1 / 29

SERUM YA DA PLAZMA DR.PINAR EKER

SERUM YA DA PLAZMA DR.PINAR EKER. SUNUM AKIŞI. Numune kalitesi açısından farklar Turnaround time (TAT) açısından farklar İşlemsel farklılıklar Isı ilişkileri Analit stabilitesi Genel olarak avantaj ve dezavantajlar Bizim için hangi numune daha uygun? Literatür örnekleri.

lilian
Download Presentation

SERUM YA DA PLAZMA DR.PINAR EKER

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. SERUM YA DA PLAZMADR.PINAR EKER

  2. SUNUM AKIŞI • Numune kalitesi açısından farklar • Turnaround time (TAT) açısından farklar • İşlemsel farklılıklar • Isı ilişkileri • Analitstabilitesi • Genel olarak avantaj ve dezavantajlar • Bizim için hangi numune daha uygun? • Literatür örnekleri

  3. HANGİ ANTİKOAGÜLAN SEÇİLMELİ? • EDTA,sitrat ve okzalat rutin klinik kimya testlerinde kullanılmamaktadır. • Lityum heparin klinik kimya testlerinde tercih edilen bir antikoagülandır. • Sodyum ölçümlerinde interferans nedeniyle Heparinin lityum tuzu tercih edilir.

  4. TURNAROUND TIME(TAT)

  5. LATENT FİBRİN • SERUM İÇİN LATENT FİBRİN RİSKİ↑ • Hasta antikoagülan tedavi alıyorsa • Hasta trombolitik tedavi altındaysa • Tüp üreticisi firma önerileri doğrultusunda gerekli süre beklenmedi ise • Mikro düzeyde ya da kitlesel fibrin oluşumu

  6. SERUMDA FİBRİN ETKİLERİ

  7. SERUM HÜCRESİZDİR TROMBOSİT Antikoagülanlı kanda yoğunluk gradientine göre çöküş izlenir.Plazmada en yoğun trombosit ve takiben lökosit bulunur. LÖKOSİT ERİTROSİT

  8. PLAZMA KALİTESİ

  9. TÜPTEKİ JEL • Serum tüplerindeki jel santrifüj sırasında tüpün yan duvarından tutunarak yükselir. • Plazma jelli tüpünde jel santrifüj sırasında numunenin içinden dağılarak küçük parçacıklar şeklinde yükselir.

  10. TEST SONUÇLARI • Klinik kimya testlerinde hemen hemen her iki numune tipi de kullanılabilmekte ve sonuçlar aynı referans aralıkları kullanımını mümkün kılacak özellikte olmaktadır. • Belirli test ölçüm ve yöntemleri için plazma kullanımı önerilmez. Sonuçlardaki farklılıklar aynı referans aralıklarının kullanımını imkansız kılar.

  11. POTASYUM ÖRNEĞİ • Pıhtılaşma sırasında trombosit ve diğer hücrelerden açığa çıkan potasyum ve fosfor serum düzeylerinin yüksekliğine neden olur. • Trombosit sayısı ve serum potasyum düzeyleri arasında doğrusal ilişki gösterilmiştir. • BurtisCA, Ashwood ER, eds. Tietz fundamentals of clinical chemistry. 4th ed. Philadelphia, PA: W.B. Saunders Company; 1996:499. • Hartland AJ, Neary RH. Serum potassium is unreliable as an estimate of in vivo plasma potassium. Clin Chem. 1999;45:1091-2.

  12. DOĞRU POTASYUM İÇİN PLAZMA • Esansiyeltrombositemia ve ciddi trombositozis hastalarında serumda 5.5 mmol/L düzeylerini aşan pseudohiperkalemi tespit edilmiştir. Bu durumun plazma ile ölçüm yapıldığında düzeldiği izlenmiştir. • Eğer serum potasyum yüksekliğini açıklayacak bir neden yoksa özellikle yüksek trombosit sayısı olan hastalarda plazma kullanımı önerilir. . Howard MR, Ashwell S, Bond LR, Holbrook I. Artefactual serum hyperkalaemiaandhypercalcaemia in essentialthrombocythaemia.J. ClinPathol. 2000;53:105-9.17 Fort JA. Thrombocytosisandhyperkalemiarevisited. Am J Pediatr HematolOncol. 1989;11:334-6

  13. TOTAL PROTEİN Fibrinojen varlığı plazmada total protein değerlerinde hafif yükselmelere neden olur. World Health Organization. Use of anticoagulants in diagnostic laboratory investigations. WHO/DIL/LAB/99.1 Rev.2, 2002. Harr R, Bond L, Trumbull D. A comparison of results for serum versus heparinized plasma for 30 common analytes. Lab Med.1987;18:449-55. Ciuti R, Rinaldi G. Serum and plasma compared for use in 19 common chemical tests performed in the Hitachi 737 analyzer. Clin Chem.1989;35:1562-3. Guder WG, Narayanan S, Wisser H, Zawta B. Samples: fromthepatienttothelaboratory. 3rd ed. Darmstadt, Germany: Wiley-VCH;2003:32-3.

  14. PLAZMADA DİĞER TESTLER • Plazmada belirli enzimlerde farklılıklar izlenebilir. (LD,ALP;AST) • Kullanılan antikoagülana bağlı olarak Li ya da sodyum yükseklikleri izlenebilir. • Fibrinojen nedenli interferans protein analiz metodları uygulanmasını kısıtlayabilir. • Heparin belirli immunassay testlerini interfere edebilir. Bobby L. BoyantonJr1, Kenneth E. BlicClinicalChemistryDecember 2002 vol. 48 no. 12 2242-2247 P Faaber, P J Capel, and R A Koene ClinExpImmunol. Sep 1981; 45(3): 590–594 Lee DC, Klachko MN. J ToxicolClin Toxicol.1996;34:467-9. Jaffe A. S. , Rawkilda J. , Circulation 102:1216-1220

  15. PLAZMANIN FİZİKSEL DAYANIKSIZLIĞI • Santrifüj işlemi sonrası numunenin çalkalanması ya da sallanması hücrelerin karışmasına ve numunenin bulanıklaşmasına neden olacaktır.

  16. ISI PLAZMANIN KALİTESİNİ ETKİLEYEBİLİR. • Pıhtılaşma faktörlerinin soğukla aktivasyonu • Buzdolabında tutma pıhtılaşmayı başlatabilir. • Saklanmış olan plazma numunesinin testen önce tekrar santrifüj edilmesi gerekir.

  17. ANALİT STABİLİTESİ • Heparinli plazma örneklerinde artmış trombosit ve hücre konsantrasyonlarına bağlı olarak belirli analitlerinstabilitesi bu hücrelerdeki metabolikproçeslerebağlı olarak azalabilir. • Hücrelerle temas eden plazmanın saklanması durumunda glukoz ve diğer analit düzeylerinde zamanla belirgin değişimler izlenir.* *BoyantonBL Jr, Blick KE. Stability studies of twenty-four analytes in human plasma and serum. Clin Chem. 2002;48:2242-7.

  18. ANALİT STABİLİTESİ • Düşük ısı Na K ATP az aktivitesini inhibe ederek K yükselmesine neden olabilir. • Test ilave olasılığı yüksek laboratuvarlar için veya gecikmiş test talepleri açısından plazma numunesi uygun değildir. Guder WG, Narayanan S, Wisser H, Zawta B. Samples: fromthepatienttothelaboratory. 3rd ed. Darmstadt, Germany: Wiley-VCH;2003:57. Heins M, Heil W, Withold, W. Storage of serum or whole blood samples? Effects of time and temperature on 22 serum analytes. Eur JClinChemClinBiochem. 1995;33:231-8.

  19. KURYEYLE TAŞIMA • Kurye ile taşımanın yapıldığı laboratuvarlarda plazma hemen santrifüjlenebildiği için avantajlıdır. • Jelli tüp kullanılmıyorsa fiziksel çalkalanma porsiyonlama gerekliliğini getirecektir.

  20. AVANTAJLAR TABLOSU

  21. DEZAVANTAJLAR TABLOSU

  22. ÖZET DEĞERLENDİRME • Serum kullanımı halen genel olarak yaygındır. • Laboratuvarlar bir numune türü konusunda standardizasyon geliştirdiklerinde ona olan güvenleri nedeniyle değişime sıcak bakmamaktadırlar. • Laboratuvar prosesleri genel olarak seruma göre standardize edildiğinden plazma kullanılmamaktadır. • Plazma kullanımına iten ana neden kısalan ‘turnaround time’ etkisidir.

  23. Serum veya Plazma kullanımı anketi katılım oranları • Eğitim Araştırma Hastanesi : %44 • Devlet Hastanesi     : % 26 • Üniversite Hastanesi     : %13 • Özel Hastane                     : %17 *Test sonuçlarının güvenilirliği %93,8 olarak hesaplanmıştır.Uygulanan 24 anketden 1 tanesi geçersizdir. 23 Anket değerlendirilmiştir.

  24. GÜNLÜK numune sayıları dağılımı(% GENEL) • 51-200 = %13 • 201-500 = %13 • 501-1000 = %13 • 1001-2000 = %17 • 2001-5000 = %44

  25. Klinik Kimya Analizi Rakamları (%) - GENEL • Serum kullanımı: % 96 • Plazma kullanımı: %4

  26. Klinik Kimya Analizi (%) - KURUM BAZINDA • Eğitim Araştırma Hastanesi : %90 Serum %10 Plazma • Devlet Hastanesi : %100 Serum • Üniversite Hastanesi : %100 Serum • Özel Hastane : %100 Serum

  27. Plazma Kullanmama Nedenleri (Sıralama) - GENEL 1- Antikoagülanlarıninterferans /istenmeyen diğer nedenleri  yüzünden 2- Numunenin fiziksel bütünlüğü (karışma olasılığı)kolay bozulabildiğinden 3- Numune dilüsyonu etkisi nedeniyle 4- Numunenin bekletilmesi gerekebiliyor plazma uygun değil. 5-Fibrinojen etkisi nedeniyle 6-Pıhtılı numune olasılığı nedeniyle 7-Lityum gibi katyonlar için interferans yaratması nedeniyle

  28. SON SÖZLER • Serum ve plazmanın her ikisinin de klinik kimya alanında yararları ve sınırlamaları vardır. • Özel durumlara bağlı olarak ve laboratuvar rolüne göre seçim yapılabilir. • Tek bir numune tipinde standardizasyonu sağlamak hoş olmakla birlikte orada takılı kalmak her zaman pratik olmayacaktır.

  29. TEŞEKKÜRLER pinareker@yahoo.com

More Related