Nadwaga i otyłość u dzieci i młodzieży

1. Styl żywienia a problem nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieżyŚwiętokrzyskie Centrum OnkologiiDział Promocji i Profilaktyki Onkologicznejmgr Jadwiga Zapała

2. Nadwaga i otyłość u dzieci i młodzieży • Na świecie 10% dzieci i młodzieży do 18 roku życia ma nadwagę lub otyłość • W Europie około 20% dzieci ma nadmiar masy ciała, w tym 5% cierpi na otyłość • W Polsce około 12% dzieci i młodzieży ma nadwagę, bądź otyłość

3. Nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży na świecie w badaniach WHO HBSC 2012

4. Nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży na świecie w badaniach WHO HBSC 2012

5. Nadwaga i otyłość dzieci i młodzieży na świecie w badaniach WHO HBSC 2012

6. Metody oceny masy ciała u dzieci i młodzieży • Siatki centylowe • Wskaźnik masy ciała BMI • Wskaźnik Cole’a iloraz aktualnego i standardowego BMI stosowany u młodszych dzieci • Fałdomierze

7. Przyczyny otyłości pierwotnej u dzieci i młodzieży Niewłaściwy sposób odżywiania się kobiety ciężarnej oraz karmienie sztuczne • Nadwaga u przyszłej matki i nadmierny dowóz energii zwiększają ryzyko otyłości dziecięcej • Ryzyko zespołu metabolicznego z insulinoopornością • Większa podaż białka podczas karmienia sztucznego

8. Czynnik genetyczny w otyłości dzieci i młodzieży • Prawidłowa masa ciała jest uwarunkowana przez wiele genów, m.in. gen ob, którego produktem jest białko leptyna zwiększające uczucie sytości, obniżające apetyt i nasilające termogenezę • U osób otyłych stosujących restrykcyjną dietę spada poziom leptyny • Realizacja genetycznej skłonności do otyłości zależy od wpływów środowiska (łatwy dostęp do pokarmu i ograniczenie wysiłku fizycznego) Obserwacja rodziny (nadwaga u członków rodziny, styl życia rodziny)

9. Przyczyny nadwagi i otyłości u dzieci i młodzieży W 90% przypadków otyłość u dzieci i młodzieży jest otyłością pierwotną, samoistną powstającą z powodu dodatniego bilansu energetycznego, spowodowanego nadmiarem energii z pokarmu w stosunku do wydatku na podstawową przemianę materii, ruch i termogenezę

10. Przyczyny otyłości pierwotnej u dzieci i młodzieży Nieprawidłowe nawyki żywieniowe- przejadanie się • Nieprzestrzeganie zasady 5 posiłków dziennie • Nieregularność posiłków • Późne śniadanie • Późna kolacja • Zbyt duże porcje • Przekąski pomiędzy posiłkami • Pośpiech przy jedzeniu

11. Przyczyny otyłości pierwotnej u dzieci i młodzieży Nieprawidłowe nawyki żywieniowe- nieprawidłowy skład posiłków z dużą ilością cukrów prostych i tłuszczów • Przekąski (chipsy, batony, ciastka) zamiast kanapki na drugie śniadanie • Szybkie obiady w barach fast-foodowych • Słodycze lub fast-foody w nagrodę • Słodkie napoje Uwaga! Sok czy napój owocowy? 1l dziennie słodzonych napojów to ok. 35 kg cukru rocznie, czyli ok. 15 kg tłuszczu

13. Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży w badaniach (GIS 2010)spożycie mleka i ryb Codziennie Kilka razy w tygodniu Kilka razy w tygodniu Codziennie

14. Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży w badaniach (GIS 2010)spożycie mięsa czerwonego mięsa białego Kilka razy w tygodniu Kilka razy w tygodniu Codziennie Codziennie

15. Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży w badaniach (GIS 2010)spożycie słodyczy i białego pieczywa Kilka razy w tygodniu Codziennie Codziennie Kilka razy w tygodniu

16. Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży w badaniach (GIS 2010)spożycie warzyw i owoców Codziennie Codziennie Kilka razy w tygodniu Kilka razy w tygodniu

17. Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży w badaniach

18. Nawyki żywieniowe dzieci i młodzieży w badaniach

20. Przyczyny otyłości pierwotnej u dzieci i młodzieży Mała aktywność fizyczna Czas spędzany przed telewizorem i komputerem • Dzieci w wieku 2- 14 lat spędzają przed TV lub komputerem średnio 2,4 godz. dziennie, w tym 6,9% dzieci z tej grupy wiekowej- 5 lub więcej godzin dziennie • Już 2-latki oglądają TV przeciętnie 1,6 godz. dziennie • 45% 11-latków korzysta z Internetu więcej niż 2 godziny dziennie w dni szkolne

21. Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży w badaniach

22. Aktywność ruchowa dzieci i młodzieży w badaniach

23. Przyczyny otyłości pierwotnej u dzieci i młodzieży Mała aktywność fizyczna w rodzinie • niechęć do wspólnego uprawiania różnych form ruchu (turystyka, wycieczki rowerowe,itp.) w rodzinie Siedzący styl życia rodziny • brak zaangażowania rodziców w aktywność ruchową dziecka • nadmierna ilość zajęć pozalekcyjnych

24. Przyczyny otyłości pierwotnej u dzieci i młodzieży Nieprawidłowe relacje rodzinne kłótnie bliskich, rozwody, separacje

25. Przyczyny otyłości pierwotnej u dzieci i młodzieży Problemy emocjonalne • Brak akceptacji siebie • Udział w „wyścigu szczurów” • Duże obciążenie psychiczne spowodowane wymaganiami ze strony szkoły i rodziców Jedzenie jest przyjemnością, ma ugasić takie emocje jak: lęk, strach i złość

26. Konsekwencje zdrowotne otyłości i nadwagi u dzieci i młodzieży

27. Konsekwencje zdrowotne otyłości i nadwagi u dzieci i młodzieży • Zaburzenia endokrynologiczne: przedwczesne dojrzewanie, hypogonadyzm, zespół torbielowatych jajników • Cukrzyca II typu: powstaje w następstwie zespołu metabolicznego z insulinoopornością • liczba chorych dzieci rośnie drastycznie, obecnie 1/3 młodzieży z nadmierną masą ciała ma cechy zespołu metabolicznego

28. Konsekwencje zdrowotne otyłości i nadwagi u dzieci i młodzieży • Układ ruchu: płaskostopie, koślawość kolan, wady postawy • Układ oddechowy: astma oskrzelowa, ograniczona tolerancja wysiłku, bezdechy w czasie snu • Układ pokarmowy: stłuszczenie wątroby, kamica żółciowa, choroba refluksowa • Układ krążenia: nadciśnienie, w wieku dorosłym wczesna choroba niedokrwienna serca, ryzyko udaru mózgu

29. Konsekwencje zdrowotne otyłości i nadwagi u dzieci i młodzieży • Zaburzenia emocjonalne- objawy depresyjne • Konsekwencje psychospołeczne- dyskryminacja wśród rówieśników • Zwiększone ryzyko nowotworów złośliwych

30. Leczenie otyłości prostej u dzieci i młodzieży • Zespół specjalistów: lekarz pediatra i endokrynolog, pielęgniarka edukacyjna, dietetyk, psycholog, rehabilitant • Dieta dobrana indywidualnie do wieku, płci, zapewniająca dostawę wszystkich składników odżywczych koniecznych do prawidłowego rozwoju, regularne posiłki • Dieta modyfikująca niewłaściwe nawyki żywieniowe: dużo warzyw i owoców, ryb, kasz, razowego pieczywa, ograniczenie nasyconych tłuszczów zwierzęcych i słodkich napojów, słodyczy, chipsów

31. Leczenie otyłości prostej u dzieci i młodzieży • Regularna aktywność fizyczna zamiast spędzania czasu przed komputerem i telewizorem • Kontrola masy ciała- korzystny jest stopniowy, systematyczny spadek masy ciała • Zaangażowanie dziecka w prowadzone leczenie

32. Profilaktyka • Edukacja żywieniowa w programie nauczania, obejmująca żywność, żywienie i jedzenie, realizowana na wszystkich poziomach nauczania • System posiłków szkolnych dla wszystkich uczniów • przekazywanie wiedzy uczniom głodnym, zjadającym w pośpiechu kanapki na korytarzu jest działaniem pozornym • Posiłki szkolne zgodne z zasadami zdrowego żywienia nie tylko zaspokajają potrzeby żywieniowe dziecka, lecz także tworzą wzorce zachowań żywieniowych (w Finlandii system bezpłatnych obiadów z rekomendacją dotyczącą ich składu) [za: Wojnarowska B. Edukacjazdrowotna]

33. Profilaktyka • Asortyment sklepików szkolnych i automatów- eliminacja słodyczy, coca-coli i innych słodkich napojów gazowanych, wprowadzenie produktów prozdrowotnych • Zapewnienie uczniom w szkole odpowiedniej aktywności fizycznej • Włączenie uczniów do organizacji posiłków szkolnych i planowania programów profilaktycznych [za: Wojnarowska B. Edukacja zdrowotna]

34. Profilaktyka • Współpraca z rodzicami w zakresie uczestnictwa w planowaniu posiłków szkolnych i realizacji programów profilaktycznych dla uczniów co powinno wpłynąć na zwiększenie poziomu wiedzy i zmianę niektórych zachowań żywieniowych rodziców • Wsparcie władz i społeczności lokalnej w organizacji posiłków oraz realizacji programów profilaktycznych [za: Wojnarowska B. Edukacja zdrowotna]

35. Dobre praktyki- działania Szkoła Podstawowa nr 38 w Bydgoszczy • Zamknięcie sklepiku szkolnego (brak akceptacji właściciela na wprowadzenie owoców i jogurtów do asortymentu, a usunięcie słodyczy i chipsów) • Zdrowe śniadania w szkole (np. zupa mleczna, kanapki z sałatą i wędliną, pomidorem, jogurt- wszystko w cenie 2,5zł) • Szkolny program walki z otyłością- ważenie dzieci i rozmowy z rodzicami dzieci z nadwagą(zaangażowani: pielęgniarka, nauczyciele, przedstawiciele rodziców, uczniowie)

36. Dobre praktyki- działania Szkoła Podstawowa nr 38 w Bydgoszczy • Aktywność fizyczna (taniec) w czasie długich przerw • Zaangażowanie rodziców poprzez wspólne planowanie posiłków, zdrowego poczęstunku na imprezach szkolnych, indywidualne rozmowy z rodzicami dzieci z nadwagą • Wspólne przygotowywanie • posiłków podczas akcji • prozdrowotnych

37. Dobre praktyki - efekty Szkoła Podstawowa nr 38 w Bydgoszczy • Na 500 dzieci uczących się w szkole trzy lata temu co 5-te miało nadwagę, dziś co 10-te (53 uczniów z nadwagą) • W ciągu pięciu latschudło 208 uczniów podstawówki, spośród 251, u których stwierdzono nadwagę Cały tekst: http://wyborcza.pl/1,75478,12959212,Ta_szkola_odchudza_grube_dzieci.html#ixzz2Ii5ncmK7 ,, Roztańczona przerwa" w SP nr 38 w Bydgoszczy, czyli ruch nie tylko na wuefie (Fot. Łukasz Nowaczyk / Agencja Gazeta)

38. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ