Monstername in praktijk

1. Monstername in praktijk Bemefa-Apfaca Bemefa 2002

2. Inhoud • Inleiding • Verantwoordelijkheid • Bemonsteringsschema’s • Bemonsteringsmateriaal • Monsterreductie • Monsternameplan • Monsterverzegeling, labeling, registratie en bewaring Bemefa 2002

3. Inleiding • Diverse redenen voor monstername • Selectie van een ingrediënt • Selectie van een leverancier • Aanvaarding of weigering van een levering • Bijsturen van het proces • Waarborgen van de specificaties van een product • Borgen van de voederveiligheid • Hygiënecontrole Bemefa 2002

4. Verantwoordelijkheid • Management is verantwoordelijk voor monsternameplan • Handhaven van het kwaliteitssysteem • Implementatie van HACCP • Autocontrole • Management ziet toe op: • Het tot stand komen en volgen van procedures • De aanwezigheid en uitvoering van instructies Bemefa 2002

5. Bemonsteringsschema’s • Eenvoudige random sampling • Gelaagde (gestratifieerde) sampling • Systematische monstername Bemefa 2002

6. 3.1. Eenvoudige random • N willekeurige monsters • At random voor elke monstername op de totale hoeveelheid • 3.2. Gelaagde sampling • Totale hoeveelheid verdelen in x aantal onafhankelijke straten (lagen) en per laag random sampling • Bvb. Verschillende compartimenten met een zelfde grondstof bemonsteren door elk compartiment als laag te beschouwen Bemefa 2002

7. 3.3. Systematische sampling • Eerste monstername at random • Gevolgd door een repetitieve monstername op gelijke intervallen • Vb. lossen van een bulkwagen • 3.4. Bemonstering van niet uniforme ladingen Bemefa 2002

8. drie bemonsteringen -bepaal de grenzen van de beschadigde fractie door repetitieve monstername en beoordeling -eens men de grenzen heeft bepaald worden van goede, beschadigde en totale fractie een staal verzameld -schat de hoeveelheid materiaal dat een staal vertegenwoordigt en duidt de plaats aan van beschadigde delen in het lot Bemefa 2002

9. Algemene regel • een partij van een grondstof of eindproduct wordt bemonsterd door het nemen van discrete monsters of ondermonsters, verdeeld over de ganse hoeveelheid • Het aantal wordt bepaald door de grootte van de partij • De ondermonsters worden verzameld in 1 verzamelmonster Bemefa 2002

10. Statistiek • Totale variantie (St²)= • Variantie op monstername S²s • + variantie op monsterbereiding = S²sp • + variantie van de analyse S²a • S²s daalt bij toename aantal stalen • S²sp daalt bij toenemende voorbereiding • S²a daalt met toenemende aantal stalen Bemefa 2002

11. Onverpakte voeders Minimum Max 2.5 ton 7 Groter dan 2.5 ton (20 n) ½ tot maximum 40 Verzamelmonsters Minimum 4 kg Verpakkingen met inhoud groter dan 1 kg Aantal 1 tot 4 Alle Aantal 4 tot 16 4 Aantal meer dan 16 N ½ tot maximum 20 Verzamelmonster 4 kg Bemefa 2002

12. 4. Bemonsteringsmateriaal voor manuele bemonstering 4.1. Manueel versus automatisch 4.2. Eisen gesteld aan bemonsteringsmateriaal 4.3. Droge grondstoffen/eindproducten • In bulk • Zakgoed • In transportstroom 4.4.Vloeibare producten Bemefa 2002

13. 4.1. Manueel versus automatisch • Automatische bemonstering is duur • Reinheid en betrouwbaarheid van apparatuur is belangrijk • Meeste monsternames zijn manueel • Materiaal moet aan een aantal eisen voldoen • Mankracht vs. Investering • Automatisch: representatief ? Bemefa 2002

14. 4.2. Eisen aan bemonsteringsmateriaal • juiste dimensie en vorm • Minimale contaminatie mogelijkheid • Geen discriminatie van deeltjesgroottes of- vorm • Aanraking met de hand moet voorkomen worden (hygiëneanalyse) Bemefa 2002

15. 4.3. Droge grondstoffen/ eindproducten • in bulk • in de transportstroom • in zak Bemefa 2002

16. Monstername in transportstroom, systematische bemonstering van de grondstof bij storten in de transportput Bemefa 2002

17. Pneumatisch lossen van een schip, monstername in de transportstroom Bemefa 2002

18. Staalname grijpt plaats op daartoe voorziene (gemaakte) controlepunten, waar men met weinig problemen noch risico de transportstroom kan onderbreken Bemefa 2002

19. Bom of zone samplers worden gebruikt voor het bemonsteren van vloeibare ingrediënten uit bulkwagens. Afmetingen: ongeveer 30-40 cm lang en 5-7,5 cm diameter, inhoud variërend van ongeveer 0,5 tot 2 liter. Een klep kan op welbepaalde hoogte manueel dmv een touw geopend worden. 4.4. Vloeistoffen Bemefa 2002

20. Meest voorkomende vloeistofleveringen: • Melasse • Vet • bemonsteren in de losleiding via kraantje • bemonsteren in het mangat bij storting in de tank Bemefa 2002

21. 4.5. Bemonstering van vochtrijke voedermiddelen • Cfr. Protocol voor bemonstering van vloeibare voeders en steekvaste producten ikv MINAS • Duidelijke beschrijving van plaats van bemonstering nl bij het laden van vrachtwagen • Geen restlading aanwezig • Eventueel roeren om homogeniteit te bevorderen Bemefa 2002

22. vervolg • Ondermonsters – verzamelmonsters - eindmonsters • Tijdens laden verdeeld over de laadtijd • Via de aftapkraan (oppassen voor discriminatie) • Van steekvaste producten op verschillende plaatsen verspreid over de partij • Duidelijke richtlijnen mbt het coderen en administreren van de monsters (cfr. P.11) Bemefa 2002

23. 5. Monsterverdeling • Riffler • Boerner Bemefa 2002

24. “vierendelen” of “quartering” Bemefa 2002

25. 6. Intern monsternameplan • Diverse redenen (nutritioneel, traceerbaarheid,..) • Bepalen de methode • Bepalen de frekwentie Bemefa 2002

26. Controle op productspecifcaties-nutritioneel • Belang van goede monstername • Belang van uniformiteit • Kennis van mogelijke toleranties op de labo-analysen t.o.v. de berekende gehaltes • Afwijkingen kunnen een gevolg zijn van onjuiste technische afstellingen • Nood aan representatieve monsters die verzamelmonsters zijn Bemefa 2002

27. Kritische grondstoffen • Ifv de aard van de grondstof een bemonsteringsfrekwentie • PCB’s en dioxine • Basismonsters op verschillende plaatsen met een minimaal gewicht van 100 gram • Verzamelmonsters met minimum gewicht van 1kg • Eindmonster of labomonster moet in duplo-analyse kunnen uitgevoerd worden Bemefa 2002

28. Bemonstering voor de bepaling van aflatoxine • Monsternameprocedure houdt rekening met: • Type product • Grootte van het lot • Aangeven grootte ondermonsters • Aangeven minimum aantal ondermonsters • Drie mogelijke monsternamemethoden Bemefa 2002

29. Bemonstering met het oog op aflatoxine bepaling • Uniforme monstername over ganse partij • Selectieve monstername op contaminatie • At random monstername Bemefa 2002

30. Productiestalen • Vb na de menger mengefficiëntie-homogeniteit • Door het nemen van bvb 10 monsters op 5 ton tijdens het ledigen van de menger • Na de pers: korrelkwaliteit Bemefa 2002

31. Bemonstering ifv hygiëneplan • Bijzondere aandacht • Hygiënisch nemen • Ander bewaarprotocol (zie bijlage) • Traceerbaarheid • Opslag gedurende bepaalde periode, afhankelijk van grondstof/eindprod./gemedicineerd Bemefa 2002

32. 7. Verzegeling en bewaring • Loden kan, andere varianten • Labeling duidelijk en ondubbelzinnig • Registratie met oog op opsturen of opvragen • Correcte bewaring Bemefa 2002

33. Referenties • Zie tekst • Interessante webpagina: • Ibelgique.ifrance.com/analysemycotoxinfabolje/chap3 Bemefa 2002