Typy wyrażenia, schematy blokowe, writeln, readln, if, pętle

1. Typy wyrażenia, schematy blokowe, writeln, readln, if, pętle

2. Niestandardowe typy proste type nazwa_typu = opis_typu; • Typy wyliczeniowe type nazwa_typu = (pierwszy_identyfikator, drugi, ..., ostatni); • Typy okrojone type nazwa_typu = stała1 .. stała2;

3. Typ wyliczeniowy type nazwa_typu = (pierwszy_identyfikator, drugi, ..., ostatni); • np.: program typy_3; type dtyg = (pn, wt, sr, cz, pt, so, ni); var d: dtyg; begin d := pn; d := succ(d); { wtorek (poznamy za chwilę succ())} writeln(d) { źle! Nie da się wypisać! } end.

4. Typ okrojony type nazwa_typu = stała1 .. stała2; {stała1 < stała2, obie tego samego typu porządkowego} • np.: type litera = ’A’..’Z’; drob = pn..pt; { po zdefiniowaniu dtyg w poprz. przykł. } zakres = 1 .. 100;

5. Konwersje • porządkowy na liczbę całkowitą ord(wyrażenie); • na dowolny typ nazwa_typu(wyrażenie); np.: dtyg(2)=sr

6. Typy anonimowe • zamiast type dtyg = (pn, wt, sr, cz, pt, so, ni); var d: dtyg; • można nie definiować nazwy typu var d: (pn, wt, sr, cz, pt, so, ni); {OK.} var d: (pn, wt, sr, cz, pt, so, ni); {blad: redeklaracja pn, wt … }

7. Zgodność typów • Dwa typy są zgodne jeżeli: • są to typy takie same, lub • jeden z nich jest okrojonym typem drugiego albo obydwa są okrojonymi typami tego samego typu pierwotnego, lub • obydwa są typami zbiorowymi o zgodnych typach podstawowych. • T2 jest zgodny w sensie przypisania z T1, jeżeli: • T1 i T2 są tym samym typem (nie dotyczy typu plikowego), • T1 i T2 są zgodnymi typami porządkowymi i wartość typu T2 należy do typu T1, • T1 i T2 są typami zbiorowymi i wszystkie elementy wartości typu T2 należą do typu podstawowego typu T1.

8. Wyrażenia • Operatory i funkcje • Operatory dla liczb rzeczywistych: + - * / • Funkcje dla liczb rzeczywistych: abs, sqr, sin, cos, arctan, exp, ln, sqrt, int (TP) • Funkcje dla liczb rzeczywistych, wynik integer: round, trunc

9. Wyrażenia • Operatory dla liczb całkowitych: + - * mod div and or xor not shl shr • Operator dla liczb całkowitych, wynik rzeczywisty: / • Funkcje dla liczb całkowitych: odd()

10. Wyrażenia • Funkcje dla typów porządkowych: pred(t), succ(t) • Funkcje operujące na typach: sizeof(T)

11. Przykłady wyrażeń • 2+2, • 2*(3+4), • (1+2)/(3+4), • (a+4)/17.45, (wynik rzeczywisty) • ln(x), sqr(x), sqrt(x), • sin(x)/cos(x) (nie ma tan(x)!), • sqr(sin(x))+sqr(cos(x))

12. Typy złożone • tablice • rekordy • zbiory • pliki

13. Tablice jednowymiarowe type typ_tab = array [typ_porządkowy] of typ_elementów; type dtyg = (pn, wt, sr, cz, pt, so, ni); typ_tab = array [dtyg] of integer; t10 = array [1..10] of real;

14. Tablice jednowymiarowe Mając zdefiniowany typ tablicowy zadeklarujemy tablice: var tab1: typ_tab; tab2: t10; … tab1[ni]:=0; tab1[pn]:=5+tab1[ni]; writeln(tab1[pn]);

15. Ograniczenia pamięci systemu Turbo Pascal i DOS type tint = array [integer] of char; {za duzy typ !!!}

16. Poprawność zakresów • W TurboPascalu: {$R+} {tutaj poprawność sprawdzana w trakcie biegu programu, a nie tylko kompilacji – indeksy mogą być wyrażeniami} {$R-}

17. Tablice wielowymiarowe • Tablica, której elementami są tablice: (array[...] of array [...] of ...) • składnia uproszczona: type typ_tab = array [tporz1,tporz2,tporz3] of typ_elementów; • np.: var a = array [’a’..’z’,0..4] of real; (...) a[’b’,3]:=3.1415;

18. Łańcuchy znakowe • Typ dla przechowywania łańcuchów znaków var s1: string; { do 255 znaków } s3: string[20]; { do 20 znaków }

19. Łańcuchy znakowe • Przykłady operacji na łańcuchach s1 := ’Przykładowy tekst’; writeln(s1); s1 := ’To jest ’ + s1; • Reprezentacja typu string w pamięci • łańcuch jako tablica znaków indeksowana od 1 • length(łańcuch)

20. (a) blok graniczny (początek / koniec (stop)); (b) blok wejścia-wyjścia; (c) blok obliczeniowy; (d) blok decyzyjny; (e) blok wywołania podprogramu; (f) blok fragmentu (“makro” rozpisane w innym miejscu); (g) komentarz; (h) łącznik wewnątrzstronicowy; (i) łącznik międzystronicowy Schematy blokowe

21. Schematy blokowe • Do każdego bloku może dochodzić dowolna liczba strzałek. Każda z nich oznacza wykonanie wszystkich czynności danego bloku. • Z każdego bloku, z wyjątkiem bloku decyzyjnego, może wychodzić tylko jedna strzałka. Z bloku decyzyjnego moszą wychodzić dwie strzałki oznaczone odpowiednio “Tak” oraz “Nie”. • Blok graniczny lub łącznik jest pozbawiony jednej ze strzałek dochodzącej lub wychodzącej. Pozostałe bloki muszą mieć zarówno strzałkę dochodzącą, jak i wychodzącą. • Schemat działania programu powinien być uzupełniony listą nazw, zawierającą nazwy wszystkich zmiennych użytych w programie wraz z wyjaśnieniem spełnianej funkcji.

22.       program test_4;       var x: real;       begin          x := 2.5;          x := 2*x;          writeln(x) end. Schematy blokowe

23. Procedury standardowe writeln i write • writeln a write writeln(’Hello, world’); write(’Hello,’); writeln(’ world’); writeln;

24. Procedury standardowe writeln i write • działa dla tyów standardowych prostych oraz dla string • można wywoływać z wieloma argumentami write(x,y); {2 arg, zlepia się!} write(x,’ ’,y); {3 arg, czytelnie}

25. formatowanie k=123; writeln(’>’,k,’<’); writeln(’>’,k:5,’<’); writeln(’>’,k:2,’<’); >123< > 123< >123< Procedury standardowe writeln i write

26. formatowanie, typ real (0 – szer. domyślna) writeln(’>’,Pi,’<’); writeln(’>’,Pi:0,’<’); writeln(’>’,Pi:0:3,’<’); writeln(’>’,Pi:8:3,’<’); writeln(’>’,-Pi,’<’); writeln(’>’,-Pi:0:3,’<’); > 3.1415926536E+00< > 3.1E+00< >3.142< > 3.142< >-3.1415926536E+00< >-3.142< Procedury standardowe writeln i write

27. Procedury standardowe readln i read • read(nazwa_zmiennej); • read a readln, buforowanie program czytanie; var d: integer; begin write(’Podaj liczbę: ’); readln(d); writeln(’d*d=’,sqr(d)) end.

28. Instrukcje sterujące

29. Instrukcja if if warunek then instrukcja; program inst_war; var d: integer; begin write(’Podaj liczbę: ’); readln(d); if d>0 then writeln(’d jest dodatnie’); writeln(’Koniec’) end.

30. begin instrukcja_1; instrukcja_2; ... instrukcja_n end program inst_war; var d: integer; begin write(’Podaj liczbę: ’); readln(d); if d>0 then begin writeln(’d jest dodatnie’); writeln(’d= ’, d); end; writeln(’Koniec’) end. Instrukcja złożona

31. Instrukcja złożona program inst_war2; var d,d0: integer; begin write(’Podaj liczbę: ’); readln(d); d0 := d; { zapamiętanie początkowej wartości d } if d<0 then begin writeln(’Podano liczbę ujemną.’); d := -d; { wyznaczamy liczbę przeciwną } end; { konieczny średnik! } writeln(’Abs(’,d0,’)=’,d) end.

32. Instrukcja alternatywy if warunek then instrukcja_1 else instrukcja_2; • przed else nie może wystąpić średnik

33. Instrukcja alternatywy program inst_alt; var d: integer; begin write(’Podaj liczbę: ’); readln(d); if d>0 then writeln(’d jest dodatnie’) else if d<0 then writeln(’d jest ujemne’) else writeln(’d jest zerem’) writeln(’Koniec’) end.

34. Iteracje: pętla while while warunek do instrukcja;

35. Iteracje: pętla while program wysnaczenie potegi liczby; var n,wynik: integer; begin write(’Do której potęgi podnieść 2:’ ); readln(n); { n powinno być nieujemne!!! Nie sprawdzamy tego. } wynik:=1; while n > 0 do begin wynik:=2*wynik; n:= n-1 { albo dec(n) } end; writeln(’wynik=’,wynik) end.

36. Iteracje: pętla repeat repeat instrukcja_1; instrukcja_2; ... instrukcja_n until warunek;

37. Iteracje: pętla repeat program przyk_repeat; var n: integer; begin repeat write(’Podaj liczbę nieujemną: ’); readln(n); if n<0 then writeln(’To jest liczba ujemna!’); until n>=0; writeln(’W porządku.’) end.

38. Iteracje: pętla for for zm_ster := wart_pocz to wart_końc do instrukcja; • wariant downto

39. Iteracje: pętla for • zmienną sterującą zm_ster może być tylko zmienna typu porządkowego (np. integer, char, typ wyliczeniowy); • wart_pocz oraz wart_końc muszą być wyrażeniami tego samego typu, co zmienna sterująca; • instrukcja umieszczona wewnątrz pętli nie może zmieniać wartości zmiennej sterującej; • po zakończeniu wykonywania pętli wartość zmiennej sterującej jest nieokreślona (nie wolno zakładać, że jest ona równa następną wartością po wart_końc). Czyli schemat blokowy niezupełnie odpowiada rzeczywistości.

40. Iteracje: pętla for program przyk_for; var c: char; begin for c:=’a’ to ’z’ do write(c); writeln; end.

41. break i continue • Występują tylko w Turbo Pascalu • Instrukcja break powoduje natychmiastowe zakończenie wykonywania najbardziej wewnętrznej z pętli while, repeat lub for, w jakiej została zapisana. Jeśli zostanie umieszczona poza pętlą, to kompilator zgłosi błąd. • Instrukcja continue również może być stosowana tylko w pętlach. Powoduje przejście do następnej iteracji, czyli pominięcie wszystkich instrukcji w wnętrza pętli „aż do zapętlenia”. Dla instrukcji while i repeat oznacza to natychmiastowe przejście do sprawdzania warunku, dla for - do modyfikacji zmiennej sterującej i sprawdzania warunku.

42. Przykłady • Zapisać bez użycia for instrukcję for z:=w1 to w2 do I

43. Przykłady • Zapisać bez użycia for instrukcję for z:=w1 to w2 do I z:=w1; {rozwiązanie typowe} while z<=w2 do begin I; z:=succ(z) end;

44. Przykłady • Zapisać bez użycia repeat instrukcję repeat I1; I2; ...; In until warunek;

45. Przykłady • Zapisać bez użycia repeat instrukcję repeat I1; I2; ...; In until warunek; z:=w1; while z<=w2 do begin I1; I2; ...; In; while not warunek do begin I1; I2; ...; In end; end;

46. Przykłady • Zapisać bez użycia while instrukcję while warunek do I;

47. Przykłady • Zapisać bez użycia while instrukcję while warunek do I; if warunek then repeat I until not warunek;

48. Przykłady • Wypisać na ekranie tabliczkę mnożenia do 10. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 2: 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 3: 3 6 9 12 15 18 21 24 27 30 4: 4 8 12 16 20 24 28 32 36 40 5: 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 6: 6 12 18 24 30 36 42 48 54 60 7: 7 14 21 28 35 42 49 56 63 70 8: 8 16 24 32 40 48 56 64 72 80 9: 9 18 27 36 45 54 63 72 81 90 10: 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

49. program tmno; var a,b : integer; begin write(' '); for a:=1 to 10 do write(a:4); writeln; writeln; for b:=1 to 10 do begin write(b:2, ': '); for a:=1 to 10 do write(a*b:4); writeln; end end. Przykłady

50. Przykłady • wczytać 20 liczb całkowitych i wypisać je na ekran