KBRN-E YASAL DÜZENLEMELER VE GÜMRÜK

1. KBRN-E YASAL DÜZENLEMELER VE GÜMRÜK Av.osmanfirat turan – av.devrimkarakülah Nükleer adli bilimler kursu 2013 şubat ankara

2. ULUSAL HUKUKTA KBRN-E • Kimyasal Silahların Geliştirilmesi, Üretimi, Stoklanması ve Kullanımının Yasaklanması Hakkında Kanun (5564-14/12/2006) • Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Kanunu (2690-13/07/1982) • Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu (5607-21/03/2007) • Afet ve Acil Durum Yönetim Başkanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun (5902-29/05/2009) • Türk Ceza Kanunu (5237-12/10/2004) • Kimyasal, Biyolojik, Radyolojik ve Nükleer Tehlikelere Dair Görev Yönetmeliği (RG:28281-03/05/2012) • Nükleer ve Nükleer Çift Kullanımlı Eşyaların İhracatında İzne Esas Olacak Belgenin Verilmesine İlişkin Yönetmelik (RG:26642 – 13.09.2007) • Nükleer Tanımlar Yönetmeliği (RG:20986 – 09.09.1991) • Nükleer ve Radyolojik Tehlike Durumunda Ulusal Uygulama Yönetmeliği (RG:23934-15.01.2000) • Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği (RG:23999-24/03/2000) • 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununa Göre El Konulan Miktar Bakımından Fazla veya Özel Tesis Tertibatı Gerektiren Eşyanın Teslimi ve Saklanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ (30/03/2012)

3. ULUSLAR ARASI HUKUKTA KBRN-E • Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesine İlişkin Anlaşma (NPT) (28/01/1969 – RG:16823-28/11/1979) • Kimyasal Silahların Geliştirilmesinin, Üretiminin, Stoklanmasının ve Kullanımının Yasaklanması ve Bunların İmhası ile İlgili Sözleşme(CWC) (Paris-13/01/1993 – RG:4/4/1997) • Biyolojik Silahlar Sözleşmesi

4. I ULUSAL HUKUKTA KBRN-E

5. TÜRKİYE ATOM ENERJİSİ KURUMU (TAEK) KANUNU • Kanunun amacı; barışçıl amaçlarla Türkiye’de atom enerjisinin kalkınma planlarına uygun olarak ülke yararına kullanılmasını sağlamak, temel ilke ve politikaları belirleyip önermek, bilimsel, teknik ve idari çalışmaları yapmak, düzenlemek, desteklemek, koordine etmek ve denetlemek üzere TAEK’in kuruluşu, işleyişi, görev, yetki ve sorumluluklarını saptamaktır. • Kanunun 4.maddesinde Kurumun görev, yetki ve sorumlulukları sayılmıştır. Buna göre; • Radyoizotop üretme, kalite kontrolü, ölçme ve dağıtma tesisleri kurmak ve işletmek. • Radyasyon cihazları, radyoaktif maddeler, özel bölünebilir maddeler ve benzeri iyonlaştırıcı radyasyon kaynakları kullanarak yapılan çalışmalarda iyonlaştırıcı radyasyonların zararlarına karşı korunmayı sağlayıcı ilkeleri ve önlemleri ve hukuki sorumluluk sınırlarını saptamak. • Radyoaktif maddeleri ve radyasyon cihazlarını bulunduran, kullanan, bunları ithal ve ihraç eden, taşıyan, depolayan, ticaretini yapan resmi ve özel kurum, kuruluş ve kişilere ruhsata esas olacak lisans vermek, radyasyon güvenliği bakımından bunları denetlemek; bu görevlerin yerine getirilmesi sırasında sigorta yükümlülüğü koymak; radyasyon güvenliği mevzuatına aykırı hallerde, verilmiş olan lisansı geçici veya sürekli olarak iptal etmek; söz konusu kurum ve kuruluş hakkında , gerekirse kapatma kararı almak ve genel hukuk esasları dahilinde kanuni kovuşturmaya geçilmesini sağlamak. • Radyoizotopların kullanılması, ithali, ihracı, nakli ve sigorta yükümlülüğüne ait esasları belirleyen tüzük ve yönetmelikleri hazırlamak.

6. TÜRKİYE ATOM ENERJİSİ KURUMU (TAEK) KANUNU Nükleer güç ve araştırma reaktörleri ve yakıt çevrimi tesislerinin yer seçimi, inşaat, işletme ve çevre güvenliği ile ilgili her türlü onay, izin ve lisansı vermek; gerekli inceleme ve denetimi yapmak, izin ve lisansa uyulmayan hallerde işletme yetkilerini sınırlamak; verilen izin veya lisansı geçici veya sürekli olarak iptal etmek ve bu tesislerin kapatılması için Başbakana öneride bulunmak. Bu amaçlarla gerekli teknik mevzuat, tüzük ve yönetmelikleri hazırlamak. Nükleer tesislerden ve radyoizotop laboratuvarlarından çıkan radyoaktif artıkların güvenli şekilde işlenmesi, taşınması, geçici veya sürekli depolanması için gereken önlemleri almak veya aldırmak.

7. TÜRKİYE ATOM ENERJİSİ KURUMU (TAEK) KANUNU • Nükleer alanda ulusal ve uluslararası hukukla ilgili çalışma yapmak ve gerekli düzenlemeleri önermek. • Nükleer madde ve tesislerin korunması ile ilgili esasları belirleyen tüzük ve yönetmelikleri hazırlamak, uygulamak ve bunlarla ilgili hususları denetlemek ve diğer kuruluşların konu ile ilgili olarak hazırlayacakları yönetmelikler hakkında görüş bildirmek.

8. AFET VE ACİL DURUM YÖNETİM BAŞKANLIĞININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN • Kanunun 11.maddesinde, Sivil Savunma Dairesinin görevleri sayılmış; “kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer maddelerin meydana getireceği tehlikelere karşı alınacak önlemleri ve yapılacak çalışmaları tespit etmek ve bunlarla ilgili bakanlık, kamu ve özel kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak” bu görevler arasında belirlenmiştir. • Yine Kanunun 18.maddesine göre İl Afet ve Acil Durum Müdürlüklerinin görevlerinden biri, “kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer maddelerin tespiti, teşhisi ve arındırması ile ilgili hizmetleri yürütmek, ilgili kurum ve kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyon sağlamaktır.”

9. KİMYASAL SİLAHLARIN GELİŞTİRİLMESİ, ÜRETİMİ, STOKLANMASI VE KULLANIMININ YASAKLANMASI HAKKINDA KANUN • Kanunun amacı, kimyasal silahların geliştirilmesi, üretimi, stoklanması ve kullanımının yasaklanmasına ilişkin esas ve usullerin düzenlenmesidir. • Kanun izin verilen haller dışında, hukuka aykırı fiilleri işleyenlere verilecek cezaları ve ilgili mercii tarafından alınacak önlemleri kapsar. • Kanunun 5.maddesinde “yasaklanan faaliyetler ve uygulanacak cezalar” düzenlenmiştir. • Kimyasal silah geliştiren, üreten, bir başka şekilde elde eden, stoklayan, elde tutan, doğrudan ve dolaylı yoldan bir başkasına kimyasal silah devreden kimselerin çeşitli yaptırımlarla cezalandırılacağı hüküm altına alınmıştır. • Kanunla özellikle, kimyasal maddelerin, bilimsel araştırmayla ilgili farmasotik veya koruyucu amaçlarla kullanımı dışındaki kullanımları yasaklanmıştır. • Dayanak sözleşmesi 13/01/1993 tarihinde Paris’te imzalanan Kimyasal Silahların Geliştirilmesinin,Üretiminin, Stoklanmasının ve Kullanımının YasaklanmAsı ve Bunların İmhası ile İlgili Sözleşmedir.

10. KAÇAKÇILIKLA MÜCADELE KANUNU • Kanunun amacı, kaçakçılık fiilleri ve yaptırımları ile kaçakçılığı önleme, izleme, araştırma usul ve esaslarının belirlenmesidir. • Kanunun 3.maddesinde “kaçakçılık filleri” sayılmış, ne var ki KBRN-E’ye ilişkin özel bir düzenlemeye yer verilmeden “eşya” tanımı içerisinde genel düzenlemeyle yetinilmiştir. • Kanun ile, eşyayı gümrük işlemlerine tabi tutmaksızın yada sahte belge ile ithal eden kişinin cezalandırılması hüküm altına alınmıştır. • İthali Kanun gereği yasak olan veya lisansa, şarta, izne, kısıntıya veya belli kuruluşların vereceği uygunluk yada yeterlilik belgesine tabi olan eşyayı aldatıcı işlem ve davranışlarla ithal eden kişinin cezalandırılacağı hüküm altına alınmıştır. • Yaptırım türü olarak, hapis ve para cezaları öngörülmüştür. • Kaçakçılık suçunun konusu oluşturan eşyanın Devletin siyasi, iktisadi veya askeri güveliğini bozacak ya da çevre veya toplum sağlığını tehdit edecek nitelikte olması halinde cezanın ağırlaştırılacağı hüküm altına alınmıştır.

11. TÜRK CEZA KANUNU • Kanunun “Topluma karşı suçlar” başlıklı 3.Kısmının, “Genel Tehlike Yaratan Suçlar” başlıklı, 1.Bölümünün 172.maddesinde “Radyasyon Yayım”, 173.maddesinde “Atom Enerjisi ile Patlamaya Sebebiyet Verme” suçları düzenlenmiştir. • 172.maddeye göre, (1) Bir başkasını, sağlığını bozmak amacıyla ve bu amacı gerçekleştirmeye elverişli olacak surette, radyasyona tabi tutan kişi, üç yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Birinci fıkradaki fiilin belirsiz sayıda kişilere karşı işlenmiş olması hâlinde, beş yıldan az olmamak üzere hapis cezasına hükmolunur. (3) Bir başkasının hayatı, sağlığı veya malvarlığına önemli ölçüde zarar vermeye elverişli olacak biçimde radyasyon yayan veya atom çekirdeklerinin parçalanması sürecine etkide bulunan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (4) Radyasyon yayılmasına veya atom çekirdeklerinin parçalanması sürecine, bir laboratuvar veya tesisin işletilmesi sırasında gerekli dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı olarak neden olan kişi, fiilin bir başkasının hayatı, sağlığı veya malvarlığına önemli ölçüde zarar vermeye elverişli olması hâlinde, altı aydan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. • 173.maddeye göre, (1) Atom enerjisini serbest bırakarak bir patlamaya ve bu suretle bir başkasının hayatı, sağlığı veya malvarlığı hakkında önemli ölçüde tehlikeye sebebiyet veren kişi, beş yıldan az olmamak üzere hapis cezası ile cezalandırılır.  (2) Yukarıdaki fıkrada tanımlanan fiilin taksirle işlenmesi hâlinde, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

12. TÜRK CEZA KANUNU • Yine Kanunun “Tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması veya el değiştirmesi” başlıklı 174.maddesi uyarınca, • Yetkili makamlardan gerekli izni almaksızın, patlayıcı, yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, sürekli hastalığa yol açıcı nükleer, radyoaktif, kimyasal, biyolojik maddeyi imal, ithal veya ihraç eden, ülke içinde bir yerden diğer bir yere nakleden, muhafaza eden, satan, satın alan veya işleyen kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Yetkili makamların izni olmaksızın, bu fıkra kapsamına giren maddelerin imalinde, işlenmesinde veya kullanılmasında gerekli olan malzeme ve teçhizatı ihraç eden kişi de aynı ceza ile cezalandırılır. • Bu fiillerin suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır. • Önemsiz tür ve miktarda patlayıcı maddeyi satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi hakkında, kullanılış amacı gözetilerek, bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. 

13. NÜKLEER TANIMLAR YÖNETMELİĞİ • Yönetmelikte birçok nükleer kavramın tanımı yapılmıştır. Yönetmeliğe göre; Nükleer Madde: Herhangi nükleer kaynak madde veya özel bölünebilir maddedir. Radyoaktif Madde: Çözeltici veya bileşik olarak, alfa, beta parçacıkları veya gama ışınlarından bir veya birkaçını yayınlayarak kendiliğinden bozunuma uğrayan çekirdeklerden meydana gelen maddedir.

14. KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ • Yönetmeliğin amacı; ülkemizi etkileyebilecek KBRN tehdit ve tehlikelerine karşı halkın sağlığının ve çevrenin korunması, can ve mal kaybının en aza indirilmesi için gerekli tedbirlerin aldırılması amacıyla ilgili bakanlık, kamu ve özel sektör kurum ve kuruluşları, valilikler, üniversiteler, sivil toplum kuruluşları ve gönüllüler ile sivil asker işbirliği çerçevesinde Türk Silahlı Kuvvetlerinin tehlike öncesi, tehlike sırası ve sonrasına ilişkin görev ve sorumluluklarını belirlemektir.

15. KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ • Görevli Bakanlıklar: • Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı • Çalışma ve Sosyal Güvelik Bakanlığı • Çevre ve Şehircilik Bakanlığı • Dışişleri Bakanlığı • Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı • Gümrük ve Ticaret Bakanlığı • İçişleri Bakanlığı • Maliye Bakanlığı • Milli Eğitim Bakanlığı • Orman ve Su İşleri Bakanlığı • Sağlık Bakanlığı • Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı

16. KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ • Görevli Kuruluşlar: • Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı • Genelkurmay Başkanlığı • Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı • Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Başkanlığı • Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı • Kızılay Genel Başkanlığı • Basın ve yayın kuruluşları • Sivil toplum kuruluşları • Valilikler

17. KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ Yönetmeliğe göre; • KBRN: Kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleeri, • KBRN riski: Kitle imha silahları, KBRN harp maddeleri ve tehlikeli endüstriyel maddeler ile bu nitelikteki tehlikeli atıkların kasten veya hataen çevre ve insan sağlığına zarar verme olasılığını ve zararın ciddiyet derecesini, • KBRN tehdit ve tehlikeleri: Petrol kirlenmeleri ve salgın hastalıklar hariç olmak üzere; kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer maddeler, KBRN harp maddeleri ve tehlikeli endüstriyel maddeler ile bu nitelikteki tehlikeli atıkların araştırılması, üretimi, işlenmesi, depolanması, nakledilmesi, kullanılması ve atık olarak işlem görmesi sırasında gerekli önlemler alınmadığında, çevre ve insan sağlığını tehdit eden tehlike durumlarını, kitle imha silahlarının etkileri ile bu silah ve maddelerle yapılan kaçakçılık, terör ve sabotaj eylemlerini, • KİS: Kitle imha silahlarını, • Tehlikeli madde: 26/12/2008 tarihli ve 27092 (mükerrer) sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelikte belirtilen tehlikeli maddeleri, ifade eder.

18. KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ Yönetmelikte ilgili Kurum ve Bakanlıkların görevleri sayılmıştır. Buna göre; • Gümrük ve Ticaret Bakanlığının görev ve sorumlulukları: a) Yurt dışından bağış ve yardım amaçlı gönderilen KBRN malzemeleri ile kurtarma ve iyileştirmede ihtiyaç duyulacak diğer malzemelerin yurt içine girişiyle ilgili işlemlerin bekletilmeden yapılmasını sağlar. b) Son kullanıcı olarak ithal edilen, KBRN araç gereç ve malzemelerinin yurt içine girişiyle ilgili işlemlerin bekletilmeden yapılmasını sağlar. c) KBRN silah ve maddeleri ile bu nitelikteki tehlikeli maddelerle yapılabilecek kaçakçılık faaliyetlerinin önlenmesi ve takibi ile sınır giriş ve çıkışlarının kontrolü hususlarında gümrüklerde gerekli tedbirlerin alınmasını sağlar, diğer kolluk kuvvetleriyle işbirliği yapar. ç) Gümrüklerde görev yapan personelin KBRN eğitimi almalarını sağlar. d) İthalatta yasal yetki alanına giren konularda, riskli ürün, riskli ülke ve benzerleri için, KBRN tehdit ve tehlikeleri bazında izleme programları düzenler, çift kullanımlı malzemelerin takibini yapar, ilgili kurum, kuruluş ve bu kurumlara ait laboratuarlarla, birlikte hazırlanan izleme programlarının gerçekleştirilmesini sağlar.

19. KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ • İçişleri Bakanlığının görev ve sorumlulukları: BRN tehdit ve tehlikelerine yönelik bilgi toplama ve istihbarat faaliyetlerinin, önleyici ve caydırıcı tedbirlerin, şüpheliler ile kaçakçılığın men ve takibi faaliyetlerinin ilgili kolluk kuvvetlerince yürütülmesini, operasyonelfaaliyetlerde veya riskli görülen durumlarda ilk müdahale ekiplerine ve ilgili makamlara bilgi verilmesini sağlar. • KBRN tehdit ve tehlikesi nedeniyle, diğer ülkelerden yurdumuza yönelik muhtemel nüfus hareketlerine karşı gerekli tedbirleri alır.

20. KİMYASAL, BİYOLOJİK, RADYOLOJİK VE NÜKLEER TEHLİKELERE DAİR GÖREV YÖNETMELİĞİ • Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığının görev ve sorumlulukları: a) Nükleer ve radyolojik tehdit ve tehlike durumunda alınacak tedbirleri, radyolojik açıdan kirlenmiş gıda ve diğer ürünlerin tüketimi ve dağıtımıyla ilgili sınırlandırmayı gerektirecek radyoaktif kirlilik limitlerini ve müdahale seviyelerini belirler, ilk müdahale ekiplerine bilgi desteği sağlar. b) Nükleer ve radyolojik tehdit veya tehlike durumuyla ilgili ihbar ve bildirimleri değerlendirir, tehlike durumunda Başkanlığa, ilgili bakanlık ve kuruluşlara bilgi verir. c) Nükleer ve radyolojik risk analizleri için talep edilen bilgi, belge ve verilerin valiliklere verilmesini sağlar. ç) Kamu kurum ve kuruluşlarına ait radyasyon ölçüm cihazlarının kalibrasyon işlemlerini ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde ücretsiz yapar. d) Tehdit veya tehlike durumunda, ölçüm ekip ve cihazlarını bölgeye sevk eder.

21. NÜKLEER VE NÜKLEER ÇİFT KULLANIMLI EŞYALARIN İHRACATINDA İZNE ESAS OLACAK BELGENİN VERİLMESİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK • Bu Yönetmeligin amacı, nükleer silahların yayılmasının önlenmesi amacıyla nükleer madde, nükleer alanda kullanılan malzeme, ekipman ve ilgili teknoloji ile nükleer çift kullanımlı malzeme, ekipman ve ilgili teknolojinin ihracatında İzne Esas Olacak Belgenin verilmesine ilişkin esasları belirlemektir. • Nükleer Transfer Uyarı ve Nükleer Çift Kullanım listelerinde yer alan eşya kaleminin/kalemlerinin herhangi bir alıcı ülkeye yapılacak barışçıl amaçlı ihracatı ve yeniden transferi için İzne Esas Olacak Belge alınması zorunludur.

22. NÜKLEER VE NÜKLEER ÇİFT KULLANIMLI EŞYALARIN İHRACATINDA İZNE ESAS OLACAK BELGENİN VERİLMESİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK • Nükleer Transfer Uyarı Listesi Kapsamındaki Eşya Kalemlerinin İhracat Koşulları Nükleer silah ve patlayıcıların yasaklanması (m.10) Nükleer Transfer Uyarı Listesi kapsamındaki eşya kaleminin/kalemlerinin ihracatında izne esas olacak belge, alıcı ülkenin ilgili resmi makamlarından söz konusu eşya kaleminin/kalemlerinin nükleer silah veya patlayıcıların yapımında kullanılamayacağına dair Güvence Belgesi alındıktan sonra verilir. Fiziksel korunma (m.11) İhracatı söz konusu olan Nükleer Transfer Uyarı Listesi kapsamındaki eşya kaleminin/kalemlerinin fiziksel korunmasına ilişkin hususlar, a) Nükleer Transfer Uyarı Listesinde yer alan nükleer maddeler ve tesislerin amaç dışı ve yetkisiz kullanımını önlemek için fiziksel korunma ile ilgili önlemleri uygulamak alıcı ülkenin sorumluluğundadır. Ancak, nükleer madde ve tesisin tipine göre uygulanacak fiziksel korunmanın seviyesi, Uluslararası Nükleer Maddelerin Fiziksel Korunma Sözleşmesinde belirtilen önlemler asgari olmak kaydıyla, alıcı ülke ile bu konu üzerinde anlaşmaya varılarak belirlenir. b) Nükleer Transfer Uyarı Listesindeki eşya kaleminin/kalemlerinin taşınması sırasındaki fiziksel korunması ile ilgili tedarikçi, alıcı ve taşıyıcı firmanın sorumlulukları her uygulamada özel düzenlemelerle açık bir şekilde tanımlanır.

23. NÜKLEER VE NÜKLEER ÇİFT KULLANIMLI EŞYALARIN İHRACATINDA İZNE ESAS OLACAK BELGENİN VERİLMESİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK • Nükleer Çift Kullanım Listesi kapsamındaki eşya kaleminin/kalemlerinin ihracatında, ihraç edilen eşya kaleminin/kalemlerinin veya ihraç edilen eşya kalemi/kalemleri kullanılarak üretilen malzeme, ekipman veya teknolojinin nükleer silah veya patlayıcı yapımında ya da UAEA’nın güvenlik denetimi olmayan bir nükleer yakıt çevrimi faaliyetinde kullanılmayacağına dair bir taahhütü içeren son kullanım sertifikası istenir. Kurum, asagıda belirtilen durumlarda, ihracatçının alıcı ülkenin resmi makamlarından alınan yukarıdaki taahhütleri içeren ayrı bir güvence belgesi sunmasını isteyebilir. a) ihracatçının ihraç edeceği esya kaleminin/kalemlerinin nükleer silahların yayılması veya gelistirilmesi riski tasıyabilecek bir faaliyette kullanılabilecegindensüpheduydugu yönünde Kuruma beyanda bulunması, b) ilgili kurum veya kuruluşlardan gelen bilgilerin değerlendirilmesi sonucunda söz konusu eşya kaleminin/kalemlerinin nükleer silahların yayılması veya geliştirilmesi riski taşıyabilecek bir faaliyette kullanılabilecegi yönünde şüphe duyulması, c) Ulusal ve uluslararası güvenligi tehlikeye düsürebilecegine, insan hakları ihlaline ve Türkiye’nin ikili ve/veya çok taraflı uluslararası iliskilerinde olumsuz gelismelere yol açabilecegine dair bulguların olması, ç) Ülkemizce belirlenmis riskli ülkeler/sirketler listesinde yer alan ülke, firma ve sahıslara yönelik sevkıyatların söz konusu olması.

24. 5607 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununa Göre El Konulan Miktar Bakımından Fazla Veya Özel Tesis Tertibatı Gerektiren Eşyanın Teslimi Ve Saklanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ • Tebliğin amacı, 5607 sayılı Kanunun 9.maddesi uyarınca el konulan içlerinde nükleer maddeler, radyoaktif maddeler, içinde radyoaktif bulaşma bulunan maddeler, nükleer veya radyoaktif atık niteliği taşıyan maddeler, nükleer çift kullanımlı maddeler, malzeme ve ekipmanlar ile kimyasal maddelerin miktar bakımından fazla olması veya saklanmasının özel tesis ve tertibatı gerektirmesi durumlarında, bu maddelerin teslimine ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir. • Tebliğin 6.maddesi uyarınca, yukarıda sayılan maddeler TAEK tarafından yapılacak değerlendirme sonucunda bu Kuruma veya bu Kurumun teknik, donanım ve yapısal inceleme ve değerlendirmesi sonucunda uygun göreceği yerlere, kimyasal maddeler ise Toprak Mahsulleri Ofisi Afyon Alkoloidleri Fabrikası, azot sanayi, ilaç, boya ve diğer kimyevi madde üretimi yapan kamu kuruluşları ve üniversitelere gönderilir. • Tebliğin 7.maddesi uyarınca, nükleer madde, radyoaktif madde, radyoaktif bulaşma bulunan madde ile nükleer veya radyoaktif atık niteliği taşıyan madde veyanükleer çift kullanımlı madde, malzeme ve ekipmanların yakalanması halinde, yakalayan birim tarafından derhal telefon ve faks gibi haberleşme araçlarıyla Türkiye Atom Enerjisi Kurumuna, valiliğe ve gümrük idaresine bildirilerek, yakalanan eşyanın Türkiye Atom Enerjisi Kurumu uzmanları tarafından veya kontrolünde Kurumun uygun göreceği kurum veya kuruluşlardan görevlendirilen elemanlarca Kurum talimatları doğrultusunda gerekli inceleme, test ve ölçümler yapılarak, eşyanın muhafaza edilmesine, korunmasına, taşınmasına yönelik tespitler yapılarak ve gerekli tedbirler alınarak muhafaza edilmesi uygun yerlere götürülür.Bu nitelikteki eşyalar bulundukları yerden ancak Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun izniyle, gümrük idaresinin bilgisi dahilinde çıkartılabilir. Diğer eşyaların bulundukları yerden çıkartılması ise gümrük idaresinin yazılı bildirimi üzerine yapılır.

25. II ULUSLARARASI HUKUKTA KBRN-E

26. NÜKLEER SİLAHLARIN YAYILMASININ ÖNLENMESİNE İLİŞKİN ANTLAŞMA (NPT) • 28/01/1969 tarihinde Londra, Moskova ve Washington’da imzalanmıştır. Türkiye tarafından 28/11/1979 tarihinde kabul edilmiştir. • Antlaşmaya taraf Devletler nükleer bir savaşın bütün insanlığı uğratabileceği yıkıntıyı ve böyle bir savaş tehlikesini önlemek için her türlü çabayı, harcamayı ve hakların güvenliğini korumayı amaçlayan önlemlerin alınması gerektiğini kabul ederler. • Antlaşma ile taraf Devletlere nükleer silahlanma yarışının mümkün olan en kısa zamanda durdurulmasının sağlanması ve nükleer silahsızlanma yönünde etkili önlemler alınmasını üstlenme konusunda niyetlerini açıklamaları istenir.

27. NÜKLEER SİLAHLARIN YAYILMASININ ÖNLENMESİNE İLİŞKİN ANTLAŞMA (NPT) • Antlaşmaya taraf nükleer silah sahibi her devlet, nükleer silahları veya diğer patlayıcı nükleer araçları ya da bu gibi silahların veya diğer patlayıcı araçların kontrolunu, doğrudan doğruya veya dolaylı olarak, kime olursa olsun, devretmemeyi, ve nükleer silah sahibi olmayan herhangi bir Devlete, nükleer silahları veya diğer nükleer patlayıcı araçların kontrolunu elde etmesi için herhangi bir şekilde yardım, özendirme veya isteklendirmede bulunmamayı üstlenir.

28. NÜKLEER SİLAHLARIN YAYILMASININ ÖNLENMESİNE İLİŞKİN ANTLAŞMA (NPT) • Antlaşmaya Taraf nükleer silaha sahip olmayan her Devlet, nükleer silahları veya diğer nükleer patlayıcı araçları yahut bu silahların veya patlayıcı araçların kontrolunü, kimden olursa olsun, doğrudan doğruya veya dolaylı şekilde devralmamayı; nükleer silahları veya diğer patlayıcı nükleer araçları yapmamayı veya başka şekilde elde etmemeyi ve bu silahların veya patlayıcı araçların yapımı için herhangi bir yardım aramamayı veya almamayı üstlenir.

29. NÜKLEER SİLAHLARIN YAYILMASININ ÖNLENMESİNE İLİŞKİN ANTLAŞMA (NPT) Chicago’da, insanlar tarafından başlatılan ilk kendiliğinden sürdürülebilen, kontrollü zincirleme nükleer reaksyon: 2 Aralık 1942 16 Temmuz 1945: New Mexico eyaletinde, nükleer fisyon bombası, veya atom bombasının ilk patlaması. 6 Ağustos 1945: Hiroşima üzerine atılan nükleer fisyon bombası patlaması. Hiroşima nükleer patlaması sonucunda, anında veya kısa bir süre sonra ölen insan sayısı: 70.000 1 Nisan – 21 Haziran 1945 tarihleri arasında Okinawa Muharebesinde ölenlerin tahmini sayısı: 219.000 Hiroşima üzerine atılan nükleer fisyon bombasının patlama gücü: 15.000 ton TNT 1961 yılında denenen en büyük nükleer füzyon bombasının patlama gücü: 50.000.000 ton TNT

30. NÜKLEER SİLAHLARIN YAYILMASININ ÖNLENMESİNE İLİŞKİN ANTLAŞMA (NPT) Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşmasının (NPT) imzaya açıldığı yıl: 1968 NPT’nin yürürlüğe girdiği yıl: 1970 NPT’nin süresiz uzatıldığı yıl: 1995 NPT’ye taraf olan ülkelerin sayısı: 189 Nükleer silahları olan ve NPT’ye taraf olan ülkelerin sayısı: 5 (ABD, Rusya, Birleşik Krallık, Fransa, Çin) NPT’ye taraf olmayan ülkelerin sayısı: 4 (İsrail, Hindistan, Pakistan, Kuzey Kore) Stratejik Silahları Sınırlandırma Antlaşması’nın (SALT 1) Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği tarafından imzalandığı yıl: 1972 Stratejik Silahları Azaltma Antlaşması’nın (START) Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği tarafından imzalandığı yıl: 1991 Stratejik Silahları Azaltma Antlaşması’nın (START) sona erdiği yıl: 2009 Amerika Birleşik Devletleri’nde tahmin edilen nükleer savaş başlığı sayısının en üst düzeyi: 32.040 adet, 1966 yılında Sovyetler Birliği’nde tahmin edilen nükleer savaş başlığı sayısının en üst düzeyi: 40.159 adet, 1986 yılında Megaton’dan Megavat programının ABD elektrik enerji santrallerinde kullanılması amacıyla Rus nükleer savaş başlıklarını sökerek uranyumu geri dönüştürermeye başladığı yıl: 1994 Megaton’dan Megavat programı kapsamında yok edildiği tahmin edilen Rus nükleer savaş başlığı sayısı: 15.000

31. KİMYASAL SİLAHLARIN GELİŞTİRİLMESİNİN, ÜRETİMİNİN , STOKLANMASININ VE KULLANIMININ YASAKLANMASI VE BUNLARIN İMHASI İLE İLGİLİ SÖZLEŞME (CWC) • Sözleşme 13/01/1993 tarihinde Paris’te imzalanmış, 04/04/1997 tarihinde Türkiye tarafından onaylanmıştır. • Bu Sözleşmeye Taraf olan Devletlerden her biri, hangi koşullar altında olursa olsun, hiçbir zaman : (a) Kimyasal silah geliştirmemeyi, üretmemeyi, bir başka şekilde elde etmemeyi, stoklamayı ve elde tutmamayı, veya doğrudan doğruya veya dolaylı yoldan bir başkasına kimyasal silah devretmemeyi; (b) Kimyasal silah kullanmamayı; (c) Kimyasal silah kullanımı amacıyla herhangi bir askeri hazırlık içinde yer almamayı; (d) Hiç-kimseye, bu Sözleşme çerçevesinde bir Taraf Devlete yasaklanmış bulunan herhangi bir faaliyetle iştigal etmekte yardımcı olmamayı, bu yönde cesaret vermemeyi veya teşvik etmemeyi, taahhüt eder.

32. KİMYASAL SİLAHLARIN GELİŞTİRİLMESİNİN, ÜRETİMİNİN , STOKLANMASININ VE KULLANIMININ YASAKLANMASI VE BUNLARIN İMHASI İLE İLGİLİ SÖZLEŞME (CWC) • Taraf Devletlerden her biri, sahip olduğu veya tasarrufunda bulunan, veya yetki veya kontrol alanındaki herhangi bir yerde bulunan kimyasal silahları bu Sözleşme hükümlerine uygun olarak imha etmeyi taahhüt eder. • Taraf Devletlerden her biri, bir başka Taraf Devletin topraklarında terk etmiş olduğu bütün kimyasal silahlan bu Sözleşme hükümlerine uygun olarak imha etmeyi taahhüt eder. • Taraf Devletlerden her biri, sahip olduğu veya tasarrufunda bulunan, veya yetki veya kontrol alanındaki herhangi bir yerde bulunan herhangi bir kimyasal silah üretim tesisim bu Sözleşme hükümlerine uygun olarak imha etmeyi taahhüt eder. • Taraf Devletlerden her biri toplumsal olaylan denetim altında tutmakta kullanılan gereçleri bir savaş yöntemi olarak kullanmamayı taahhüt eder.

33. BİYOLOJİK VE TOKSİK SİLAHLAR SÖZLEŞMESİ • Biyolojik ve Toksik Silahlar Sözleşmesi Londra, Moskova ve Washington'da 10 Nisan 1972'de imzalanmış ve 26 Mart 1975'te yürürlüğe girmiştir. • Anlaşmaya taraf devletler; Kitle imha silahlarının ve özelde kimyasal ve bakteriyolojik silahların kullanılmasının terk edilmesini, bu silahların uluslar arası denetim altında yok edilmesini, biyolojik ve kimyasal kitle imha silahlarının üretiminin ve depolanmasının etkin bir şekilde kontral altına alınacağını, insanlığın geleceği adına bütün bu silahların kullanımdan kaldırılmasının gereğini öngörür ve kabul ederler.

34. BİYOLOJİK VE TOKSİK SİLAHLAR SÖZLEŞMESİ • Taraflar, savunma, caydırma ve barış amaçlı dahi olsa biyolojik ve kimyasal silah üretimi, depolaması ve satışı yapamaz. • Anlaşma yürürlüğe girdiği tarihten itibaren dokuz aydan geç olmamak şartıyla ellerindeki biyolojik ve kimyasal silahları yok edeceklerdir. • Taraf devletler, ikinci bir devlet, grup ya da alıcıya bu silahları satmayacak, devretmeyecek ve üretim teknolojisini öğretmeyecektir. • Anlaşmaya uyan taraflar, kendi sınırları içinde adı geçen silahların üretilmemesi geliştirilmemesi ve depolanmamasından sorumludur.

35. hiroşima

36. nagazaki

37. Şükranlarımızı sunarız….. Av.Osman Fırat TURAN – Av.Devrim KARAKÜLAH