1 / 65

Kış Sporlarında Baş ve Omurga Yaralanmaları

Kış Sporlarında Baş ve Omurga Yaralanmaları. Doç. Dr. Ufuk Şekir Spor Hekimliği AD. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi. İÇERİK. ANATOMİ EPİDEMİYOLOJİ YARALANMA MEKANİZMASI KAFA YARALANMASI TİPLERİ SIKLIK / DAĞILIM YAKINMALAR OMURGA YARALANMASI TİPLERİ SIKLIK / DAĞILIM YAKINMALAR

marcellus-alston
Download Presentation

Kış Sporlarında Baş ve Omurga Yaralanmaları

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Kış Sporlarında Baş ve Omurga Yaralanmaları Doç. Dr. Ufuk Şekir Spor Hekimliği AD. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi

  2. İÇERİK • ANATOMİ • EPİDEMİYOLOJİ • YARALANMA MEKANİZMASI • KAFA YARALANMASI TİPLERİ • SIKLIK / DAĞILIM • YAKINMALAR • OMURGA YARALANMASI TİPLERİ • SIKLIK / DAĞILIM • YAKINMALAR • DEĞERLENDİRME / YAKLAŞIM • ÖNLEME / ENGELLEME (PREVENTION)

  3. GİRİŞ • Kayak ve snowboard, en popüler kış sporu • Tüm dünyada 200 milyon katılımcı(Hunter, 1999) • Son 30 yılda katılım sayısında  • Kayak tasarımı ve teknolojisindeki gelişme • Teknikteki ilerleme • Arazi şartlarındaki gelişme(McBeth ve ark., 2009) • Yıllık yüksek enerjili düşme ve çarpışma sayısında  • Rekreasyonel ve profesyonel düzeyde katılım • Yüksek beceri düzeyi ve hız

  4. ANATOMİ ve FİZYOLOJİ

  5. SANTRAL SİNİR SİSTEMİ

  6. BEYNİN KORUYUCU TABAKALARI

  7. SPİNAL KOLON

  8. KAFATASI

  9. SPİNAL KANAL

  10. EPİDEMİYOLOJİ-1 • 1970 öncesi yaralanma oranı 5-8/1000 kayak günü (Johnson ve ark., 1974; Ellison, 1977) • 1972 - 1994 arası %44 (Johnson ve ark., 1997) • 1990’ ların başında 3-6/1000 kayak günü (Warme ve ark., 1995) • Günümüzde 1.5-3/1000 kayak günü (Boden , 2005; Langran, 2002) • Çoğu minör yaralanma ve hayatı tehdit etmez • Kafa yaralanması en sık ölüm ve sakatlık nedeni • Omurga yaralanması 3. sıradaki kritik yaralanma nedeni

  11. EPİDEMİYOLOJİ-2 • Kayak yaralanmalarının %3-15’ i kafa yaralanması (insidans = 0.25/1000 kayak günü) (Levy ve Smith, 2000; Hagel ve ark., 2004) • 1984 - 1988 = %12  1989 - 1992 = %19 (Furrer ve ark., 1995) • 1993 = %12  1997 = %15 (Amerikan Tüketici Güvenliği Komisyonu, 1999) • Yaralanmalarının %1-14’ ü omurga yaralanması (insidans = 0.075/1000 kayak günü) (Levy ve Smith, 2000) • 1982 - 1993 = 0.001/1000 kayak günü(Prall ve ark., 1995) • 1983 - 1992 = 0.02  0.04/1000 kayak günü(Davidson ve ark., 1996) • Kayak 0.01/1000 kayak günü S.Board  0.04/1000 kayak günü • Son 20 yılda 1 - 4 kat (Deibert ve ark., 1998) (Tarazi ve ark., 1999)

  12. BÖLGELERE GÖRE DAĞILIM

  13. BÖLGELERE GÖRE DAĞILIM (Bridges EJ, Rouah F, Johnston KM. Snowbladinginjuries in EasternCanada. Br J SportsMed 2003;37:511-515)

  14. ÖLÜMCÜL YARALANMALAR • Kayak yaralanmalarına bağlı ölüm riski oranı • 0.5 - 1.96 / 1.000.000 kayak günü / yıl • 1 - 2 / 1.000.000 katılımcı / yıl (Shorter ve ark., 1996) • 0.48 - 0.93 / 1.000.000 kayak günü / sezon • 2.5 - 2.9 / 1.000.000 katılımcı / sezon (Amerikan Ulusal Kayak Birliği, 1997) • 2.07 / 1.000.000 katılımcı (Amerikan Ulusal Güvenlik Konseyi, 2008) (Bisiklet  29.4 / 1.000.000 katılımcı; Yüzme  72.7 / 1.000.000 katılımcı)

  15. ÖLÜMCÜL YARALANMALAR

  16. YAŞ ve CİNSİYET DAĞILIMI-1

  17. YAŞ ve CİNSİYET DAĞILIMI-2

  18. YARALANMA MEKANİZMASI • Düşme + çarpma (Kayak, • baton, kapı) • Atlama • Düşme • Çarpışma • Künt travma (Telesiyej / T-bar)

  19. KAFA YARALANMALARI

  20. OMURGA YARALANMALARI

  21. KAFA YARALANMASI TİPLERİ Anatomik / Tanımlayıcı Özellik • KÜNT / DELİCİ • KAPALI / AÇIK • FOKAL / DİFÜZ • HEMORAJİK / NON-HEMORAJİK

  22. KAFA YARALANMASI TİPLERİ Spesifik Tipleri • KAFA DERİSİ LASERASYONU • KAFATASI KEMİK KIRIĞI • BEYİN YARALANMALARI

  23. KAFA YARALANMASI TİPLERİ Travmatik Beyin Yaralanmaları • KONKÜZYON • KONTÜZYON • HEMATOM • Epidural • Subdural • Subaraknoid • İntraserebral

  24. KAFA YARALANMASI TİPLERİ KONKÜZYON • Minör travmatik beyin yaralanması • Beyin fonksiyonlarında geçici kayıp veya değişiklik • Tepkisizlik, şaşkınlık, amnezi (hafıza kaybı) • Retrograd • Anterograd (post-travmatik) • Alışagelmeyen davranış • Baş ağrısı

  25. KAFA YARALANMASI TİPLERİ EPİDURAL KANAMA • Temporo-paryetal bölgeye sert ve künt darbe • Kemik ve dura arası lens benzeri (bikonveks) kanama • Arter kaynaklı (a. meningea media) kanama • Altındaki beyin dokusu genellikle etkilenmez • %80 kafatası kemik kırığı ile ilişkili • “Lusid” interval (%20 - 50)

  26. KAFA YARALANMASI TİPLERİ SUBDURAL KANAMA • Ani aselerasyon - deselerasyon yaralanması • Subdural bölge köprü venlerinde yırtık • Yavaş seyirli kanama • Kanama piamater üzeri • beyine iritasyon Ø • Bulguların başlangıcı saatler, günler, haftalar sonra • Genellikle cerrahi gerektirir

  27. KAFA YARALANMASI TİPLERİ İNTRASEREBRAL KANAMA • Beyin içindeki arterlerde yırtık sonucu kanama • Deprese kırık veya delici bir yaralanma sonrası • Yaralanma sonrası “Lucid” interval Ø • Hematom hızlı gelişir • Sporcu hastaneye gitmeden önce ölüm

  28. KAFA YARALANMASI TİPLERİ SIKLIK / DAĞILIM • Doğu Kanada (Tremblant Dağı, Quebec, 1999-2000)  Kafa yaralanmalarının %83’ ü KONKÜZYON (Bridges ve ark., 2003) • (Prall ve ark., 1995) (Colorado, ABD) • KONKÜZYON  S.Board %65 Kayak %46 • İNTRAKRANYAL HEMORAJİ  S.Board %25 Kayak %31 • (Myles ve ark., 1992) (5 yıllık dönemde 88 kafa yaralanması) • %80’ i KONKÜZYON • %18 İNTRAKRANYAL HEMORAJİ

  29. KAFA YARALANMASI TİPLERİ SIKLIK / DAĞILIM (Levy AS, Hawkes AP, Hemminger LM, Knight S. An analysis of headinjuriesamongskiersandsnowboarders. J Trauma 2002;53(4):695-704)

  30. KAFA YARALANMASI TİPLERİ SIKLIK / DAĞILIM (Hentschel S, Hader W, Boyd M. Headinjuries in skiersandsnowboarders in British Columbia. Can J NeurolSci 2001;28:42-46)

  31. KAFA YARALANMASI TİPLERİ SIKLIK / DAĞILIM (Levy AS, Hawkes AP, Hemminger LM, Knight S. An analysis of headinjuriesamongskiersandsnowboarders. J Trauma 2002;53(4):695-704)

  32. KAFA YARALANMASI YAKINMALAR / SEMPTOMLAR • Baş ağrısı, baş dönmesi • Şaşkınlık • Mide bulantısı, kusma • Hafıza problemleri • Denge bozukluğu • Ekstremitelerde uyuşma, karıncalanma • Düzensiz solunum • Kulak çınlaması • Görme yakınmaları (bulanık görme, ışığa hassasiyet, pupil eşitsizliği) • Nöbet geçirme

  33. OMURGA YARALANMALARI

  34. OMURGA YARALANMASI TİPLERİ • SPİNAL KORD YARALANMASI • Tam kesi • Kısmi kesi • Anterior kord sendromu • Santral kord sendromu • Brown-Sequard sendromu • KIRIK • Burst (patlama) • Anterior kompresyon • Transvers proçes • Spinöz proçes • Göz damlası

  35. OMURGA YARALANMASI TİPLERİ ANATOMİK DAĞILIM (Levy AS, Smith RH.Neurologicinjuries in skiersandsnowboarders. Semin Neurol 2000;20:233-245)

  36. OMURGA YARALANMASI TİPLERİ ANATOMİK DAĞILIM (Franz T ve ark. Severe spinalinjuries in alpineskiingandsnowboarding: a 6-yearreview of a tertiarytraumacentrefortheBerneseAlps ski resort, Switzerland. Br J SportsMed 2008;42:55-58)

  37. OMURGA YARALANMASI TİPLERİ ANATOMİK DAĞILIM (Wakahara ve ark. Traumaticspinalcordinjuriesfromsnowboarding. Am J SportsMed 2006;34:1670-1674)

  38. OMURGA YARALANMASI TİPLERİ ANATOMİK DAĞILIM KIRIK SPİNAL KORD YARALANMASI (Prall ve ark. Spineandspinalcordinjuries in downhillskiers. J Trauma 1995;39:1115-1118)

  39. OMURGA YARALANMASI TİPLERİ ANATOMİK DAĞILIM KIRIK SPİNAL KORD YARALANMASI (Yamakawa ve ark. Spinalinjuries in snowboarders: risk of jumping as an integralpart of snowboarding J Trauma 2001;50:1101-1105)

  40. OMURGA YARALANMASI TİPLERİ ANATOMİK DAĞILIM KIRIK SPİNAL KORD YARALANMASI (Tarazi ve ark. Spinalinjuries in skiersandsnowboarders. Am J SportsMed 1999;27:177-180)

  41. OMURGA YARALANMASI TİPLERİ KIRIK TİPİ DAĞILIMI

  42. OMURGA YARALANMASI TİPLERİ SPİNAL KORD TİPİ YARALANMASI DAĞILIMI Tam Kesi Kısmi Kesi Defisit yok (Levy AS, Smith RH.Neurologicinjuries in skiersandsnowboarders. Semin Neurol 2000;20:233-245) SNOWBOARD KAYAK

  43. OMURGA YARALANMASI TİPLERİ SPİNAL KORD TİPİ YARALANMASI DAĞILIMI Tam Kesi Kısmi Kesi Defisit yok (Prall ve ark. Spine and spinal cord injuries in downhill skiers. J Trauma 1995;39:1115-1118)

  44. OMURGA YARALANMASI TİPLERİ MEKANİZMA & ANATOMİK DAĞILIM Servikal Lomber Torakal Sakral (Levy AS, Smith RH.Neurologicinjuries in skiersandsnowboarders. Semin Neurol 2000;20:233-245) SNOWBOARD KAYAK Çarpışma (Ağaç) Ciddi Düşme Çarpışma (Kişi) Çarpışma (Ağaç) Ciddi Düşme Çarpışma (Kişi) Düşme Atlama Düşme Atlama

  45. OMURGA YARALANMALARI YAKINMALAR / SEMPTOMLAR • Baş ve/veya omurgada yumuşak doku yaralanması • Omurga boyunca ağrı & hassasiyet • Omurgada deformite • Ekstremitelerde zayıflık, uyuşma, karıncalanma • Duyu kaybı veya paralizi • Omurga boyunca veya ekstremitede yanma hissi • İnkontinens (Mesane/Barsak kontrol kaybı) • Hızlı nefes alma (göğüs kafesi yükselmesi  veya Ø) • “Eller yukarı” pozisyonu • Erkeklerde priapizm

  46. KAFA & OMURGA YARALANMALARI DEĞERLENDİRME & YAKLAŞIM

  47. KAFA & OMURGA YARALANMALARI DEĞERLENDİRME / YAKLAŞIM TEPKİSİZ HASTA • Hayatı tehdit eden durum yoksa diğer yaralanmalar için kısıtlı fizik muayene • Gerekli olmadıkça hastayı hareket ettirme • Ciddi yaralanmayı kontrol et • Baş ve omurgayı stabilize et • Olay yerindekilere; • Ne oldu ? • Tepkisiz duruma gelmeden önceki mental durumu ?

  48. KAFA & OMURGA YARALANMALARI DEĞERLENDİRME / YAKLAŞIM CEVAP VEREN HASTA • Yaralanma şekli olası omurga yaralanmasını düşündürürse  Fizik muayenede dikkatli ol • Muayenede hastanın fazladan hareket etmesine izin verme • Hastaya; • Boyun veya sırtın ağrıyor mu ? • Ne oldu ? • Neresi (tam yeri) ağrıyor ? • El / ayak parmaklarını ellediğimi hissedebiliyor musun ? • El / ayağını hareket ettirebilir misin ?

  49. KAFA & OMURGA YARALANMALARI DEĞERLENDİRME / YAKLAŞIM FİZİK MUAYENE • Dermatom testi • Miyotom testi • EHA testi • Kuvvet testi • Kuvveti diğer taraf ile karşılaştır • Her iki ayak ve eli aynı anda değerlendir • Bulgu Ø  yaralanma olmadığını düşünme • Şüphe durumunda  başı hareketsiz tut

  50. KAFA & OMURGA YARALANMALARI DEĞERLENDİRME / YAKLAŞIM KASK ÇIKARILMASI (1 / 5) • Hava yolu açık mı ? Hasta yeterli solunum yapıyor mu ? • Kask çıkarılmadan hava yolu sağlanabilir ve solunum desteklenebilir mi ? • Kask ne kadar uygun oturuyor ? • Hasta kask içinde hareket edebiliyor mu ? • Kask varken omurga nötral pozisyonda immobilize edilebilir mi ?

More Related