150 likes | 392 Views
Ikusi egin behar. Etorriko zara ibilaldira?. Ikusi egin behar. Etorriko zara ibilaldira?. Zer ikusi?. Nolako aldartea dudan. Nolako aldartea dudan. Etorriko zara ibilaldira?. Jakin egin behar zer den , erantzuna eman aurretik. Mesedetxo bat egingo zenidakete?. Depende zer den.
E N D
Ikusi egin behar. Etorriko zara ibilaldira? ???depende
Ikusi egin behar. Etorriko zara ibilaldira? Zer ikusi? Nolako aldartea dudan. ???depende
Nolako aldartea dudan. Etorriko zara ibilaldira? ???depende
Jakin egin behar zer den, erantzuna eman aurretik. Mesedetxo bat egingo zenidakete? Depende zer den. ???depende
Zenbat balio duen ikusi behar. Depende zenbat balio duen. Erosteko modukoa iruditzen zait. ???depende
Elurra omen dakar biharko. Hau poza! Nondik begiratzen den, hor dago koxka. Depende nondik begiratzen diozun. Nondik begiratzen den izaten da kontua. ???depende
Noiz nola. Pertsona atsegina da? ???depende
Zer hartzen duk? Arnoa ala whiskia? Noiz nola. Zer esan nahi duk noiz nola? Nork duen pagatzen. Herria (1954-3-19) ???depende
Ikusi dugunez, badira, mordoilokerietara jo gabe, gaztelaniazko ‘depende’ esamoldearen euskal ordain jatorrak. Ikus ditzagun adibide gehiago: ???depende
–Baduzu astirik? • –Zertarakoden. • –Lotsatia da ume hori. • –Norekin elkartzenden. ???depende
–Christine, aspaldiko lagunak gara, n’est-ce pas? –Noski. –Orduan, nik eskatutako guztia berehala egingo duzu, bai? –Zereskatzen duzun. –Guretzat kantatzea nahi dut. –Kantatu? Orain? Inola ere ez! *Depende zer eskatzen duzun Alaa Al Aswani, Jakobianeraikina, Igela, 2011 (Euskaratzaileak: Xabier Olarra eta Arantzazu Royo) ???depende
Gauzak zeren arabera diren esaten digute hiru adibideok. Aditz nagusirik gabekozehar-galderak erabiltzen dira halakoetan. [Aditz nagusia] + ZER/NOR/ZEIN/NON/NOIZ... –eN ???depende
Euskaltzaindiaren Gramatika Batzordeak jorratua du gaia: • Bistan da zertan datzan bidea: hartara bultzatzen duen ageriko ezer gabe esaten dira [halakoak], galde hitza batetik, eta adizkia, zehar-galderen -eN duela, bestetik. Baina, hori azala baizik ez da, eta ezkutuan dago, noski, atzizki horren eragilea. Entzun dezagun elkarrizketa hau: - Ez al luke hobe auzia ipintzea? - Ikusi egin behar. - Zer ikusi? - Zenbat zor dion. Zenbat zor dion ikusi behar: hori da perpaus osoa eta hori goiko perifrasi [galde hitza… -eN] soilaren atzean ???depende
ezkutatzen zena. Beraz, gaztelaniazko “según”1 eta “depende”-ren ordain zuzena ez da perifrasi hori, zenbat zor dion, baizik isilik gelditzen den perpaus nagusia. Eta hau askotarikoa izan daiteke: ikusi egin behar, jakin egin behar, ez da berdin, alde handia da, asko esan nahi du… Esate baterako: • a. Ikusi egin behar… nola joan behar duen. • b. Jakin egin behar… norentzat den. • c. Ez da berdin… non edukitzeko den. • d. Alde handia da… berak eskatu duen. • e. Asko esan nahi du… nork esan duen. 1Hiztegi Batuak forma hori jaso du. Hala ere, zenbait marka jarri zaizkio (Heg., Beh.). Horregatik, erabilera jasorako ez da bultzatzekoa. • segunHeg.Beh. • segun etaHeg.Beh. ???depende
GRAMATIKA BATZORDEA (1999). Euskal Gramatika LehenUrratsak – V (Mendeko perpausak – 1: Osagarriak,erlatiboak,konparaziozkoak, ondoriozkoak). Euskaltzaindia: Bilbo ???depende