780 likes | 1.84k Views
KARIN TRAVMALARI. Dr. Ahmet DAĞ. travma. 18 - 44 yaş arası ölümlerin en sık nedenidir mekanizma Motorlu araç Düşmeler Kesici, delici alet Ateşli silah Yanıklar. karın travmaları. travmaya bağlı ölümlerin %10’u mortalitenin önlenebilir nedenlerinden. acil travma temel prensipler.
E N D
KARIN TRAVMALARI Dr. Ahmet DAĞ
travma • 18 - 44 yaş arası ölümlerin en sık nedenidir • mekanizma • Motorlu araç • Düşmeler • Kesici, delici alet • Ateşli silah • Yanıklar
karın travmaları • travmaya bağlı ölümlerin %10’u • mortalitenin önlenebilir nedenlerinden
acil travma temel prensipler • birden çok yaralanmada önce hayatı en çok tehdit eden problem tedavi edilmeli • tanı konmamış bile olsa gerekli tedavi başlanmalı • ayrıntılı bir hikaye gerekli değildir
ölüm nedeni • Hava yolunun kaybı • kan, kusmuk, havayoluna bası • Solunum kaybı • Pnömotoraks, hemotoraks, akciğer yaralanması • Dolaşım kaybı • Kanama(iç-dış), kardiyak yaralanmalar, aritmiler • Genişleyen kafa içi yer kaplayan oluşum
İlk yardım ve transport • Göğüs ve karın travmaları sıklıkla beraber • Kaza yerinde dikkat hava yolu ve göğüs travmasına yönelmeli • Açık yaralar steril örtülerle kapatılmalı • Kısa zamanda i.v sıvı • Narkotikler, vazokonstrüktörler veya stimulanlar, yapılmamalı • Ağızdan bir şey verilmemeli
Primer bakı • A-c – Airway: Servikal stabilizasyon ile havayolu açıklığı • B – Breathing: Solunum • C – Circulation: Dolaşım • D – Disability: Nörolojik değerlendirme • E – Exposure: Hastanın Soyulması / Isı kontrolü
Künt travma • Motorlu araç • Araç içi • Yüksekten düşme • Direkt darbe • Delici travma • Kesici • Ateşli
yaralanan organlar • Sıklık sırasına göre • Dalak • Karaciğer • Barsaklar • Duodenum • Pankreas • Böbrekler
problemler • önemli hasar dışarıdan anlaşılmayabilir • 1/3 hastada lezyonlar belirgin • %20’sinde ağrı yok
Penetran karın travmaları • Bıçak • Düşük enerji • Yırtılma-kesilme • Ateşli silah • Yüksek enerji • Hareket enerjisi • Kavitasyon • Dönme • Parçalama
Kesici delici alet • Yaralanan organ • Karaciğer • İnce barsak • Diyafragma • Kolon
Ateşli silah • ince barsak • Kolon • Karaciğer • Damarsal Yapılar
Fizik muayene • Abrazyon, Laserasyon • Distansiyon • Eski insizyon skarı • Kitle yada şişlikler • Sırta bakılmalı
palpasyon • Duyarlılık, defans, kitle, krepitasyon araştır • – 11-12. kot duyarlılığını batın hassasiyetinden ayırt edilmeli • – Pelvik kanatlarda duyarlılık? krepitasyon?
perküsyon • Timpanik ses: ileus • Matite: intraabdominal kanama ya da sıvı
oskültasyon • Sessizlik: • intraperitoneal kanama veya ileus • Timpanik sesler • barsak tıkanıklığı. • Göğüste barsak sesleri • Diyafragma rüptürü
Genital muayene • İnspeksiyon • Üretra mea’sında kan • Perineal ya da skrotal hematom • Vaginal (dijital) muayene yapılmalı • Kanama şüphesi spekulum • acil tamponaj
Rektal tuşe • foley kateter takılmadan önce • Bakılması gerekenler: • Sfinkter kas tonusu • Hassasiyet ve kitle • Yer değiştiren Prostat: üretra yaralanması • Gaitada gizli kan (+): rektum-barsak yaralanması
ek • İdrar sondası • Nazogastrik sonda
Acil laparotomi endikasyonu • Hipotansiyon / şok ile birlikte: • Penetran yaralanmalar • abdominal distansiyon • bilinç bozukluğu
acil laparotomi endikasyonları • Ateşli Silah Yaralanması • Penetre yabancı cisimler • Eviserasyon • Periton İrritasyon Bulguları (peritonit) • Rektumda kan • Midede kan (nazogastrik sondada)
laboratuar • kan grubu ve cross-match • tam kan sayımı • gebelik testi • amilaz düzeyi • tam idrar tahlili (TİT) • kan alkol ve madde düzeyi • karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri • elektrolit, glukoz • Koagulasyon testleri
radyoloji • Akciğer grafisi (ön-arka, yan) • Direkt karın grafisi (ön-arka, lateral dekubitis) • AP pelvik grafi • Major travmalarda rutin
Pozitif bulgular • Serbest periton içi hava, • içi boş organ perforasyonu • Psoas gölgesinin silinmesi • retroperitoneal kanama • Alt kosta kırığı • dalak, karaciğer böbrek yaralanması • Göğüs içinde barsak loopları • diyafragma rüptürü
Diagnostik testler • 1960 öncesi – 4 kadran Parasentez • 1960’lar – Diagnostik Peritoneal Lavaj (DPL) • 1980’ler - Abdominal Bilgisayarlı Tomografi • 1990’lar - Fokuslanmış Abdominal Sonografi Travma için (FAST)
FAST (Focused Abdominal Sonography for Trauma) • kanamalarda • kullanışlı ve hızlı • posterolateral her iki toraks altı yan bölgeler, subxifoid ve suprapubik odaklar • Diagnostik lavaj gereksinimini ortadan kaldırabilir • Tekrarlanabilir
USG • Sensitivite • Hemoperitonyum: 68 – 98% • Hemoperitonyumve hipotansiyon: 100% • İntraabdominal yaralanmalar: 69% • Barsak yaralanması: 58%
avantajları • Noninvaziv • Radyasyon yok • Acil serviste yapılabilir • Kolaylıkla tekrarlanabilir • İlk değerlendirmede kullanılabilir • Düşük maliyet
dezavantajları • görüntüleme bazen sınırlı • kişiye bağımlı • retroperitoneal alanda yetersiz • solid organ laserasyonu hemen göstermeyebilir • obesite • gaz interpozisyonu • 500 ml den az sıvıda düşük sensitivite
Bilgisayarlı Tomografi • karın içi kan varlığını saptamada güvenilir • Karaciğer ya da dalak yaralanması varlığında acil cerrahi girişim gerektiren yaralanma varlığını güvenilir olarak dışlar • tek başına barsak, pankreas yada diyafram yaralanmasını dışlamaz • Retroperitonun en iyi değerlendirme aracı
BT • Sensitivite: • Solid organ hasarı: 97% • Barsak hasarı: 64 – 94% • Diaphragmatikhasar: 61% • Pankreatik hasar: 30%
II. Hematom; yüzey alanı %10-50, çap <10cm Laserasyon; 1-3 cm Grade 2 KC travma
BT endikasyonları • Künt travma • Hemodinamik stabilite • Normal veya şüpheli fizik muayene • Duodenal veya pankreatik travma şüphesi
BT kontrendikasyonlar • Laparatomi için kesin endikasyon • Hemodinamik instabilite • Ajitasyon • Kontrast madde alerjisi
BT avantajları • Retroperiton iyi değerlendirme • Solid organların hasarında nonoperatif yönetimi • Renal perfüzyon değerlendirilmesi • Noninvaziv • Yüksek spesifite
BT dezavantajları • Özel personel ihtiyacı • Süre ? Helikal – konvansiyonel • Maliyet
parasentez • 4 kadran rektus lateralinden • 0.1 ml pıhtılaşmayan kan • gastrointestinal içerik pozitif • Negativite karın içi patolojiyi ekarte ettirmez
Diagnostik Peritoneal Lavaj • lokal anestezi uygula • Cild yağ dokusu ve fasyayı 3-5 cm kesi • Peritonu gör, yukarı çek ve kes • kateteri pelvise doğru ilerlet • Enjektörle aspire et • Kan gelmiyorsa serum seti takarak periton içine serum ver
DPL Değerlendirme • RBC> 100.000/mm3 (künt travma) • WBC> 500/mm3 • amilaz >200 IU/dl • ALP >3 IU • Gaita, yiyecek parçaları yada safra gelmesi • Lavaj sıvısının toraks tüpü, NG, foleyden gelmesi • Sıvı geri gelmiyorsa ve klinik şüphe durumunda DPL pozitif kabul edilmeli.
DPL Endikasyonları • Güvenilir fm yapılamayan • Açıklanamayan hipotansiyon • Negatif parasentez • Karın travması ile birlikte ek patolojiler • Seri fm yapılamayacak genel anestezi alacaklar
DPL Kontrendikasyonları • Acil Laparotomi Uygulanacak Olgular • Ateşli Silah Yaralanması • Evisserasyon • Peritoneal Bulgular • Serbest Hava • Geçirilmiş op.’a ait skar dokusu • Açık teknik kullanılabilir. • İlerlemiş hamilelik • Supraumbilikal yaklaşım
Diagnostik laparoskopi • Sınırlı • İnvaziv • Pahalı • Diğer yöntemlere üstünlüğü yok • Atlanmış barsak , dalak ve retroperitoneal yaralanma • Torakoabdominal penetran yaralanmalarda diyafragmatik hasarı en iyi değerlendirme yöntemi