ZAKON O PROFESIONALNOJ REHABILITACIJI I ZAPOŠLJAVANJU LICA SA INVALIDITETOM

1. ZAKON O PROFESIONALNOJ REHABILITACIJI I ZAPOŠLJAVANJU LICA SA INVALIDITETOM

2. MODELI INVALIDNOSTI: Medicinski model: • Indivindualni problem • Razlike u sposobnosti čine osobu izolovanom i neadekvatnom • Procjena nesposobnosti pojedinca • Isključivanje i netolerancija (pravljenje razlike: mi i oni) • Društvo bira za lica sa invaliditetom • Profesionalci znaju najbolje • Model invalidnosti koji teži izolaciji, sa ciljem kontrole ili izlečenja-zaceljenja • Orjentisanost na institucije • Baziranost na milosrđu • Lica sa invaliditetom se tretira kao pacijent Socijalni model: • Problem je u društvu • Razlike u sposobnosti čine resurs ili potencijal • Usmjerenost na sposobnosti pojedinca • Svi mi zajedno: uključenost u društvenu zajednicu i vrednovanje svakog pojedinca • Lica sa invaliditetom odlučuju o sebi • Ljudi posjeduju različite vrste znanja • Model invalidnosti koji traži učešće u životu, zahtijeva promjene u okruženju i ponašanju (pristupu) • Orjentisanost na zajednicu • Baziranost na ljudskim pravima • Lica sa invaliditetom se tretira kao građanin, odnosno kao ravnopravni član društva

3. MODELI ZAPOŠLjAVANjA OSI • Zapošljavanje OSI pod opštim uslovima: dobrovoljni, kvotni i mješoviti sistem zapošljavanja; • Zapošljavanje OSI pod posebnim uslovima: zaštitne radionice, zaštitni pogoni i radni centri • Samozapošljavanje.

4. Zaštitno zapošljavanje: zapošljavanje na radnim mjestima koja pretpostavljaju postojanje posebnih uslova • Rehabilitacioni centar:obavljaju radno-terapeutske aktivnosti – za lica sa većim stepenom invaliditeta • Zaštitna radionica: koje upošljavaju lica sa jednom vrstom invaliditeta i mješovite radionice • Zaštitni pogon: obezbjeđuje se okviru rada u zaštićenim pogonima kod poslodavca.

5. Prednosti: • Sticanje radnog iskustva i napredovanje na radu; • Imaju human karakter; • Ekonomičnost. Nedostaci: • Počivaju na medicinskom modelu invalidnosti; • Imaju negativni psihološki efekat za OSI; • Neuslovnost, zastarjela oprema i loša poslovna politika; • Profesionalna obuka nije zadovoljavajuća; • Segregacija OSI; • Institucionalizacija; • Vremenska neizvjesnost boravka.

6. Podržano zapošljavanje: Karakteristike: • integracija u radnu sredinu • podrška i obuka na radnom mjestu • plaćenost rada VRSTE: • kvotni sistem, • dobrovoljni (volonterski) sistem, i • mješoviti sistem

7. Samozapošljavanje: Prednosti: • postojanje pozitivne predstave o mogućnostima OSI; • očuvani potencijali a ne na invalidnost; • motivisanost za bolje profesionalno osposobljavanje ; • lakša integracija u radnu i socijalnu sredinu Nedostaci: • predrasude i stereotipi o OSI; • rezervisano samo za lica sa manjim stepenom invaliditeta; • nedostatak znanja • rizik neizvjesnosti

8. Postupak utvrđivanja preostale radne sposobnosti(umanjenu sposobnost za rad, zbog tjelesne, čulne, mentalne smetnje, oštećenja, odnosno bolesti i drugih smetnji nezaposlenog • Pokretanje postupka-zahtjevom: • KO: nezaposleni kod koga nije utvrđena invalidnost ili savjetnik za profesionalnu rehabilitaciju (uz saglasnost nezaposlenog) • KOME: područnoj jedinici ZZZP • KO ODLUČUJE: Komisija ZZZP – mišljenje (dvostepenost) Kriterijumi: • stepen oštećenja, smetnje i bolesti, • obrazovne i socioekonomske smetnje, koje utiču na mogućnost zapošljavanja.

9. RAZVRSTAVANJE: • I grupa: očuvana radna sposobnost od 0% do 5% - nema smetnji, što znači da im nije potrebna nikakva pomoć pri obavljanju radnih zadataka... • II grupa: preostala radna sposobnost od 6% do 25% - male smetnje, kraće vrijeme za osposobljavanje za rad, i stabilna efikasnost na radu kroz duže vrijeme. • III grupa: preostala radna sposobnost od 26% do 50% - umjerene smetnje, izraženim teškoćama u prilagođavanju na promjene u radnom i socijalnom okruženju, mogućnost zapošljavanje uz stručnu podršku. • IV grupa: preostala radna sposobnost od 51% do 95% -lica sa teškim smetnjama, za koja je potreban duži vremenski period za uvođenje u radni proces, mogu obavljati samo uži izbor zadataka, i to u ograničenom vremenskom trajanju. • V grupa: preostala radna sposobnost od 96% do 100% - lica sa potpunim smetnjama, koja nijesu sposobna za rad, osim za kratkotrajne, većinom rutinske poslove

10. Mjere i aktivnosti PR: • trijaža sa motivacijom; • ocjenjivanje preostale radne sposobnosti; • psihosocijalna rehabilitacija; • sticanje vještina i znanja za traženje zaposlenja; • traženje odgovarajućeg radnog mjesta; • analiza i prilagođavanje radnog mjesta; • sticanje radnih vještina; • stručna pomoć i praćanje; • funkcionalno opismenjavanje; • radna i socijalna integracija i dr.

11. Međunarodni standardi- dokumenti opšteg karaktera • Univerzalna deklaracija o pravima čovjeka iz 1948. (čl.2.) • Međunarodni pakt o ekonomskim, socijalnim i kulturnim pravima, iz 1966. (čl.7.) • Konvencija MOR-a br.111, o zabrani diskriminacije u pogledu zanimanja i zapošljavanja • Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, iz 1950. (čl. 14.) • Evropska socijalna povelja - rev. 1996. (čl.15.)

12. Dokumenti posebnog karaktera • 1981. – međunarodna godina OSI • 1983-1992-dekada posvećena OSI: • 3. decembar – Međunarodni dan lica a invaliditetom • Standardna pravila o izjednačavanju mogućnosti koje se pružaju OSI • Konvencija OUN-a o pravima lica sa invaliditetom (13.12.2006.) Opšti principi: dostojanstvo, urođena autonomija, nediskriminacija, puno i efektivno učešće i uključenost u društvo; poštovanje različitosti; jednake mogućnosti i dr. Zapošljavanje OSI: principi afirmativne akcije i razumnog prilagođavanja radnog mjesta

13. Konvencije i preporuke MOR-a: • 1955. – Preporuka br. 99 - o stručnom osposobljavanju i preosposobljavanju invalida; • 1977. – Preporukom br.150 - o profesionalnoj orjentaciji, stručnom osposobljavanju i razvoju ljudskih resursa • 1983. - Konvencija br. 159-o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju invalida i Preporuka br. 168 - o profesionalnoj rehabilitaciji. • Propisi EU: • 1999. Ugovor iz Amsterdama: zabrana diskriminacije po osnovu invalidnosti; • 1986. Preporuka Savjeta Evropske ekonomske zajednice (86/379/EEC) • 2000. Direktiva Savjeta ministara 2000/78/EC (socijalni model invalidnosti): princip razumnog prilagođavanja radnog mjesta

14. Zakon o profesionalnoj rehabilitaciji i zapošljavanju lica sa invaliditetom Zapošljavanje LSI pod opštim uslovima: mješoviti sistem zapošljavanja; Zapošljavanje LSI pod posebnim uslovima; Samozapošljavanje. Fond za profesionalnu rehabilitaciju lica sa invaliditetom

15. Zapošljavanje LSI pod opštim uslovima:mješoviti model zapošljavanja Obaveze poslodavca: Subvencije: 1) Sistem kvota: (-) od 20 do 50 zapošljenih: 1 LSI; (-) višeod 50 zapošljenih: 5% LSI; 2) Uplata doprinosa u Fond za PR (po stopi od 20% od prosječne zarade u CG). • bespovratnasredstvazaprilagođavanjeradnogmjestaiuslovaradazazapošljavanjeLSI; • kreditnasredstva pod povoljnimuslovimazakupovinumašina; • učešće u finansiranjuličnihtroškovaasistentaLSI; • subvencijezarade (I-oj g.-80%; II-oj g.-60%; III-oj i td.- 50% bruto zarade)

16. Fond za PR Finansiranje: Korišćenje sredstava: • Budžet (državni i lokalni); • Doprinosi koje uplaćuju poslodavci; • Donacije i pomoći; • Drugi izvori • razvojiunapredjivanjeprofesionalnerehabilitacijeizapošljavanjalicasainvalititetom; • sufinansiranjeposebnihorganizacija: • isplatusubvencijazaposlodavce; • sufinansiranjeprogramazaodržavanjezaposlenosti LSI; • zafinansiranjeidrugihaktivnostikoje se odnosena PR i zapošljavanje LSI.

17. Zapošljavanje pod posebnim uslovima Radni centar (za lica sa teškim invaliditetom,uslov: 80% LSI); Zaštitna radionica (uslov: 51% LSI); Zaštitni pogon (uslov 50% radnih mjesta za zapošljavanje LSI).

18. HVALA!!!