TOPLUM TEMELLİ RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİ Prof. Dr. Medaim Yanık

1. TOPLUM TEMELLİ RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİProf. Dr. Medaim Yanık

2. Sunum Akışı • Ruh sağlığı hizmetlerinde çağdaş konsept • Toplum temelli ruh sağlığı modeli • Türkiye’de toplum temelli modele geçiş

3. Ruh Sağlığı Hizmetlerinde Çağdaş Konsept

4. Ruh Sağlığı Hizmet Modelleri • HASTANE TEMELLİ MODEL: • - Asylum • - 100-600 yataklı hastaneler • TOPLUM TEMELLİ MODEL: • -İtalyan modeli • -Genel hastane içinde 16 yataklı üniteler • -Toplum ruh sağlığı merkezleri • HASTANE VE TOPLUM PSİKİYATRİSİ MODELİNDE DENGE

5. Psikiyatrik Hizmetlerin Tarihçesi • Asylumların kurulması 1800-1960? • Asylumların küçültülmesi ve kapatılması: 1960-2000 • Toplum temelli ruh sağlığı sisteminin gelişmesi: 1970-halen

6. Maluliyetin Nedenleri • Hastalıkla doğrudan ilgili • Hastanın hastalığa yanıtı • Bakım sistemi • Hastanın durumuna toplumun bakışı

7. Psychiatric Beds 1845-1995 in England

9. DSÖ’nün Beş Temel Önerisi • Desentralizasyon • Deinstitüzasyon • Genel hastane içinde psikiyatri kliniği • Ruh sağlığı hizmetlerinin birinci basamağa entegrasyonu • Coğrafi temelli toplum psikiyatrisi modeli

10. Hastanın İhtiyaçları İlaç tedavisi Hastane Psikoterapi Rehabilitasyon Barınma Bakım İş meşguliyet

11. Ruhsal Hastalıkların Doğasına Uygun Ruh Sağlığı Sistemi Kurmak • Şizofreninin doğası • İlaç tedavisi • Rehabilitasyon • Çalışamama • Barınma ve bakım • Ruh sağlığı sistemimiz • Hastane, poliklinik • Rehabilitasyon merkezi • Korunaklı iş yeri • Barınma merkezleri

12. Türkiye İle Avrupa Ruh Sağlığı Sistemlerinin Karşılaştırılması • Avrupa: • Toplum temelli • Ruh sağlığı alanında reform yapılmış • Türkiye: • Hastane temelli • Ruh sağlığı alanında reform yok

14. Ruh Sağlığı Hizmetlerinde Modern Anlayış-1 • HASTALARA VE HASTALIKLARA KARŞI TUTUM • Tam iyileşmeyi ve bağımsız yaşamı hedefle • HİZMET MODELİ • Hizmeti hastaların ihtiyaçlarını dikkate alarak kur • Toplum psikiyatrisi ile hastane psikiyatrisi arasında denge • Mümkün olduğunca ayaktan tedavi • Kısa yatış süresi • Hizmeti kişinin yaşadığı yere götür • Ruh sağlığı ekibi • Evde takip • Hizmetleri hasta, hasta yakınları ve hasta dernekleri ile birlikte planla • Yeterli insan gücü (9/100.000 psikiyatr, 15-30/100.000 yatak) • Ruh sağlığı eylem planı yaz ve 5 yıl aralarla yenile

15. Ruh Sağlığı Hizmetlerinde Modern Anlayış-2 KURUMLARA BAKIŞ AÇISI • Büyük kurum yerine küçük birimler kur • Kurum toplum içinde olmalı BAKIM • Bakımı küçük birimlerde, toplum içinde yap ÇALIŞMA • Yarışmalı iş sağla veya korumalı iş yeri kur İNSAN HAKLARI • İnsan hakları kuruluşları denetimine açık bir sistem • Kurumun ve hizmetin insan hakları ilkelerine uygunluğu açısından sürekli gözden geçir • Ulusal düzeyde stigma karşıtı uzun süreli kampanyalar yürüt YASAL DÜZENLEMELER İstemsiz yatış ile ilgili prosedürü tanımla FİNANS Sağlık bütçesinin %5-10 arasını ruh sağlığı alanına harca

16. 2- Toplum Temelli Ruh Sağlığı Modeli

17. Hastane merkezli ruh sağlığı hiz. Toplum merkezli ruh sağlığı hiz. • 20.Yy son çeyreği • Küçük hastaneler ve genel hastane içinde psikiyatri kliniği • Coğrafi temelli • Toplum ruh sağlığı merkezleri • Rehabilitasyon • Bakım toplum içinde ve küçük birimlerde • Hastanın çalışması • 20.yy başlarında • Toplumdan uzak, büyük depo hastaneler • Aşırı kalabalık • Aşırı medikalize • Hastaların yaşam kaliteleri düşük • Hizmet kalitesi düşük • Hasta hakları ihlalleri yaygın Hastaların yaşadıkları yerde tedavi olma hakları vardır.

18. Tröst Seçilen sınırlı Bölge Konsultan Psikiyatr Genel Pratisyen Acil Müdahale Ekipleri Psikiyatri/servisi hastanesi Toplum Psikiyatrisi Merkezi Yarıyol Evleri Ev Tedavi Ekibi

19. Tanımlanmış Coğrafi Alan (Catchment Area) • 100.000- 200.000 arası nüfus

20. Toplum Ruh Sağlığı Merkezi Fonksiyon Fiziksel Özellikler • Giriş ve karşılama alanıMuayene odaları • Rehabilitasyon alanları • Ekip üyelerinin odaları • Ortak yaşam alanı ve mutfak • Ağır ruhsal hastalıkları olanlara hizmet veriyor • Ruh sağlığı ekibinin mekanı • Belirli bir coğrafi alanla sorumlu • Rehabilitasyon çalışmaları • Ayaktan tedavi

21. Toplum Psikiyatri Merkezinin Fiziksel Standartları >200m2 kapalı alan; kullanılabilir açık alan Uğraş odaları (>2) Çok amaçlı salon Mutfak Personel odası Grup odası Görüşme odası Kadın/ erkek WC

22. Community mental health centre in South London

23. Community Mental Health centre: South London

24. Ruh Sağlığı Ekibi • Psikiyatr • Psikolog • Sosyal çalışmacı • Toplum psikiyatrisi hemşiresi • Uğraş terapisti • Sekreter 8-10 kişi Ekip toplantıları Her hasta için ayrı yazılı plan Hareketli, evde takip Özelleşmiş ekipler: örn adli hasta, erken dönemde hasta

25. Community Mental Health Team in South London

26. Fiziksel özellikler Bir apartmanın tümü Binada daire Aynı bölgede 5-6 ev *toplum içinde İşleyiş 24 saat gözetimli Gündüz gözetimli Gözetimsiz Barınma

27. Çalışma • İş koçu • Yarışmalı iş • Korunaklı iş yeri

29. 3- Türkiye’de Toplum Temelli Ruh Sağlığı Modeline Geçiş

30. Seçilen Sınırlı Bölge Toplum ruh sağlığı merkezi Psikiyatri servisi Saha ekibi Rehabilitasyon Ünitesi Bakım üniteleri

31. Toplum Temelli Ruh Sağlığı Modeli Sağlık Bakanlığı Üniversiteler Yerel Yönetimler SHÇEK Sivil Toplum K. (aile dernekleri)

32. Kurumlar Arasında Görev Dağılımı • Akut ve sürdürüm dönem tedavisi: • Sağlık Bakanlığı kurumları, • Üniversiteler, • Özel hastaneler • Rehabilitasyon :Sağlık Bakanlığı kurumları, Üniversiteler, Belediyeler, Özel sektör • Bakım:SHÇEK, Belediyeler, Özel bakım kurumları

33. Toplum Ruh Sağlığı Merkezlerinin Kurulması EKİP Sabit ekip Psikiyatr Hemşire : 2-3 Psikolog Sosyal çalışmacı COĞRAFİ ALAN <500.000: 1-3 merkez Büyükşehir: İlçe belediye sınırları FİNANSMAN Hastane döner sermayesi Belediye İl özel idaresi Projeler MEKAN Apartman katı Merkezin inşaatı

34. PSİKİYATR SOSYAL ÇALIŞMACI PSİKOLOG HEMŞİRE İngiltere ve Türkiye’de Ruh Sağlığı Çalışanlarının Dağılımı

35. HEMŞİRE Yetkin Eğitilebilir Yeterli sayıda Türkiye Ruh Sağlığı Sistemi

36. TOPLUM PSİKİYATRİSİ DENGE HASTANE PSİKİYATRİSİ