440 likes | 815 Views
Akılcı Farmakoterapi Nasıl Öğrenilir? (ya da öğretilebilir ). Prof. Dr. Hakan S. Orer Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı. Pratisyen Hekimlik Kongresi, Antalya 29 Ekim 2009. Neden “akılcı” farmakoterapi eğitimi?. Seçilmiş Kaynaklar.
E N D
Akılcı Farmakoterapi Nasıl Öğrenilir?(ya da öğretilebilir) Prof. Dr. Hakan S. Orer Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı Pratisyen Hekimlik Kongresi, Antalya 29 Ekim 2009
Seçilmiş Kaynaklar WHO Guide to Good Prescribing (deVries et al.) Basic & Clinical Pharmacology (Katzung) Goodman & Gilman’s The Pharmacological Basis of Therapeutics (Hardman, Limbird, Gilman) Essentials of Pharmacology (Smith and Reynard) Pharmacology (Brenner) TİK-5 Türkiye İlaç Kılavuzu-2007 Formüleri (Kayaalp) Harrison’s Up to Date
Olgu araştırması : 1989’da Şirirampur (Hindistan)’daki tifo salgını • 3’ü çocuk, 12 kişi öldü. • Kloramfenikole direnç %83 olarak bulundu. • Hindistan’da, akut diyare tedavisinde kloramfenikol+streptomisin kombinasyonu, ilaç firmalarınca uzun yıllardır promosyonu yapılan bir tedavi seçeneği idi.
Uyarı EĞER İLAÇLARLA İLGİLİ BİLGİLERİ ETKİN ŞEKİLDE DEĞERLENDİRMEKTEN YOKSUNSANIZ, KİŞİSEL İLAÇ LİSTENİZİ GÜNCELLEŞTİREMEZSİNİZ. ..VE SONUNDA BİR GÜN, SADECE BAZI MESLEKTAŞLARINIZIN YA DA ÜRÜN TEMSİLCİLERİNİN SÖYLEDİĞİ İLAÇLARI REÇETELERİNİZE YAZAR HALE GELİRSİNİZ..
Tedavi Gruplarına Göre İlaç Kullanım Oranları SCRIP No: 2809/10 20-25 Aralık 2002, s. 19 - IMS Türkiye, 2002 *: Antibiyotikler %16,5, romatizma ilaçları %13, ağrı kesici ve analjezikler %8,7, soğuk algınlığı ve öksürük ilaçları %7,9 (Kaynak: TEB, 2007)
Kişisel-İlaç (personal-drug, “P-drug”) • Doktorların çoğu rutin olarak 40-60 kalem ilaç kullanır.. • Kişisel ilaçlar, bir doktor olarak sizi, günlük kullanımda sürekli “hangi ilacı versem” arayışından kurtarır.
Kişisel-İlaç (personal-drug, “P-drug”) • Sağlam bilimsel kanıtlara dayanan ve uzmanlar arasında geniş bir fikir birliği ile oluşturulan ulusal ve uluslararası standart tedavi protokollerini aramak sizin için bir alışkanlık olmalıdır. • Bir ilacı sizin “kişisel ilacınız” yapabilmeniz için bilmeniz gerekenler şunlardır: • Farmakolojik aktif madde • Farmasötik müstahzar formu • Dozlam • Tedavinin süresi
Kişisel ilaç listenizi nasıl yapabilirsiniz? • Önce kendinizi düşünün! • Hastanızın iyilik halinden sadece ama sadece siz sorumlusunuz • Klinikteki “hocalarınızdan” ve var olan hazır tedavi şemalarından ve formülerlerden körü körüne kopya çekmeyin. • Kendi ilaç listenizi yaparak farmakolojik verileri ve kavramları kullanmayı öğreneceksiniz. • Kişisel ilaç listenizi yaparak alternatif ilaçlar hakkında da bilgi sahibi olacaksınız. • En yeni ve pahalı ilaç her zaman en iyi, en güvenli ya da en ucuz seçenek olmayabilir.
1980’den önce...Groningen (Hollanda)’da... • Tıp eğitiminin ilk yıllarında.. • 30 saat temel farmakoloji • 50 saat klinik farmakoloji • Klinik stajlar sırasında (5. ve 6. Yıllar).. • 6 saat farmakoterapi eğitimi
Sorun.. • Ezber • Ezber • Ezber • .... Eğitimin sonunda akılda birşey kalmıyor!
Çözüm yoluGroningen Üniv. Tıp Fakültesi • 1. Akılcı farmakoterapi basamaklarının tanımlanması • 2. Klinik sınıflara farmakoterapi modülü konulması • 3. Yöntemin faydasının gösterilmesi (bilimsel araştırma)
SORU HASTANIN YAKINMASI? Tedavi basamakları { 1. Tedavi hedeflerini belirle 2. Tedavi (ilaç) seçimini yap 3. Tedavinin hastaya uygunluğunu belirle TANI HİPOTEZ { 1. Reçete yaz 2. Hastayı bilgilendir 3. Sonraki randevu zamanını belirle TEDAVİ DENEY { 1. Hastayı izle 2. Değerlendir BULGULAR SONUÇ { KARAR Bir sonraki basamağı belirle ÇIKARIMLAR ÖNERİLER SONRAKİ BASAMAK Tedaviyi sonlandır/değiştir/sürdür
Akılcı ilaç kullanımı (WHO Guide to Good Prescribing’den) 1. Basamak: Hastanın sorununu sapta 2. Basamak : Terapötik hedefleri belirle 3. Basamak :Hastaya-özel tedavi (p-treatment)’nin uygunluğunu sorgula 4. Basamak : Tedaviye başla 5. Basamak : Hastaya gerekli bilgi ve uyarıları ver 6. Basamak : Tedaviyi izle (bitir)
İki basamaklı analitik yaklaşım • Yapılandırma • Seçeneklerin saptanması, karşılaştırma yapabilmek için gerekli kriterlerin belirlenmesi.. • Değerlendirme
Akılcı ilaç kullanımı (WHO Guide to Good Prescribing’den)
Etkinlik Güvenlilik Uygunluk Maliyet Akılcı ilaç kullanımı (WHO Guide to Good Prescribing’den)
ETKİNLİK GÜVENLİLİK UYGUNLUK MALİYET İLAÇ 1 İLAÇ 2 İLAÇ 3 Multi-attribute utility analysis II İlaç seçimi optimizasyon analizi
ETKİNLİK GÜVENLİLİK UYGUNLUK MALİYET (a) (b) (c) (d) İLAÇ 1 ++++ ++++ ++++ +++++ İLAÇ 2 +++++ +++ ++++ +++ İLAÇ 3 +++ ++++ +++ ++++ Multi-attribute utility analysis II
Multi-attribute utility analysis III ETKİNLİK GÜVENLİLİK UYGUNLUK MALİYET TOPLAM (a+b+c+d=1) (a) (b) (c) (d) İLAÇ 1 4 4 4 5 İLAÇ 2 5 4 3 3 İLAÇ 3 3 3 4 4 4a+4b+4c+5d
METOD % METOD % Okuma 10 Film izleme 50 Dinleme 20 50 Sergi gezme Resme bakma 30 50 Gösteri izleme Hafızada Kalma Oranları E4projesi (1988-1997) Kaynak: Enhanced Educational Experience for Engineering Students (Drexel Üniv.) Farklı metodlarla öğrenilen her 100 birim bilgiden ne kadarı akılda kalıyor?
% METOD Tartışmaya katılmak 70 Konuşma yapmak 70 90 Drama ile sunum yapmak 90 Daha önce yapılmış bir deneyi tekrarlamak İnteraktif “multimedya” kullanmak 90 Bir proje gerçekleştirmek 90 Hafızada Kalma Oranları Farklı metodlarla öğrenilen her 100 birim bilgiden ne kadarı akılda kalıyor?
Komplike olmayan Akut Bakteriyel Sistit Ayşe, 37 yaşında, TANI: akut, komplike olmayan bakteriyel sistit.
Seçenekler: 1. TMP-SMZ 2. TMP-SMZ+Nitrofurantoin 3. TMP-SMZ+Nitrofurantoin+Parasetamol 4. Siprofloksasin 5. Siprofloksasin+Nitrofurantoin 6. Siproflo+Nitrofurantoin+Parasetamol 7. Levofloksasin 8. Ampisilin
Komplike olmayan Bakteriyel Sistit (Kalem İlaç Sayısı) AS Sağlık Bakanlığı, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü, 2001
Komplike olmayan Bakteriyel Sistit (Toplam Reçete Fiyatı) Sağlık Bakanlığı, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü 2002
ABD’de yapılan bir inceleme.. • Akut sistitli 13000 kadın incelenmiş • % 95’ten fazlası akut non-rekürrent tip • Sadece %35’ine birinci tercih olanTMP-SMZ reçete edilmiş • %32’si Fluorokinolon almış • Tedavi süresi: çoğunlukla 10 gün!! (3 olması gerekiyor..) Kaynak: www.worstpills.org, 2003
“Akıldışı” reçeteleme: Sağlık Bakanlığı, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü 2002
Eğitimin etkisi: komplikasyonsuz akut bakteriyel sistit (reçete edilen ilaç kalemi) AS Sağlık Bakanlığı, Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü 2002
Nasıl Devam Etmeli? • Yaşam boyu öğrenen hekimler?
Zengin platform.. • İlaç tartışma grupları… • Farmakoterapi bülteni… • Uygun destek programları… • Uygun enstrümanlar…
…Vee Yüksek motivasyon!