OCENA NAUCZYCIEL A

1. OCENA NAUCZYCIELA HOSPITACJE Irena Dzierzgowska Warszawa, luty 2005

2. Omawianezagadnienia I. Ocena pracowników • I.1. Ocena jako element polityki kadrowej – modele polityki kadrowej • I.2. Systemy oceniania • I.3. Zasady oceniania • I.4. Techniki oceniania • I.5. Błędy oceniania • I.6. Cechy i umiejętności oceniającego

3. Omawianezagadnienia II. Specyfika oceniania nauczycieli • II.1. Przepisy prawa • II.2. Cele, czyli po co oceniać nauczycieli • II.3. Wskaźniki i kryteria oceniania – model statyczny • II.4. Ocena jako mechanizm rozwoju szkoły – model dynamiczny • II.5. Procedura oceniania nauczycieli • Rodzaje hospitacji • Arkusze obserwacji lekcji • Rozmowa pohospitacyjna • Zbieranie opinii uczniów i rodziców. Ankiety • Procedura oceniania krok po kroku • II.6. Samoocena nauczyciela • II.7. Kompetencje dyrektora

4. Ocena pracowników • I.1. Zadania dyrektora • Planowanie • Organizowanie • Przewodzenie czyli zatrudnianie, motywowanie, szkolenie, ocenianie • Kontrola

5. Ocena pracowników Modele polityki kadrowej • Model sita – selekcja kandydatów, zatrudnianie najlepszych, wysokie wymagania, najwyższe płace, spora rotacja personelu • Model kapitału ludzkiego – przekonanie, że ludzie są największym bogactwem organizacji, szkolenie i stały rozwój personelu, ocena jako mechanizm doskonalenia

6. Ocena pracowników • I.2. Systemy oceniania • Ocenianie rezultatów – kryteria efektywnościowe • Ocenianie sposobu wykonywania pracy (procesu) – kryteria behawioralne. Ocenianie jest postępowanie i starania • Ocenianie kwalifikacji – kryteria osobowościowe i kwalifikacyjne. Oceniane są cechy pracowników i kwalifikacje, w tym wiedza i umiejętności • W praktyce najczęściej stosowany jest system będący mieszaniną wszystkich trzech sposobów

7. Ocena pracowników • I.3. Zasady oceniania • Zakres – ocenianie powinno obejmować wszystkich pracowników • Jawność – znajomość kryteriów, procedury i wyników • Prawo do kwestionowania oceny zgodnie z ustaloną procedurą • Omawianie projektu oceny z pracownikiem – udzielanie informacji zwrotnych • Wykorzystanie oceny – decyzje dotyczące szkoleń, nagrody, kary, motywacje

8. Ocena pracowników • I.4. Techniki (metody) oceniania • Ocena opisowa – wykazuje mocne i słabe strony pracownika • Zalety: wszechstronność i uzasadnienie oceny • Wady: dowolność formy, trudności w porównaniach • Technika wydarzeń krytycznych –systematyczny zapis sukcesów i porażek • Zalety: systematyczna obserwacja personelu • Wady: pracochłonność, rejestrowanie jedynie porażek

9. Ocena pracowników I.4. Techniki (metody) oceniania • Skale ocen – natężenie ocenianych elementów. Skale mogą być punktowe lub przymiotnikowe. Skala trzystopniowa: cel nie został zrealizowany, pełna realizacja celu, realizacja zadania powyżej wyznaczonego celu • Zalety: wnikliwość, porównywalność, ocena rozwoju • Wady: pochłania czas, sformalizowanie

10. Ocena pracowników I.4. Techniki (metody) oceniania • Ranking – uszeregowanie pracowników od najlepszego do najgorszego • Zalety: porównanie, decyzje jednostkowe (nagrody, dodatki) • Wady: nie pełni funkcji rozwojowej, może prowadzić do skłócenia pracowników • Metoda 360o – dostarczenie pracownikowi informacji zwrotnej pochodzącej z różnych źródeł: samoocena, ocena przełożonych, ocena klientów wewnętrznych i zewnętrznych. Zalety: bardzo wszechstronna • Wady: kłopotliwa i trudna

11. Ocena pracowników • I.5. Błędy oceniania • „Efekt halo” – jedna pozytywna lub negatywna cecha wpływa na ocenę • Tendencja do uśredniania – unikanie ocen bardzo wysokich lub bardzo niskich • Błąd pobłażliwości lub surowości • Błąd ostatniego wrażenia – aktualna ocena może być zdominowana przez poprzednie wyniki i oceny • Błąd projekcji – osoba dokonująca oceny robi to przez pryzmat własnych wymagań i wartości. Lepiej oceniani są pracownicy podobni do oceniającego

12. Ocena pracowników • I.6. Cechy i umiejętności oceniającego • Obiektywizm • Sprawiedliwość • Opanowanie • Udzielanie informacji zwrotnych • Umiejętności komunikacyjne • Doradztwo

13. Specyfika oceniania nauczycieli II.1. Przepisy prawa • Ustawa Karta Nauczyciela • Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej I Sportu z dnia 23 kwietnia 2004 r.w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a także kwalifikacji osób, którym można zlecać prowadzenie badań i opracowywanie ekspertyz (Dz. U. z 2004 r. Nr 89, poz. 845) • Rozporządzenie z dnia 2 listopada 2000 r.w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny pracy nauczyciela, trybu postępowania odwoławczego oraz składu i sposobu powoływania zespołu oceniającego. (Dz. U. Nr 98 z 2000 r. poz. 1066)

14. Specyfika oceniania nauczycieli • II.2. Cele, czyli po co oceniać nauczycieli? • Żeby określić silne i słabe strony nauczyciela, udzielić mu informacji zwrotnej i pomóc w doskonaleniu • Żeby wprowadzać zmiany, ocenić stopień wdrażanie wspólnych przedsięwzięć – na przykład wprowadzania aktywnych metod nauczania • Żeby się czegoś nauczyć • Żeby móc upowszechnić przykłady dobrej praktyki • Żeby sprawiedliwie przydzielać dodatki i nagrody

15. Specyfika oceniania nauczycieli • II.3. Wskaźniki i kryteria oceniania– model statyczny • Praca z dziećmi • Praca z rodzicami • Współpraca z innymi nauczycielami i pracownikami szkoły • Postawa i doskonalenie własna

16. Specyfika oceniania nauczycieli • II.4. Ocena jako mechanizm rozwoju szkoły – model dynamiczny • Krok pierwszy – Tworzymy plan rozwoju szkoły • Krok drugi – Ustalamy spodziewane efekty, zadania i kompetencje • Krok trzeci – Szkolimy nauczycieli, zapoznajemy ich z planowanymi zmianami • Krok czwarty – Przygotowujemy karty obserwacji lekcji i harmonogram hospitacji • Krok piąty – Hospitujemy zajęcia i lekcje koleżeńskie • Krok szósty – Podsumowujemy wyniki, omawiamy problemy, udzielamy informacji zwrotnej, oceniamy • Krok siódmy – Świętujemy sukcesy, dzielimy się przykładami dobrej praktyki

17. Specyfika oceniania nauczycieli • II.5. Procedura oceniania nauczycieli • Rodzaje hospitacji w zależności od ustanowionego celu: • Diagnozująca – obserwowanie efektów: wiedzy, umiejętności i postaw uczniów • Hospitacja nastawiona na ocenę nauczyciela: superwizja – silne i słabe strony nauczyciela, informacja zwrotna, planowanie doskonalenia

18. Specyfika oceniania nauczycieli • II.5. Procedura oceniania nauczycieli • Narzędzia hospitacji: Arkusze obserwacji lekcji • Arkusze obserwacji lekcji zależą od celu hospitacji: • Dla hospitacji diagnozującej trzeba opracować arkusz, który ułatwia obserwację skupioną na zachowaniu i pracy uczniów • W czasie hospitacji - superwizji - obserwowane jest zachowanie nauczyciela, niektóre, wybrane elementy, na przykład umiejętności komunikacyjne lub wszystkie

19. Specyfika oceniania nauczycieli II.5. Procedura oceniania nauczycieli • Rozmowa pohospitacyjna • Rozmowa po zakończeniu hospitacji ma na celu: • dostarczenie nauczycielowi informacji zwrotnej • wyrażenie uznania dla umiejętności nauczyciela • uzgodnienie kierunków rozwoju i doskonalenia nauczyciela

20. Specyfika oceniania nauczycieli II.5. Procedura oceniania nauczycieli • Zbieranie opinii uczniów i rodziców. Ankiety • Zasady zbierania opinii: • Rozróżnienie między opinią i oceną • Stawianie pytań konkretnych, badanie problemów nie ludzi • Pytania z pierwszej ręki

21. Specyfika oceniania nauczycieli II.5. Procedura oceniania nauczycieli • Procedura oceniania krok po kroku • Ustalenie systemu, zasad, kryteriów, terminów • Opracowanie Arkuszy Hospitacji • Zapoznanie rady pedagogicznej z systemem oceniania nauczycieli. Akceptacja Arkuszy Hospitacji i trybu oceniania • Harmonogram hospitacji. Rozmowy pohospitacyjne • Zebranie opinii uczniów i rodziców • Ustalenie terminu oceniania nauczycieli • Indywidualne rozmowy oceniające • Omówienie wniosków z oceniania nauczycieli na posiedzeniu rady pedagogicznej • Planowanie doskonalenia nauczycieli

22. Specyfika oceniania nauczycieli • II.6. Samoocena nauczyciela • Ujawniać czy nie? • Arkusz samooceny • Częstotliwość samooceny?

23. Specyfika oceniania nauczycieli • II.7. Kompetencje dyrektora • Trener (Coaching) • Mentor • Tutor