E N D
1. Erken çocuklukta allerjen duyarliligini etkileyen faktörler Dr. Fazil Orhan
KTÜ Tip Fakültesi
Çocuk Allerji Bilim Dali
2. Allerjik hastaliklarin sikligindaki artis 9-12 yas grubu çocuklar, Aberdeen, UK, 1964-1999.
3. Genetik faktörler Allerjik hastaliklar kalitsal özellik gösterirler.
1. derece akrabalarda atopik hastalik olmasi çocugun atopik olmasinda büyük oranda belirleyicidir.
Tek ebeveyn atopik ise %50-60
Iki ebeveynde ayni atopik hastalik varsa %80
Uehara M, Kimura C. Acta Derm Venerol 1993;73:62-3.
Wahn U, von Mutius E. J Allergy Clin Immunol 2001;107:567-74.
Alford SH, et al. J Allergy Clin Immunol 2004;114:1046-50.
4. Genetik faktörler
5. Çevresel faktörler
6. Fetal ve postnatal dönemde immün yanit
7. Yüksek riskli infantlarda immün yanit Devam eden Th2 tipi yanit
6. ve 12. aylarda hem poliklonal uyariya, hem de daha az oranda alerjen ile uyariya karsi güçlü Th2 yanit (IL-4, IL-5 ve IL-13 düzeylerinde artis)
van der Velden VH, et al. Clin Exp Allergy 2001;31:997–1006.
Nedenleri:
Azalmis Th1 (IFN-?) uyarisi?
Allerjen ile uyariya (ama, poliklonal uyariya degil) bozulmus IFN-? yaniti (Th1’den üretim azligi)
Allerjen uyarisi ile IL-10 yapiminda azalma
van der Velden VH, et al. Clin Exp Allergy 2001;31:997–1006.
Prescott SL, et al. Lancet 1999;353:196–200.
Baskilanmis Treg (Th3) hücre yaniti: Azalmis IL-10 ve TGF-? yaniti
Hauer AC, et al. Clin Exp Allergy 2003;33:615-23.
8. Prenatal faktörler Kardes etkisi/dogum sirasi
Kardes sayisi ile allerjik hastaliklarin sikligi arasinda ters oranti vardir.
Bu etki, büyük kardes sayisi fazla ise daha belirgin; fazla küçük kardes sayisi ile de benzer iliski var.
Strachan DP. BMJ 1989;299:1259–60.
Karmaus W, Johnson CC. Am J Epidemiol 2005;162:133-8.
9. Kardes etkisi/dogum sirasi
10. Kardes etkisi/dogum sirasi
11. Prenatal faktörler Kardes etkisi/dogum sirasi
Gebelik sayisi arttikça:
Maternal IgE azalir.
Annede duyarlilik ve allerjik rinit riski azalir.
Forastiere F, et al. Allergy 2005;60:510–514.
Karmaus W, et al. ClinExp Allergy 2004;34:853–9.
12. Prenatal faktörler Kardes etkisi/dogum sirasi
Gebelikler arasi süre;
Kisaldikça (?2 yil) atopi riski azalir.
Wegienka G, et al. J Allergy Clin Immunol 2004;113:169–71.
Uzadikça astim riski artar (ancak allerjik rinit veya allerjik rinit + astim riski degismez).
Westergaard T et al. Am J Epidemiol 2005;162:125-32.
13. Prenatal faktörler Kardes etkisi/dogum sirasi
Gebelikte Treg hücre orani ikiye katlanir; gebelikten sonraki 6 hafta boyunca azalir. Ancak, gebelik öncesine göre belirgin olarak yüksek kalir.
Somerset DA, et al. Immunology 2004;112:38–43.
14. Prenatal faktörler Allerjenle karsilasma
Allerjen ile karsilasilan döneme göre farkli sonuçlar ortaya çikar:
Polenlerle intrauterin ilk 6 ayda karsilasma postnatal duyarliligi arttirir; son trimestrda karsilasma duyarliligi azaltir.
Van Duren-Schmidt K, et al. Pediatr Res 1997;41:128-31.
15. Prenatal faktörler Allerjenle karsilasma
Kord kaninda yüksek kedi spesifik IgG ab bulunan infantlarda, 8 yasinda atopik semptomlar daha az; kedi spesifik IgE düsük
Jenmalm MC, Björksten B. Clin Exp Allergy 2000;30:34-40.
Rye grass ile gebeligi boyunca IT alanlarin çocuklarinda 3-12 yaslarda rye grass duyarliligi, IT devam etmeyenlere göre belirgin olarak düsük
Glovsky MM, et al. Ann Allergy 1991;67:21–4.
16. Prenatal faktörler Allerjenle karsilasma
Gebeligin 16. haftasindan itibaren erken çocuklukta da devam eden yogun akardan kaçinma önlemleri: 3 yasinda akar duyarliliginda belirgin artis.
Woodcock A, et al. AJRCCM 2004;170:433-39.
Gebeligin 28. haftasindan itibaren süt ve yumurtadan arindirilmis diyet alan annelerin çocuklarinda 5 yasinda artmis yumurta allerjisi (diyet grubunda %7, kontrol grubunda %0)
Falth-Magnusson K, et al. J Allergy Clin Immunol 1992;89:709–713.
17. Prenatal faktörler Allerjenle karsilasma
18. Prenatal faktörler Allerjenle karsilasma
Hayvan deneylerinde; düsük doz allerjen IgE sentezini uyarirken, yüksek doz allerjen toleransa neden olur.
Jarrett E, Hall E. Nature 1979;280:145–147.
19. Prenatal faktörler Diyet
Gebelikte taze meyve-sebze tüketiminde azalma ile allerji-astim riskindeki artis paralel
Seaton A, et al Thorax 1994;49:171–4.
Antioksidan özellikleri nedeniyle havayolunda inflamasyon gelisimine karsi koruyucu
Gebelikte antioksidan alimi çocukta allerjik hastalik gelisimine karsi koruyucu olabilir.
Devereux G, Seaton A. J Allergy Clin Immunol 2005;115:1109–17.
(Kobayda) Içerdikleri retinoidler IL-4 bagimli IgE sentezini inhibe eder.
Tokuyama H, et al. Cell Immunol 1995;162:153–8.
20. Prenatal faktörler Diyet
Gebelikte omega 3 yag asidi kullanimi (20. haftadan itibaren 3.7 gr/gün)
Yeni dogan kord kaninda IL-13 düzeyleri belirgin olarak düsük
Dunstan JA, et al. Clin Exp Allergy 2003;33:442–8.
1. yasta siddetli AD sikligi belirgin olarak düsük (kontrol grubunda%11.6 – aktif grupta %2.5)
Dunstan JA, et al. J Allergy Clin Immunol 2003;112:1178–84.
36 hafta-dogum arasinda balik yagi kullaniminin, 3. yasta duyarlilik ve hastalik sikligina etkisi gösterilememis
Peat JK, et al. J Allergy Clin Immunol 2004;114:807–13.
21. Prenatal faktörler Gebelikte geçirilen enfeksiyonlar (=2) (GIS, solunum, konjonktivit, otit, kandida, bakteriyel, viral)
Gebelikte antibiyotik kullanimi (>2 kür)
çocukta astim, egzema ve saman nezlesi riskini arttirir.
McKeever TM, et al. Am J Respir Crit Care Med 2002;166:827–32.
Gebelik veya dogumda annenin Toxoplasma gondii, CMV, Parvovirus B19, RSV ve Ifluenza A ve B serokonversiyonu, atopi riskini arttirmaz.
Lilja G, et al. Allergy 1997;52:978-84.
22. Prenatal faktörler Bas çevresi büyüklügü (orantisiz fetal büyüme)
Dogumda, çocukluk çaginda ve eriskin dönemde total IgE yüksek,
Çocukluk çaginda astim riski yüksek
Gregory A, et al. Clin Exp Allergy 1999;29:330–3.
Annenin gebelikte sigara içmesi
Wheezing ve astimla iliskili
Martinez FD, et al. N Engl J Med 1995;332:133–8.
Allerjik duyarlilik üzerine etkisi belli degil
Strachan DP, Cook DG. Thorax 1998;53:204–12.
Gebeligin son döneminde parasetamol kullanimi okul çaginda astim, wheezing ve total IgE artisi ile iliskili olabilir.
Shaheen SO, et al. Clin Exp Allergy 2005;35:18-25.
23. Prenatal faktörler
24. Postnatal faktörler Hijyen hipotezi:
Kritik dönemde mikroplar veya mikrobiyal ürünlerle karsilasma Th1 tip immün yaniti güçlendirir ve Th2 tipi yanit baskilanir
25. Postnatal faktörler Hijyen hipotezi: ATOPIK HASTALIK SIKLIGI DAHA AZ
Kalabalik aileler / fazla büyük kardes sayisi
Strachan DP. BMJ 1989;299:1259–60.
Krese giden çocuklarda
Ball TM, et al. NEJM 2000;343:538-43.
Kirsal bölgelerde ve çiftliklerde yasayanlarda (çiftlik hayvanlari ile temasi olanlarda)
von Mutius E. J Allergy Clin Immunol 2002;109:S525–32.
Tüberkülin cevabi yüksek olanlarda
Shirakawa T, et al. Science 1997;275:77-9.
Kizamik geçirenlerde
Shaheen SO, et al. Lancet1996;347:1792-6.
Solunum yolu enfeksiyonu geçirenlerde
Illi S, et al. BMJ 2001;322:390-5.
Yeni dogan döneminde sepsis geçirenlerde
Çetinkaya F, et al. Int Arch Allergy Immunol 2007;142:145-50.
Antibiyotik kullananlarda
Farooqi IS, Hopkin JM. Thorax 1998;53:927-32.
Orofekal mikroplarla (Hepatit A, H. pylori, toxoplazma) enfeksiyon geçirenlerde
Matricardi PM, et al. BMJ 2000;320:412-7
Kosunen T, et al. Clin Exp Allergy 2002;32:373-8.
26. Endotoksin Gr- bakteri membraninin dis duvarini olusturan bir lipopolisakkarit
Hayvan çiftliklerinde: En yogun olarak
Ev tozunda
Havada
Allerji ve astim açisindan
karsilasilan doza,
karsilasma zamanina,
endotoksin sinyal iletim yolagindaki genetik yapiya göre birbirine ters etkiler olusturur.
Weiss S. NEJM 2002;347:930-1.
27. Endotoksin
28. Postnatal faktörler Endotoksin
Allerjenlere deri testi duyarliligi ve allerjik hastalik sikligi ile ev tozu endotoksin düzeyleri ters orantili.
Gereda JE, et al. Lancet 2000;355:1680-3.
Braun-Fahrlander C, et al. NEJM 2002;347:869-77.
Yüksek riskli infantta yasamin 2-3 aylarinda ev tozu endotoksin maruziyeti atopiden koruyucu ama wheezing için risk faktörü
Celedon JC, et al. J Allergy Clin Immunol 2007;120:144-9.
29. Postnatal faktörler-Asilar
30. Postnatal faktörler Hijyen hipotezi?
Krese gidenlerde AD, besin allejisi ve astim riski yüksek.
Hagerhed-Engman L, et al. Allergy 2006;61:447-53.
Antibiyotik kullanimi ile allerji sikligi iliskili degil
Kummeling I, et al. Pediatrics 2007;119:e225-31.
Bazi solunum yolu enfeksiyonlari (örn. RSV) astim gelisimiyle iliskili olabilir.
Martinez FD. Pediatr Infect Dis J 2003;22:S58-64.
Bronsiolit, astim için risk faktörü (OR=2.77),
Tekrarlayan nezle (=3 atak), AR için risk faktörü (OR=2.99)
Ramsey CD, et al. J Allergy, Clin Immunol 2007;119:150-6.
Kizamik geçirenlerde allerjik hastalik sikligi azalmiyor, hatta artiyor
Paunio M, et al, JAMA 2002;283:343-6.
Bager P, et al. Thorax 2002;57:379-82.
Helmint enfestasyonlari ile allerji sikligi ters orantili.
Yazdanbakhsh M, et al. Science 2002;296:490-4.
Th1 tipi yanit ile iliskili kronik hastaliklar (IDDM, IBD, MS) da benzer oranlarda artiyor.
Bach JF. NEJM 2002;347:911-20.
31. Postnatal faktörler Barsak mikroflorasi
Estonya ve Isveç’te:
2 yasinda AD ve en az 1 SPT (+)
Laktobasil ve Bacteroides türlerinin kolonizasyonu azalmis;
Aerobik m.o. (koliformlar ve S. aureus) kolonizasyonu artmis
Bjorksten B, et al. Clin Exp Allergy 1999;29:342-6.
32. Postnatal faktörler Barsak mikroflorasi
Atopik çocuklarda
laktobasil, bakteroides, bifidobakter ve enterokoklar düsük
koliformlar, S. aureus, klostridyumlar yüksek
Kalliomaki M, et al. J Allergy Clin Immunol 2001;107:129–34.
Ouwehand AC, et al. J Allergy Clin Immunol 2001;108:144–5.
Watanabe S, et al. J Allergy Clin Immunol 2003;111:587–91.
Mah KW, et al. Int Arch Allergy Immunol 2006;140:157–63.
Woodcock A, et al. Pediatr Allergy Immunol 2002;13:357–60.
Linneberg A, et al. J Allergy Clin Immunol 2003;111:847–53.
Kendler M, et al. Pediatr Allergy Immunol 2006;17:141–7.
Penders J, et al. Gut 2007;56:661–7.
Dogum sekli? (C/S)
Beslenme? (Çig/pastörize edilmemis süt, fermente gidalar)
Antibiyotik kullanimi?
…
33. Barsak mikroflorasi
35. Postnatal faktörler Probiyotikler
L.reuteri veya plasebo, gebeligin 36 haftasindan itibaren annelere, ilk 1 yas boyunca bebeklere
2. yasta iki grup arasinda AD sikligi benzer ancak IgE (+) AD sikligi L.reuteri kullananlarda düsük
Abrahamsson TR, et al. J Alllergy Clin Immunol 2007;119:1174-80.
L.rhamnosus GG veya plasebo, gebeligin son 2 haftasi annelere, ilk 6 ay boyunca bebeklere
2 ve 4 yasta AD sikligi aktif grupta yari yariya düsük.
4 yasta deri testi duyarliligi ve diger allerjik hastaliklarin sikligi farkli degil
Kalliomaki M, et al. Lancet 2001;357:1076-9.
Kalliomaki M, et al. Lancet 2003;361:1869-71.
36. Postnatal faktörler Probiyotikler?
L.acidophilus veya plasebo, 178 yüksek riskli infant, ilk 6 ay
6. ve 12. ayda AD sikligi benzer
12. ayda duyarlilik ve deri testi (+) AD, probiyotik grubunda belirgin olarak yüksek
6. ayda gaitada laktobasil varligi, artmis inek sütü duyarliligi riski ile iliskili
Taylor AL, et al. J Allergy Clin Immunol 2007;119:184-91.
37. Postnatal faktörler Allerjenle karsilasma
Polen
Yasamin ilk 3 ayinda hus poleni ile karsilasma 4-5.5 yasta hus polen duyarliligini arttirir
Kihlström A, et al. J Allergy Clin Immunol 2002;110:78-84.
Akar ?
Yasamin ilk 3 ayinda yüksek ev tozu akari ile karsilasma 7 yasta akar duyarliligi ve astim riskini arttirir.
Celedon JC, et al. J Allergy Clin Immunol 2007;120:144-9.
Yüksek riskli ve evcil hayvan beslemeyen ailelerde, gebeligin 16. haftasindan itibaren erken çocuklukta da devam eden yogun akardan kaçinma önlemleri
Aktif gruptaki çocuklarda 3 yasinda akar duyarliliginda belirgin artis
Woodcock A, et al. AJRCCM 2004;170:433-39.
38. Postnatal faktörler Allerjenle karsilasma
Evcil hayvanlar (kedi, köpek)??
Evcil hayvan duyarliligi astim için risk faktörü
Pasif karsilasma (örn. okulda): daha mi önemli?
Aktif karsilasma
Yüksek endotoksin?
Ev içinde hayvan beslemek - duyarlilik
Bazi arastirmalarda iliskili, bazilarinda iliskisiz, bazilarina göre ise koruyucu
Kedi ile köpegin duyarlilik ve hastalik gelisiminde etkileri farkli olabilir.
Simpson A, Custovic A. Curr Opin Allergy Clin Immunol 2003;3:7-14.
39. Postnatal faktörler Anne sütü?
Allerjik hastalik riskini azaltir.
Kull I, et al. Arch Dis Child 2002;87:478–81.
van Odijk J, et al. Allergy 2003:58:833–43.
Kull I, et al. J Allergy Clin Immunol 2005;116:657-61.
Snijder BE, et al Pediatrics 2007;119:e37-41.
Allerjik hastalik riskini küçük yaslarda azaltir, 7 yastan sonra arttirir.
Matheson MC, et al. J Allergy Clin Immunol;(baskida).
Allerjik hastalik riskini attirir (yüksek riskli infantlarda).
Bergman RL, et al. Clin Exp Allergy 2002;32:159-61.
Pesonen M, et al. Clin Exp Allergy 2006;36:1011-8.
Mihrshahi S, et al. Clin Exp Allergy 2007;37:671-9.
Anne sütü ile allerjik hastaliklar arasinda belirgin bir iliski yok.
Kramer MS, et al. BMJ;(baskida).
40. Postnatal faktörler Beslenme/Ek gidalara geçis
Yasamin ilk 4 ayinda baslanan ek besin gruplarinin sayisi (?4) ile 2. ve 10. yasta AD arasinda dogrusal iliski var.
Fergusson DM, et al. Pediatrics 1990;86:541-6.
6 ay yalniz anne sütü alanlarda, 6 ay anne sütü + 3. ayda ek gida baslananlara göre 1. yilda AD sikligi belirgin olarak düsük. Ancak 3, 5, 10 ve 17. yaslarda fark yok.
Kajosaari M, et al. Acta Paediatr Scand 1983;72:411-414.
Kajosaari M, et al. Adv Exp Med Biol 1991;310:453-458.
41. Postnatal faktörler Beslenme/Ek gidalara geçis
642 çocuk (%25’i yüksek riskli), dogumdan itibaren 5.5 yil takip,
?3 ay ve >3 ay pirinç;
?4 ay ve >4 ay sebze, meyve, tahil;
?5 ay ve >5 ay et;
?6 ay ve >6 ay inek sütü;
?8 ay ve >8 ay yumurta baslanmis
Süt ve yumurta disinda erken ve geç ek besin baslanan gruplarda AD, duyarlilik ve wheezing oranlari farkli degil
AD gelisme riski
yumurtanin geç baslandigi grupta 1.6, inek sütünün geç baslandigi grupta 1.7 kat fazla
Zutavern A, et al. Arch Dis Child 2004;89:303-8.
42. Gen-çevre iliskisi CD14 promoterinde tek nükleotid polimorfizmi (CD14*C-159T), serum (s)CD14 düzeylerinde artis ve total IgE düzeylerinde düsüklük ile iliskili
Baldini M, et al. Am J Respir Cell Mol Biol 1999;20;976-83.
Koruyucu (-159CT, -159TT)
Koppelman GH, et al. AJRCCM 2001;163:965-9.
Leung T, et al. Pediatr Allergy Immunol 2003;14:255-60.
Buckova D, et al. Allergy 2003;58:1023-6.
Sackesen C, et al. Allergy 2005;60:1485-92.
Arttirici (-159CC)
Ober C, et al. Am J Hum Genet 2000;67:1154-62.
Woo J, et al. J Allergy Clin Immunol 2003;112:438-44.
Iliskisiz
Heinzmann A, et al. Eur J Immunogenet 2003;30:345-8.
Sengler C, et al. Clin Exp Allergy 2003;33:166-9.
43. Gen-çevre iliskisi Ayni genetik yapi, farkli çevrelerde farkli fenotiplere neden olabilir.
Ayni genetik yapiya sahip kisilerde ayni çevresel etken, farkli miktarlarda farkli (birbirine ters) immün fenotipler ortaya çikarabilir.
Vercelli D. J Allergy Clin Immunol 2004;113:381-6.
CD14*-159T ile IgE iliskisi
Genel toplumda, çevresel karsilasma (çiftlik hayvanlari) göz önüne alinmaksizin, iliskili degil
Çiftlik hayvanlari ile orta düzeyde karsilasma halinde koruyucu
Yüksek düzeyde karsilasma halinde arttirici
Eder W, et al. J Allergy Clin Immunol 2005;116:601-7.