De economische crisis en de gevolgen ervan voor preventie en gezondheidstoezicht

1. De economische crisis en de gevolgen ervan voor preventie en gezondheidstoezicht Dr Marc Borguet Geneesheer-directeur Arbeidsgeneesheer Geneesheer-hygiënist Bedrijfshygiëne - Toxicologie Provikmo sud 20 oktober 2009 Dr Borguet.Csc.Waalse en Brusselse Commissie veiligheid en gezondheid 20.10.2009.Namen.

2. Inhoud • Inleiding. • Gezondheidstoezicht. Een paar opmerkingen. • Risicobeheer. Een paar opmerkingen. • Wat vrezen de preventieadviseurs? • In de rand van de wettelijke opdracht van EDPB. • Relaties tussen collega’s. • De crisis benutten als kans. • Besluiten. Dr Borguet.Csc.Waalse en Brusselse Commissie veiligheid en gezondheid 20.10.2009.Namen.

3. Inleiding • We beschikken nog over te weinig objectieve gegevens met betrekking tot de impact van de crisis op preventiewerk. • Vergelijken is moeilijk omdat er geen referentiekader en geen eenvormige praktijk bestaan. • Gegevens verzameld in hoofde van de bestaande regelgeving zijn weinig verhelderend. • Het denkwerk gebeurt voornamelijk op basis van concrete bezorgdheden van werknemers, van leidinggevenden, van directieleden en van preventieadviseurs van de IPBW en de EPBW. • Een evaluatie maken van de impact van de crisis zonder hierbij de impact van de verwachte heropleving teonderschatten. • Een uitnodiging om na te denken, ervaringen uit te wisselen en objectieve gegevens te verzamelen. Dr Borguet.Csc.Waalse en Brusselse Commissie veiligheid en gezondheid 20.10.2009.Namen.

4. Gezondheidstoezicht. Enkele opmerkingen. • Er zit weinig wezenlijke evolutie in de medische onderzoeken. • Impact van de crisis wordt uitgesmeerd in de tijd. • De sturende werking van de regelgeving. • Ook in de sectoren stellen we vast dat er voor steeds minder werknemers gezondheidstoezicht wordt georganiseerd. • Toenemende aandacht voor onderzoek bij werkhervatting of voorafgaand aan de werkhervatting. • Sommige werknemers vrezen voor de aantasting van hun rechten met betrekking tot schadeloosstelling bij beroepsziektes. Dr Borguet.Csc.Waalse en Brusselse Commissie veiligheid en gezondheid 20.10.2009.Namen.

5. Gezondheidstoezicht: enkele opmerkingen. • Gevolgen van de crisis op het aangeven van arbeidsongevallen. • Niet alles wordt aangegeven en veel incidenten worden doodgezwegen. • Voortijdige werkhervattingen. • Belemmeringen voor werkhervatting en verlenging van de tijdelijke volledige arbeidsongeschiktheid. • Stijging van het aantal langdurige tijdelijke arbeidsongeschiktheden. • Oudere werknemers. • Zwaardere pathologieën. • Specifieke sociale situatie. • Werknemers die het werk hervatten worden vaak onmiddellijk te zwaar belast. • Invloed van de volledige duur van de arbeidsongeschiktheid. • Daling van het totale aantal tijdelijke arbeidsongeschiktheden van korte duur. Dr Borguet.Csc.Waalse en Brusselse Commissie veiligheid en gezondheid 20.10.2009.Namen.

6. Gezondheidstoezicht: een paar opmerkingen • Belangrijke normverschuiving met betrekking tot het aanvaardbaar risico: • Gevaarlijk fatalisme voor de werknemer en het bedrijf; • Drempel voor aanvaardbaar risico wordt vaak versoepeld; • Verwerpen van elk beroepsrisico. • Heel wat actoren in het bedrijfsleven tonen zich bezorgd over de mogelijke negatieve invloed van de crisis op veiligheid en gezondheid op het werk. • Werknemers verwachten duidelijk dat de crisis de arbeidsomstandigheden zal verslechteren. • De meeste werknemers klagen over een stijging van de werkdruk. Dr Borguet.Csc.Waalse en Brusselse Commissie veiligheid en gezondheid 20.10.2009.Namen.

7. Risicobeheer: enkele opmerkingen • Werking op het vlak van risicobeheer: de tijd die eraan wordt besteed, het actieterrein en dergelijke zijn verschillend naargelang de EDPB. • De gehanteerde tarieven zijn vaak bepalend voor de beslissing. • Bezorgdheid omtrent eventuele investeringen voorgesteld in het kader van het risicobeheer. Sterke daling van het aantal opleidingen. • De fysieke, chemische, biologische en ergonomische risico’s in het bedrijf worden niet aangepakt. Dr Borguet.Csc.Waalse en Brusselse Commissie veiligheid en gezondheid 20.10.2009.Namen.

8. Risicobeheer: een paar opmerkingen • Stijging van de mentale en lichamelijke belasting. • Besef dat arbeidsongevallen en beroepsziekten zware kosten meebrengen. • Nieuwe risico’s als gevolg van de snelle evolutie van de industriële procedés en organisatie. • Verleiding om problemen inzake veiligheid en gezondheid te omzeilen of op de lange baan te schuiven. • Compromisbeleid met betrekking tot veiligheid en gezondheid. Dr Borguet.Csc.Waalse en Brusselse Commissie veiligheid en gezondheid 20.10.2009.Namen.

9. Risicobeheer: een paar opmerkingen • Te veel nadruk op de psychosociale risico’s op het gevaar af de vaak belangrijkere beroepsrisico’s te veronachtzamen. • Het wordt moeilijker om in te grijpen op psychosociale risico’s. • Aandacht wordt toegespitst op psychosociale risico’s. • De mogelijkheden om echt iets te doen zijn vrij beperkt, zeker collectief. • Toepassen van de wettelijke bepalingen bij conflicten tussen personen. Dr Borguet.Csc.Waalse en Brusselse Commissie veiligheid en gezondheid 20.10.2009.Namen.

10. In de rand van de wettelijke opdracht van de EDPB • Goede tijden voor organisaties die toezien op absenteïsme. • Actions publicitaires de groupes sociaux intégrant les activités d’un sepp • Er bestaat discussie over de werkelijke impact. • Werklast en werkdruk stijgen. • Weinig sprake van simulatie. • Percentage geraakt niet onder de 3,5 à 4% Dr Borguet.Csc.Waalse en Brusselse Commissie veiligheid en gezondheid 20.10.2009.Namen.

11. In de rand van de wettelijke opdracht van de EDPB • Vaak spraakverwarring over rol van de betrokken actoren. • De arbeidsgeneesheer mag geen controles uitvoeren in het kader van absenteïsme. • Rol van de EDPB en van de arbeidsgeneesheer: • Ondersteuning bieden om mensen aan het werk te houden. • Vermijden dat werknemers worden blootgesteld aan gevaar en risico’s. Beroepsziektes helpen vermijden. • Een efficiënt preventiebeleid vermindert afwezigheden veroorzaakt door arbeidsongevallen of ziektes veroorzaakt of verergert door het werk. • Medische controle voor de werkhervatting, secundaire preventie ten laste van het FBZ (chronische lumbalgie, ouder werknemers…) en het Ervaringsfonds. Dr Borguet.Csc.Waalse en Brusselse Commissie veiligheid en gezondheid 20.10.2009.Namen.

12. Wat vrezen de preventieadviseurs • Negatieve impact van de crisis op de veiligheid en gezondheid. • Meer arbeidsongevallen. • Hogere werklast. • Besparen op onderhoud van machines en gereedschap. • Organisatieproblemen. • Verslapte aandacht door werkonzekerheid. • Competenties gaan verloren. • Meer stress. • Hogere werkdruk. • Minder tijd voor ondersteuning en begeleiding door collega’s of leidinggevenden. • Minder vorming. • Meer verantwoordelijkheid. • Werknemers staan er meer en meer alleen voor. Dr Borguet.Csc.Waalse en Brusselse Commissie veiligheid en gezondheid 20.10.2009.Namen.

13. Relaties tussen collega’s • Onzekerheid met betrekking tot behoud van werk, werkinhoud, arbeidstijd, arbeidsomstandigheden en organisatie van het werk. • Kwetsbaarheid van het omkaderend personeel. • Instabiliteit op het niveau van directieorganen en leidinggevend personeel. • Volatiliteit van de organisaties. • Tussenkader en hun positie ten overstaan van de ploegen. Dr Borguet.Csc.Commission wallonne et bruxelloise santé et sécurité.20.10.2009.Namur.

14. Relaties tussen collega’s • Geen continuïteit in de samenstelling van de ploegen. • Brutale veranderingen in de leeftijdspiramide. • Ervaring gaat verloren. • Evolutie in de relaties tussen werknemers. • Rivaliteit tussen werknemers en/of leidinggevenden. Dr Borguet.Csc.Waalse en Brusselse Commissie veiligheid en gezondheid 20.10.2009.Namen.

15. De crisis aangrijpen als kans • Verminderen van de productietijd, een kans voor sommigen. • Beter machinepark en efficiëntere werkmethodes. • Werkorganisatie verbeteren. • Beter onderhoud van de infrastructuur. • Investeren in opleiding. • Zorgen dat het bedrijf klaar is wanneer de economie terug aantrekt. Dr Borguet.Csc.Commission wallonne et bruxelloise santé et sécurité.20.10.2009.Namur.

16. Besluiten • Gebrek aan objectieve gegevens. • De crisis beheren en de heropleving voorbereiden. • Dynamisch risicobeheer, van de theorie naar de praktijk. • Psychosociale dimensie, van analyse naar corrigerende maatregelen. Dr Borguet.Csc.Commission wallonne et bruxelloise santé et sécurité.20.10.2009.Namur.