180 likes | 294 Views
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek. Een bizar heelal: Steeds snellere uitdijing!. Ralph Wijers. Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek. Nobelprijs 2011: Het Heelal Heeft Haast. "for the discovery of the accelerating expansion of the Universe through observations of distant supernovae".
E N D
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Een bizar heelal:Steeds snellere uitdijing! Ralph Wijers
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Nobelprijs 2011: Het Heelal Heeft Haast "for the discovery of the accelerating expansion of the Universe through observations of distant supernovae" RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek We leven in een uitdijend Heelal Edwin Hubble 1929 V = H0r T0=r/V=1/H0 RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Grootte van bekende Heelal • Voor 1920 Kapteyn: Melkweg ~ 1000 lichtjaar • 1924 Shapley, 1926 Oort: Melkweg ~ 100,000 lj • 1923-1929 Hubble c.s.: Nevels zijn melkwegstelsels, verste miljoenen lj • Ver weg = Lang geleden: terugkijken in tijd • tterugkijk= afstand/lichtsnelheid RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Implicatie van uitdijing • Heelal dijt uit vroeger kleiner Oerknal? • Heelal eindig in grootte en tijd • Voor 1920: statisch, oneindig Heelal had voorkeur RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Einstein’s ‘blunder’ • 1905 speciale relativiteit, 1915 algemene • Rμν - ½Rgμν =(8πG/c4)Tμν • Oplossingen van Friedmann voor Heelal • Heelal kon uitdijen of krimpen, niet statisch • Einstein: Rμν - ½Rgμν +Λgμν =(8πG/c4)Tμν • Lambda = kosmologische constante; afstotende werking RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Friedman, De Sitter: geen evenwicht Einstein Ehrenfest De Sitter • Heelal dat door Lamdba statisch wordt gehouden is niet stabiel Eddington Lorentz RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Kritische dichtheid • V2esc=2GM/r • V=H0r ρcr=3H02/8πG • Afspraak: Ω=ρ/ρcr • Ω<1: ‘open Heelal’, altijd uitdijend RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek OK. In wat voor Heelal leven we dan? RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Totale waarde van Omega • Uit kosmische achtergrondstraling te halen: Ω=1 RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Nauwkeurig afstand meten: standaardkaars Type Ia supernova Ontploffende witte dwerg RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Standaardkaarsen moet je maken Meet helderheidsverloop Sneller = zwakker Corrigeer de kaars RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Metingen van de uitdijing: Riess c.s. RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Metingen van de uitdijing: Perlmutter c.s. RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Blunder maar toch niet! • Een bizar Heelal • Omega=1, maar …. • “The pizza that nobody ordered” RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Bonuscontrole: Supernova in HDF • Ω = 1 = constant • ΩΛ neemt toe, Ωm neemt af • Nu versnelling, vroeger remming RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Hamvraag: Wat is Donkere Energie? • Eerlijk antwoord: niemand weet het • Mogelijkheden: • Toch iets fout met model/theorie • Vacuümenergie: lege ruimte bestaat niet RAMJW
Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek Dank jullie wel. Vragen? RAMJW