mgr inż. Katarzyna Walusiak listopad 2010

1. Zastosowanie normy PN-EN 1504-3 do wyrobów do szpachlowania, rekonstrukcji lub usuwania uszkodzeń oraz naprawy powierzchniowej betonu. Omówienie przykładów zapraw z rynku, możliwość recepturowania metody badań oraz niskie koszty wprowadzenia wyrobu do obrotu. mgr inż. Katarzyna Walusiak listopad 2010

2. PRZYKŁADY OPISÓW, DOKUMENTÓW ODNIESIENIA ORAZ DEKLAROWANYCH WARTOŚCI DLA ZAPRAW WYRÓWNUJĄCYCH Z RYNKU UWAGA !!! Ze względów etycznych nazwy producentów nie będą podane, jedynie wprowadzone przez prowadzącego symbole.

3. UNIWERSALNA ZAPRAWA WYRÓWNUJĄCA – AWyrób zgodny z PN-B-10109, zastosowanie i dane techniczne Zaprawa może być stosowana jako cienkowarstwowa szpachlówka do wyrównywania dużych powierzchni ścian, a także jako średniowarstwowa zaprawa wyrównująca do wypełniania większych ubytków w powierzchniach pionowych i poziomych. Stosowanie zaprawy podczas wykonywania prac okładzinowych pozwala na ograniczenie zużycia droższych zapraw klejowych. • Czas gotowości do pracy: 4 godz. • Przyczepność: min. 0,6 MPa • Temperatura stosowania: od +5° do +25°C • Twardnienie: 5 ÷ 24 godz. • Odporność ogniowa: niepalny • Wytrzymałość na ściskanie min. 12 MPa • Wytrzymałość na zginanie min. 4 MPa • Gęstość zaprawy w stanie suchym: 1,45 kg/dm3

4. UNIWERSALNA ZAPRAWA BUDOWLANA DO SZYBKIEGO WYRÓWNYWANIA PODŁOŻA – BWyrób posiada Aprobatę Techniczną ITB nr 15 - …./…., zastosowanie i dane techniczne: ZAPRAWA WYRÓWNUJĄCA B przeznaczona jest do szybkiego wyrównywania powierzchni typowych podłoży mineralnych przed położeniem okładzin ceramicznych lub wykonywaniem innych prac budowlanych, np. wylewaniem cienkowarstwowych podkładów podłogowych. Należy ją stosować do niwelowania ubytków i zagłębień oraz innych nierówności podłoża o charakterze miejscowym. Jeśli zachodzi konieczność wyrównywania całych powierzchni ścian lub podłóg, należy użyć materiałów właściwych do tego typu prac. Podłoże dla ZAPRAWY WYRÓWNUJĄCEJ B może stanowić ………. • Czas gotowości zaprawy do pracy 4 godziny • Przyczepność min. 0,3 MPa • Temperatura przygotowania zaprawy podłoża i otoczenia od +5°C do +25°C • Wytrzymałość na ściskanie min. 12 MPa • Wytrzymałość na zginanie min. 4 MPa • Gęstość zaprawy w stanie suchym 1,4 kg/dm3 • Min. grubość warstwy zaprawy 2 mm • Max. grubość warstwy zaprawy 15 mm

5. ZAPRAWA WYRÓWNUJĄCA MROZO I WODOODPORNA - CWyrób zgodny z: PN-EN 13813, zastosowanie i dane techniczne: C jest zaprawą służącą do uzupełniania ubytków wyrównywania powierzchni ścian,służy również jako materiał do wykonywania podkładu podłogowego. Zastosowanie zaprawy C jako podkład zmniejsza zużycie zapraw klejących wylewek samoniwelujących przy pracach remontowych wykończeniowych. • Czas zużycia zaprawy: około 2 godziny  • Czas schnięcia: zależy od grubości warstwy; przyjmuje się wysychanie około 1,5 mm na grubości warstwy na dobę  • Wydajność: około 1,8 kg/m² na 1 mm grubości warstwy  • Minimalna grubość warstwy: 3 mm  • Maksymalna grubość warstwy: 50 mm  • Temperatura wykonywania prac: + 5 st.C do +25 st.C  • Wytrzymałość na zginanie: ≥ 5 N/mm2 • Wytrzymałość na ściskanie: ≥ 25 N/mm2

6. ZAPRAWA NAPRAWCZA PCC PRZEZNACZONA DO RENOWACJI BETONU – DWyrób zgodny z: ZTV - SIB 90, zastosowanie i dane techniczne: D jest hydraulicznie wiążącą, gotową do użycia cementową zaprawą naprawczą… Zaprawa naprawcza D spełnia wymagania odnośnie ochrony i renowacji betonu stawiane zaprawom PCC. D stosowany jest jako zaprawa do reprofilacji i uzupełniania ubytków w betonowych podłożach zarówno w obszarach wewnętrznych, jak i zewnętrznych. • Gęstość nasypowa suchej mieszanki ok. 1,62 kg/dm3 • Gęstość świeżej mieszanki ok. 1,88 kg/dm3 • Grubość nakładanej warstwy jednowarstwowo do 5 cm • Czas obróbki w temperaturze +20°C ok. 45 minut • Temperatura powietrza i obiektu w czasie obróbki od +5°C do +35°C • Wytrzymałość na ściskanie ok. 50 N/mm2 • Wytrzymałość na rozciąganie przy zginaniu ok. 12 N/mm2 • Wytrzymałość na odrywanie od betonu > 2 N/mm2 • Moduł sprężystości podłużnej Edyn ok. 30 000 N/mm2

7. ZAPRAWA WYRÓWNUJĄCA – EWyrób zgodny z: PN-EN 998-1:2004, zastosowanie i dane techniczne Wyrób klasyfikowany jako zaprawa cementowa tynkarska ogólnego przeznaczenia (GP) o wytrzymałości na ściskanie kategorii CS IV i kategorii absorpcji wody spowodowanej podciąganiem kapilarnym W2. Zaprawa służy do wyrównywania, przed pracami glazurniczymi, miejscowych ubytków i zagłębień ścian zewnętrznych i wewnętrznych budynków. Może być także stosowana jako ręczna jednowarstwowa, cementowa zaprawa tynkarska… • Czas zachowania właściwości roboczych 120 min. • Wytrzymałość na ściskanie Kategoria CSIV • Przyczepność do podłoża symbol modelu pęknięcia do betonu i ceramiki 0,20 N/mm, FP: A • Absorpcja wody W2 0,20 kg/(m²∙min ) 0,5 • Współczynnik przepuszczalności pary wodnej (wartość tabelaryczna) 30 • Współczynnik przewodzenia ciepła P = 50% 0,83 W/m∙K, P = 90% 0,93 W/m·K • Trwałość wg. PN-85/B04500, ubytek [%] masy próbki 0,0, spadek [%] wytrzymałości na zginanie < 20,0 • Gęstość brutto w stanie suchym 1700 - 1900 kg/m³

8. ZAPRAWA WYRÓWNUJĄCO SZPACHLOWA – FWyrób zgodny z: PN EN 1504-3:2006, zastosowanie i dane techniczne: Zaprawa przeznaczona jest do wyrównywania powierzchni ścian i podłógprzed wykonaniem okładzin z płytek ceramicznych.Może być również stosowana do wypełniania niewielkich ubytków ścian i szpachlowania powierzchni. Stosowana wewnątrz i na zewnątrz budynków. Nadaje się do nanoszenia… • Gęstość nasypowa suchej mieszanki: ok. 1,45 g/cm³ • Wytrzymałość na ściskanie po 28 dniach: R1 ( ≥ 10 MPa) • Wytrzymałość na zginanie po 28 dniach: ≥ 4,0 MPa • Przyczepność po 28 dniach do normatywnego podłoża betonowego: ≥ 0,8 MPa • Kompatybilność cieplna część 1: sprawdzenie wizualne po 50 cyklach, maksymalna dopuszczalna średnia szerokość rysy ≤ 0,5 mm, przy braku rys ≥ 0,1 mm i braku odspojeń.

9. NORMY Z POWYŻSZYCH PRZYKŁADÓW ORAZ ZAKRES ICH ZASTOSOWANIA: PN-B-10109:1998 ”Tynki i zaprawy budowlane - Suche mieszanki tynkarskie” NORMA WYCOFANA BEZ ZASTĄPIENIA

10. NORMY Z POWYŻSZYCH PRZYKŁADÓW ORAZ ZAKRES ICH ZASTOSOWANIA: PN EN 13813: 2003 „Podkłady podłogowe oraz materiały do ich wykonywania. Właściwości i wymagania.” MA ZASTOSOWANIE: Materiały na podkłady podłogowe przeznaczone do stosowania wewnątrz obiektów budowlanych.

11. NORMY Z POWYŻSZYCH PRZYKŁADÓW ORAZ ZAKRES ICH ZASTOSOWANIA: PN EN 998-1 : 2004 „ Wymagania dotyczące zapraw do murów. Część 1: Zaprawa tynkarska.” MA ZASTOSOWANIE: Zaprawy tynkarskie wytwarzane w zakładzie, których podstawą są spoiwa nieorganiczne (pomijając gips) do zastosowania zewnętrznego i wewnętrznego na ścianach, ścianach szczelinowych, słupach i ścianach działowych NIE MA ZASTOSOWANIA: Zaprawy przeznaczone do naprawy konstrukcji i wykończenia powierzchni elementów budowlanych tj: materiały do gładzenia lub wyrównywania, farby, powłoki, organiczne cienkowarstwowe tynki i elementy prefabrykowane (np. okładziny tynkowe)

12. NORMY Z POWYŻSZYCH PRZYKŁADÓW ORAZ ZAKRES ICH ZASTOSOWANIA: PN EN 1504-1 i PN EN 1504-3: 2006 „Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych. Część 1: Definicje i Część 3: Naprawy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne.” MA ZASTOSOWANIE Wyroby do konstrukcyjnych i niekonstrukcyjnych napraw konstrukcji betonowych. Zaprawy i betony do napraw, możliwe do stosowania łącznie z innymi wyrobami i systemami w celu odbudowy i/lub zastąpienia uszkodzonego betonu oraz ochrony zbrojenia.

13. PN EN 1504-1: 2006, DEFINICJE: WYROBY I SYSTEMY DO NAPRAW KONSTRUKCYJNYCH Wyroby i systemy stosowane do napraw konstrukcji betonowych, zastępujące uszkodzony beton i przywracające ciągłość i trwałość konstrukcji. WYROBY I SYSTEMY DO NAPRAW NIEKONSTRUKCYJNYCH: Wyroby i systemy stosowane do napraw powierzchniowych, przywracające właściwy kształt lub estetyczny wygląd konstrukcji.

14. PN EN 1504-1: 2006, DEFINICJE: Zaprawy lub betony polimerowo-cementowe PCC • Opis składników Zaprawy lub betony hydrauliczne modyfikowane przez dodanie polimeru w ilości odpowiedniej do nadania specyficznych właściwości. • Przechowywanie próbek do badań Przygotowanie wg EN 196-1, z przykryciem folią przez 24h, rozformowanie i owinięcie folią na 48h, pielęgnacja w warunkach laboratoryjnych tj. temp. 21±2 ̊C i wilgotności 60±10 % przez 25 dni.

15. PN EN 1504-1: 2006, DEFINICJE: Zaprawy i betony hydrauliczne CC • Opis składników Zaprawy i betony wykonane przez zmieszanie spoiwa hydraulicznego z kruszywem, mogące zawierać domieszki i dodatki, które po zmieszaniu z wodą twardnieją w wyniku reakcji hydratacji. • Przechowywanie próbek do badań Przygotowanie wg EN 196-1, z przykryciem folią przez 24h, pielęgnacja pod wodą w temp. 21±2 ̊C przez 27 dni.

16. PN EN 1504-1: 2006, DEFINICJE: Zaprawy i betony polimerowe PC • Opis składników Mieszanki spoiw polimerowych i kruszyw, utwardzające w wyniku polimeryzacji. • Przechowywanie próbek do badań Przygotowanie wg ISO 544, pielęgnacja przez 7 dni w warunkach laboratoryjnych tj. temp. 21±2 ̊C i wilgotności 60±10 %.

17. PN EN 1504-1: 2006, DEFINICJE: Spoiwa hydrauliczne H • Opis składników Materiał nieorganiczny, który reagując z wodą, ulega hydratacji, tworząc ciało stałe Spoiwa polimerowe P • Opis składników Spoiwa składające się z zasadniczo dwóch komponentów, reaktywnego polimeru oraz utwardzacza lub katalizatora, utwardzające się w temperaturze otoczenia.

18. PN EN 1504-1: 2006 - WYMAGANIA UŻYTKOWE DOTYCZĄCE WYROBÓW DO NAPRAW KONSTRUKCYJNYCH I NIEKONSTRUKCYJNYCH Tablica 3 EN 1504-3: 2005

19. PN EN 1504-1: 2006 - WYMAGANIA UŻYTKOWE DOTYCZĄCE WYROBÓW DO NAPRAW KONSTRUKCYJNYCH I NIEKONSTRUKCYJNYCH Podsumowanie wymagań z Tablicy 3 dla klas R1 i R2 zapraw do napraw niekonstrukcyjnych: • Wytrzymałość na ściskanie, MPa – dla klasy R1 i R2 • Zawartość jonów chlorkowych, % - dla klasy R1 i R2 • Ograniczony skurcz pęcznienie, MPa – dla klasy R2 • Kompatybilność cieplna – dla klasy R1: sprawdzenie wizualne, dla klasy R2: przyczepność po cyklach, MPa • Absorpcja kapilarna, kg/m²∙h0,5 – dla klasy R2

20. PN EN 1504-1: 2006 - WYMAGANIA UŻYTKOWE DOTYCZĄCE WYROBÓW DO NAPRAW KONSTRUKCYJNYCH I NIEKONSTRUKCYJNYCH Kiedy klasa R1 a kiedy klasa R2 ? My, jako producent chemii budowlanej, klasyfikujemy nasze zaprawy do różnych klas, kategorii itd. po wykonaniu wstępnych badań typu. To od nas zależy jaką zaprawę zaprojektujemy, jakie wykonamy badania wstępne, poczym według wykonanych badań, otrzymanych parametrów określamy klasę oraz zastosowanie i przeznaczenie wyrobu. Przykładem różnicy klasy R1 od R2 jest np. badanie absorpcji kapilarnej. W klasie R1 brak jest wymagań, natomiast w klasie R2 wymaganie wynosi poniżej 0,5 kg·m²·h½. Wiemy jak ważnym parametrem jest absorpcja wody w zastosowaniu zapraw do użytku zewnętrznego. Producent decyduje o jakości i przeznaczeniu swoich wyrobów.

21. PN EN 1504-1: 2006 - WYMAGANIA IDENTYFIKACYJNE Tablica 2 PN EN 1504-3: 2005

22. PN EN 1504-1: 2006 - CZĘSTOTLIWOŚĆ BADAŃ DOTYCZĄCA ZAKŁADOWEJ KONTROLI PRODUKCJI Dla wyrobów opartych na spoiwie cementowym: wg Tablicy A.1., Załącznik A, PN EN 1504-3: 2005 • Każda partia: wygląd i barwa. • Każde 10 partii, każde 2 tygodnie lub każde 1 000 t (który wymaga częstszego badania): uziarnienie składników suchych, zawartość części lotnych/nielotnych w składnikach ciekłych, czas tężenia/ urabialność – alternatywnie, wytrzymałość na ściskanie i gęstość. • Jeden raz w roku: analiza w podczerwieni (dokumentację dostarczoną przez dostawcę surowców uważa się za spełniającą niniejsze wymaganie.

23. PN EN 1504-3: 2005 - METODY BADAŃ Wytrzymałość na ściskanie, N/mm² Norma badawcza: PN EN 12190: 2000 „Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych - Metody badań - Oznaczanie wytrzymałości na ściskanie zaprawy naprawczej Zasada metody: Wytrzymałość na ściskanie bada się na próbkach sześciennych o boku 40 mm. Można je uzyskać przez pocięcie beleczek 40 x 40 x 160 mm.

24. PN EN 1504-3: 2005 - METODY BADAŃ Zawartość jonów chlorkowych, % Norma badawcza: PN-EN 1015-17:2002/A1:2005 „Metody badań zapraw do murów - Część 17: Określenie zawartości chlorków rozpuszczalnych w wodzie w świeżych zaprawach” To wymaganie nie dotyczy napraw betonu niezbrojonego

25. PN EN 1504-3: 2005 - METODY BADAŃ Przyczepność, MPa Norma badawcza: PN EN 1542: 2000 „Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych Metody badań - Pomiar przyczepności przez odrywanie” Zasada metody: Norma opisuje metodę pomiaru przyczepności przez odrywanie wyrobów i systemów do napraw nakładanych na znormalizowane próbki betonu. Polega ona na bezpośrednim odrywaniu krążków przyklejonych do powierzchni wyrobu lub systemów do napraw, przy czym obszar badania jest wyznaczony przez nawiercenie powierzchni.

26. PN EN 1504-3: 2005 - METODY BADAŃ Kompatybilność cieplna, MPa Norma badawcza: PN EN 13687-1: 2008 „Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych Metody badań - Oznaczanie kompatybilności cieplnej - Część 1: Cykliczne zamrażanie-rozmrażanie przy zanurzeniu w roztworze soli odladzającej” lub: PN EN 13687-2: 2008 „Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych Metody badań - Oznaczanie kompatybilności cieplnej - Część 2: Cykliczny efekt burzy (szok cieplny)” lub: PN EN 13687-4: 2002 „Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych Metody badań - Oznaczanie kompatybilności termicznej - Część 4: Cykle termiczne na sucho”

27. PN EN 1504-3: 2005 - METODY BADAŃ Absorpcja kapilarna, kg·m²·h½ Norma badawcza: PN EN 13057: 2004   ”Wyroby i systemy do ochrony i napraw konstrukcji betonowych Metody badań - Oznaczanie odporności na absorpcję kapilarną” Zasada metody: Odporność na absorpcję kapilarną mierzy się na wygładzonej górnej powierzchni walcowej próbki zaprawy o średnicy 100 mm, grubości co najmniej 20 mm lub równej trzykrotnemu maksymalnemu wymiarowi ziarn kruszywa, zależnie od tego, która z tych wartości jest większa. Badanie polega przez oznaczanie wchłaniania wody przez próbkę w odstępach czasu, odpowiednich dla tempa nasiąkania.

28. PN EN 1504-3: 2005 - METODY BADAŃ Badania wykonywane w naszym laboratorium: • Gęstość stwardniałej zaprawy wg. PN-EN 12190 • Wytrzymałość na ściskanie wg. PN-EN 12190 • Urabialność wg. PN-EN 13395-1 • Zawartość jonów chlorkowych wg. PN-EN 1015-17 • Przyczepność do betonu wg. PN-EN 1542 • Określenie skurczu/wydłużenia wg. PN-EN 12617-4 • Kompatybilność cieplna – wg. np.: PN-EN 13687-1 • Absorpcja kapilarna wg. PN-EN 13057 • itd.

29. PN EN 1504-3: 2005 - RECEPTUROWANIE: Składniki podstawowe: • Piasek kwarcowy 50 – 70 • Cement portlandzki 30 – 40 • Inny 3 – 10 Składniki pomocnicze: • Retentor wody 0,15 – 0,40 • Polimer 0,3 – 2,0 • Włókna 0,1 – 0,5 • Środek hydrofobowy 0,1 – 0,5 • Środek przeciwskurczowy 0,1 – 0,3 Powyższy skład jest składem przykładowym, ze względu na różne surowce dostępne na rynku europejskim, w zależności od klasy zaprawy.

30. PN EN 1504 I NISKI KOSZT WPROWADZENIA DO OBROTU PRODUKCJA Cena wkładu do jednego opakowania 25 kg spełniającego wymagania dla klasy R1 wynosi ok.5,00 zł netto (bez kosztów opakowania, produkcji itd.) BADANIA TYPU Badania wstępne typu wykonane może być w każdym laboratorium, które posiada do tego odpowiednią aparaturę. Badania typu w systemie 4, nie wymagają badań w laboratorium akredytowanym. Koszt badań jest zależny od ilości wykonanych badań dla różnych klas wyrobu. BADANIA BIEŻĄCE Badania bieżące mogą być wykonywane w laboratoriach zakładowych, ze względu na wymagania dotyczące ZKP. Popatrz slajd 22: Częstotliwość badań dotycząca zakładowej kontroli produkcji.

31. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Dane kontaktowe: EFEKT-Katarzyna Walusiak LABORATORIUM CHEMII BUDOWLANEJ tel. 696 087 423 email: kwalusiak@op.pl www.efekt-zabrze.pl