aanzijn? • Maakgebruik van slimmeschakelingen • Groepsschakelingen • Ruimtedetectie/bewegingsmelders • Waar is de verwarmingaan en moet het daar (op dat moment) aanzijn? - Wat is mijnverwarmingspatroon?

8. Wat is het gemiddeldeenergieverbruik? Per stadsdeel informatie over gemiddelde gas- en elektraverbruiken.

9. Waargaat de energie in huisaan op?

10. Watverbruikenmijnapparaten? Strijkijzer: 100 kWh/jaar Computer: 300 kWh/jaar Koffiezetapparaat: 140 kWh/jaar Wasdroger: 480 kWh/jaar Koel-vriescombinatie: 560 kWh/jaar Vaatwasser: 300 kWh/jaar Elektrische boiler: 480 kWh/jaar Verlichting: 500 kWh/jaar

11. Stand-by-verbruik: Televisie + home cinema-set: Standby  ca. 200 kWh/jaar Bureaulamp met halogeen-adapter: Standby  ca. 30 kWh/jaar Computer met draadloos internet en printer: Standby  ca. 250 kWh/jaar

12. Zelfverbruikenmeten, datkan Individuele apparaten monitor Plugwise Wattcher

13. Techniekintroduceren - Beter isoleren; - Slimme schakelingen; Daglicht/aanwezigheidsdetectie, slimme thermostaten - Minder stroom verbruiken door betere apparaten te kopen en…. deze alleen gebruiken als het nodig is. - Elke m2 van je dak gebruiken voor opwekking van zonne-energie; • Stookprogramma op de CV-ketel;

14. Minder ‘stokenvoorbuiten’ 70% van het warmteverlies gaat door wanden vloeren en het dak…

15. Hoe wekikzelfduurzameenergie op? • Elektriciteit: • - PV-panelen • Warmte: • - zonne-collectoren; • - warmtepomp (lucht en bodem); • - lage-temperatuurverwarming;

16. De zonalsenergiebron - Thermische energie =Warmte - Elektrische energie:

17. De zonalsenergiebron

18. Watlevert de zonmij op? Zonnecollectoren (Thermisch) Een zonnecollector bespaart per m2 ca. 40 m3 gas per jaar dat levert ca. €24,- per m2 per jaar op. PV-Panelen (Elektrisch) Een zonnepaneel bespaart per m2 ca.120 kWh per jaar.  dat levert ca. € 27,- per m2 per jaar op.

19. Watlevertisolerenmij op? • Hogeisolatiewaarde van de dichtedelen • Hoogwaardigdubbelglas. Uitgaande van: - HR CV ketel en radiatoren; - GeenZonnepanelen of Zonnecollectoren. ca. 25% reductie op gas-verbruik;

20. Watlevertisoleren met Zonnepanelen en Zonnecollectorenmijdan op? Hogeisolatiewaarde van de blindegevels; Hoogwaardigdubbelglas. Uitgaande van: - HR CV ketel en radiatoren; - 10m2 Zonnepanelen en 10m2 Zonne-collectoren ca. 45% reductie op gasverbruik; ca. 25% reductie op elektraverbruik

21. Wat is het effect van eenanderverwarmingssysteem op mijnenergieverbruik? - Verbetering isolatiewaarde van de gevels - Warmtepomp, vloerverwarming én Radiatoren. Geen Zonnepanelen of Zonne-collectoren: 100 % reductie op gasverbruik; ca. 175% meer elektraverbruik!!

22. Slimme thermostaten Bewegingsmelders

23. Aanpak van bestaande woningen • Onderscheid: • - Rijwoning periode vóór 1946; • - Rijwoning periode 1946-1965; • - Rijwoning periode 1966-1975; • - Galerijwoning periode 1966-1988; • - Portiekwoning vóór 1966.

24. Rijwoningperiodevóór 1946 • Eigenschappen van deze woningen: • Gemetselde spouwmuren  50mm spouw; • Houten vloeren; • Slecht geisoleerd; • Enkele beglazing; • Natuurlijke toe- en afvoer; • Geen kierdichting; • VR-combiketel; • Radiatoren (HTV); • Gasverbruik: 2.200 m3.jaar; • Elektraverbruik: 810 kWh/jaar; • Energielabel E. • Verbetering isolatie&ventilatie: • Reductie op gas: (815m3) ca. 65% • Toename elektraverbruik ca. 25% • (1.030 kWh) • Kosten: € 20.000,- a € 30.000.- • Label B • Verbetering verwarmingsinstallatie: • Reductie op gas: (1.900m3) ca. 14% • Toename van elektraverbruik: ca. 6% • (860 kWh) • Kosten: ca. € 3.000,- • Label D

25. Rijwoningperiode 1945-1965 • Eigenschappen van deze woningen: • Gemetselde spouwmuren  50mm spouw; • Hellend dak; • Betonnen vloeren; • Slecht geisoleerd; • Enkele beglazing; • Natuurlijke toe- en afvoer; • Geen kierdichting; • VR-combiketel; • Radiatoren (HTV); • Gasverbruik: 2.085 m3.jaar; • Elektraverbruik: 795 kWh/jaar; • Energielabel E. • Verbetering isolatie&ventilatie: • Reductie op gas: (930 m3) ca. 55% • Toename elektraverbruik ca. 30% • (1.025 kWh) • Kosten: € 25.000,- a € 32.000.- • Label B • Verbetering verwarmingsinstallatie: • Reductie op gas: (1.790m3) ca. 14% • Toename van elektraverbruik: ca. 7% • (850 kWh) • Kosten: € 3.000,- • Label D

26. Rijwoningperiode 1966-1975 • Eigenschappen van deze woningen: • Gemetselde spouwmuren  50mm spouw; • Hellend dak; • Houten vloeren; • Matig geisoleerd; • Enkele beglazing; • Natuurlijke toe en afvoer; • Geen kierdichting; • VR-combiketel; • Radiatoren (HTV); • Gasverbruik: 2.400 m3.jaar; • Elektraverbruik: 870 kWh/jaar; • Energielabel E. • Verbetering isolatie&ventilatie: • Reductie op gas: (1.010m3) ca. 58% • Toename elektraverbruik ca. 13% • (750 kWh) • Kosten: € 25.000,- a € 32.000.- • Label A • Verbetering verwarmingsinstallatie: • Reductie op gas: (1.950m3) ca. 19% • Toename van elektraverbruik: ca. 14 • (985 kWh) • Kosten: € 3.000.- • Label D

27. Galerijwoningperiode 1966-1988 • Eigenschappen van deze woningen: • Gemetselde spouwmuren  50mm spouw; • Plat dak; • Houten vloeren; • Matig geisoleerd; • Enkele beglazing; • Natuurlijke toe- en afvoer • Geen kierdichting; • VR-combiketel Collectief • Radiatoren (HTV); • Gasverbruik: 1.080 m3.jaar; • Elektraverbruik: 615 kWh/jaar; • Energielabel D. • Verbetering isolatie&ventilatie: • Reductie op gas: (640m3) ca. 41% • Toename elektraverbruik ca. 36% • (835 kWh) • Kosten: € 15.000,- a € 20.000.- • Label B • Verbetering verwarmingsinstallatie: • Reductie op gas: (750 m3) ca. 31% • Toename van elektraverbruik: ca. 3% • (630 kWh) • Kosten: € 5.000,- • Label C

28. Portiekwoningvóór 1966 • Eigenschappen van deze woningen: • Gemetselde spouwmuren  50mm spouw; • Plat dak; • Betonnen vloeren; • Matig geisoleerd; • Enkele beglazing; • Geen kierdichting; • Lokale gashaard en Geisir; • Radiatoren (HTV); • Gasverbruik: 1.240 m3.jaar; • Elektraverbruik: 660 kWh/jaar; • Energielabel E. • Verbetering isolatie&ventilatie: • Reductie op gas: (590m3) ca. 52% • Toename elektraverbruik ca. 21% • (800 kWh) • Kosten: € 18.000,- a € 25.000.- • Label B • Verbetering verwarmingsinstallatie: • Reductie op gas: (900m3) ca. 27% • Afname van elektraverbruik: ca. 12% • (580 kWh) • Kosten: € 10.000,- • Label D

29. Energieneutraal? Gas-verbruik na verbetering isolatie&ventilatie en warmteopwekking: - Ca. 800m3/jaar. - Totale hoeveelheid zonnecollectoren: 20m2; - Bij een energieneutrale woning is dat: 10m2. Elektraverbruik na verbetering isolatie&ventilatie en warmte-opwekking: • Ca. 900 kWh/jaar. • Totale hoeveelheid PV-panelen: 8 m2 • Bij een energieneutrale woning is dat: 4 m2

30. Vragen of opmerkingen? Dank voor uw aandacht. edwin@tempas.nl edwin@bredaduursaam.nl 076-522.19.27