DANE INFORMACYJNE (DO UZUPEŁNIENIA)

2. DANE INFORMACYJNE (DO UZUPEŁNIENIA) • ID grupy: 96/g2_mp • Lokalizacja: Gdynia • Kompetencja: matematyczno-przyrodnicza (specjalność: chemia) • Temat projektowy: „Zajrzyj przez dziurkę od klucza” K-40 • Semestr/rok szkolny: 2009/2010 (22.05-19.06.2010 r.)

3. Zanieczyszczanie powietrza na przestrzeni wieków • Aktualny stan atmosfery jest ostatecznym wynikiem wielu powiązanych ze sobą procesów. Nawet niewielkie zakłócenie jednego z nich może skutkować znacznymi zmianami stanu atmosfery, a nawet i całego środowiska naturalnego. Przykładem może być chociażby zachwianie równowagi w warstwie ozonowej albo wzrost ilości dwutlenku węgla w atmosferze. Głównymi czynnikami wywołującymi zmiany w atmosferze są: emisje różnego rodzaju zanieczyszczeń,zachwianie stosunków wodnych w środowisku przyrodniczym. • W czasach prehistorycznych, kiedy na Ziemi pojawił się Homo Sapiens (człowiek rozumny), środowisko decydowało o miejscu osiedlania się i o rodzaju działalności podejmowanych przez ludzi. Człowiek wędrował i w harmonii żył z przyrodą, podporządkowywał się jej. W kolejnych wiekach wpływ natury stopniowo się zmniejszał, ale nadal odgrywała ona naczelną rolę w kształtowaniu klimatu. • Najwięcej zanieczyszczeń powietrza wytwarza przemysł paliwowo - energetyczny (ponad 50%), przemysł metalurgiczny (ok. 20%) oraz przemysł chemiczny.

4. Polskie prawo stara się walczyć z rosnącym zanieczyszczeniem powietrza. W tym celu powstają różnorakie ustawy o: -substancjach i preparatach chemicznych, -substancjach zubożających warstwę ozonową, -handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji. Jednak mniej więcej od połowy XVIII w. (rewolucja przemysłowa) znacznie wzrosło znaczenie zanieczyszczeń antropogenicznych (powstałych na skutek działalności człowieka). Wiele lat temu utrapieniem dużych miast, takich jak Londyn, był smog (połączenie dymu i mgły). Idea ochrony środowiska ma swoje początki w drugiej połowie XIX wieku. W Europie wyrosła ona z ruchu będącego reakcją na dynamiczny proces industrializacji i rozrastania się miast, oraz coraz większy stopień zanieczyszczenia powietrza i wody. W Stanach Zjednoczonych powstała w wyniku rosnącej obawy o stan zasobów naturalnych na zachodzie kraju, poparta kluczowymi odniesieniami filozoficznymi tak wybitnych jednostek jak John Muir, czy Henry David Thoreau. Zarówno konserwatorskie priorytety, jak i wiara w dziedziczne prawo natury stanowią podwaliny dla dzisiejszych działań na rzecz ochrony środowiska. W XX wieku popularność i poziom wiedzy na temat środowiska stale rosły.

5. : Rys. 1 Średnioroczne wartości zanieczyszczenia powietrza w porównaniu z normą (zielona linia).

6. Krótka charakterystyka gazów obecnych w powietrzu Azot (N, łac. nitrogenium) to główny składnik powietrza (78% jego objętości). Występuje w postaci dwuatomowej. Został odkryty w 1722 roku. Jest jednym z najważniejszych dla życia na Ziemi pierwiastków. Pod normalnym ciśnieniem jest obojętny dla większości organizmów żywych, jednak rośliny potrzebują go do prawidłowego wzrostu. Kolejny pierwiastek pod względem zawartości w powietrzu (20,95%) to tlen(O, łac. oxygenium). Jest on niezbędny do wymiany gazowej.Niedobór tlenu staje się niebezpieczny dla życia, gdy jego zawartość w powietrzu spada poniżej 10-12%. Ok. 0,9% objętości powietrza zajmuje argon (Ar, łac. argon), gaz szlachetny. Nie ma żadnego znaczenia biologicznego. Pozostałe składniki (1,2%) powietrza to neon, hel, metan, krypton, wodór oraz ksenon. Wszystkie wymienione pierwiastki (oprócz wodoru) powstały w wyniku przemian izotopowych około 5 mld lat temu i połączyły się w mieszaninę jednorodną.

7. Mapa mentalna

8. Doświadczenia związane z funkcjami oraz rolą gazów które nas otaczają • 1. Doświadczenie ze świeczką: • Umieszczamy palącą się świecę w cylindrze z powietrzem, a całość w zlewce z wodą • Świeczka pali się po kilku sekundach jednak gaśnie • Woda ze zlewki została zassana do 1/5 wysokości Wnioski: - tlen jest konieczny do procesu spalania - miejsce zużytego tlenu zajmuje woda - tlen zajmuje 1/5 objętości powietrza Rys.2 Doświadczenie (źródło:www.cen.uni.wroc.pl/.../mat2/files/swieczki.jpg)

9. 2. Zachowanie balonika w próżni • Nadmuchany balonik wkładamy do pojemnika (poj. 1 l) po czym szczelnie go zamykamy. • Balonik zajmuje około połowę tego pojemnika. • Wypompowujemy powietrze przy użyciu pompy próżniowej • Zaobserwowaliśmy wzrost objętości balonika – wypełnił on teraz prawie cały pojemnik. Wnioski: • Dzieje się tak dlatego, że poprzez wypompowanie powietrza zmniejszamy ciśnienie z 1 atm do ok. 0,2 atm i balonik wypełnia puste przestrzenie, gdyż powietrze już na niego nie napiera. • W miarę spadku ciśnienia wzrasta objętość balonika. • Objętość gazów zależy od panującego ciśnienia.

10. 3. Doświadczenie z taśmą Kartki z naklejoną taśmą pozostawiono na parapetach na 2 tygodnie następnie zdjęto je i przeprowadzono obserwacje. Wnioski: - nie wszystkie kartki przetrwały - zanieczyszczenie taśmy zależy od miejsca jej położenia (np. w centrum miasta będą większe zanieczyszczenia niż na wsi) - na próbkach widoczne są ślady po kroplach deszczu

11. 4. Oznaczanie tlenu rozpuszczonego w wodzie morskiej • Pobranie próbek wody morskiej z miejsca nasłonecznionego i zacienionego • Miejsce nasłonecznione: temp. wody: 17°C; stężenie tlenu zmierzone elektrodą tlenową: 12,11 mg/l, nasycenie tlenem: 125% • Miejsce zacienione: temp. Wody: 17°C; stężenie tlenu zmierzone elektrodą tlenową: 13,8 mg/l, nasycenie tlenu: 143% • Oznaczanie stężenia tlenu metodą miareczkową. • Dodanie odczynników • I: 1 ml MnCl2, • II: 1 ml KOH, KI, NaN3, • III (po 20 minutach): 2 ml H2SO4 50%. • Miareczkowanie roztworem tiosiarczanu sodu (Na2S2O3).

12. Wyniki: • temperatura wyższa: • próbka nr 64 (miejsce zacienione) – ilość tlenu: 8,06 ml/l • próbka nr 01 (miejsce nasłonecznione) – ilość tlenu: 6,84 ml/l • temperatura pokojowa: • próbka nr 26 (miejsce nasłonecznione) – ilość tlenu: 7,97 ml/l • próbka nr 43 (miejsce zacienione) – ilość tlenu: 8,20 ml/l • Wnioski: • - ilość tlenu rozpuszczonego w wodzie zależy od temperatury, im temperatura wyższa, tym mniej rozpuszczonego tlenu • - próbki pozostawione po pobraniu w miejscu o wyższej temperaturze różnią się od próbek pozostawionych w miejscu zacienionym (część tlenu opuściła roztwór) • - nasycenie wody tlenem jest wyższe niż 100% - wynik fotosyntezy prowadzonej przez fitoplankton.

13. 5. Badanie pH próbek deszczu

14. Badanie próbek deszczu cd. Opis doświadczenia: Próbki deszczu pobrano z różnych obszarów i w różnych terminach, następnie przy użyciu papierków wskaźnikowych zbadano ich odczyn. Wnioski i obserwacje: - pH próbki zależy od miejsca jej pobrania - próbki pobrane w miejscach bardziej uprzemysłowionych (duże -miasta) maja niższe pH (5 – 5,5) - próbki pobrane z obszarów położonych w większym oddaleniu od miejsc emisji szkodliwych substancji maja wyższe pH (6 – 7) - próbki deszczu o niższym pH zawierają prawdopodobnie więcej szkodliwych substancji (tlenki siarki i tlenki azotu) - kierunek przemieszczania mas powietrza ma również wpływ na pH próbki (np. masy powietrza przechodziły przez duże aglomeracje miejskie pH będzie niższe niż w przypadku gdy masy powietrza przechodziły przez wsie) - więcej próbek ma odczyny niższe (pH=5 - 5,5)

15. 6. Badanie pH wody mineralnej zawierającej duże stężenie wodorowęglanów - przed i po zagotowaniu • Przed zagotowaniem woda mineralna wysokozmineralizowana miała pH = 5.5, a po zagotowaniu pH = 8. Wnioski: - przed zagotowaniem wody pH jest niższe, gdyż w wodzie znajduje się więcej jonów HCO3- (H20 + CO2),które dają odczyn kwaśny; po zagotowaniu CO2 opuszcza roztwór i pH rośnie. - wzrost temperatury powoduje zmniejszenie rozpuszczalności gazów w wodzie.

16. Charakterystyka substancji szkodliwych obecnych w powietrzu Tlenki siarki: Informacje ogólne: - gazy - ostry, gryzący i duszący zapach - bakterio i pleśnio ojcze Właściwości szkodliwe: - tworzą smog - tworzą kwaśne deszcze Tlenki azotu: Informacje ogólne: - gazy - bezbarwne - bezwonne Właściwości trujące: - tworzą smog fotochemiczny - tworzą kwaśne opady Tlenki węgla: Informacje ogólne: - gazy - bezbarwne - bezwonne - są składnikami gazów: generatorowego, wodnego, wielkopiecowego, świetlnego Właściwości szkodliwe: - tworzą karbohemoglobinę - tworzą czad

17. Charakterystyka bioindykatorów czystości powietrza Bioindykacja to rodzaj badania poziomu zanieczyszczenia środowiska za pomocą organizmów żywych. Do takich organizmów zalicza się m.in. mikroorganizmy (bakterie), pierwotniaki, czy skorupiaki (raki rzeczne, larwy chruścików), które są świetnymi biowskaźnikami czystości wody. Metody bioindykacji używa się też przy ocenie stanu lasów. Metoda bioindykacji za pomocą porostów, polega na określeniu stopnia skażenia powietrza dwutlenkiem siarki. Jest to siedmiostopniowa skala porostowa, gdzie I stopień oznacza brak porostów, VII stopień niestety na nielicznych obszarach naszego kraju, oznacza teren o bogatej florze porostów występujących na pniach i gałęziach drzew (np. granicznik płucny Lobaria pulmonaria). Co więcej "pustynne" obszary mogą się powiększać, mimo zmniejszenia emisji szkodliwych związków, takich jak SO2 i NOX. Przy czym należy wspomnieć, że intensywny okres wzrostu tych stenobiontów przypada na jesień, gdy stopień zanieczyszczenia powietrza jest wysoki.

18. Charakterystyka bioindykatorów czystości powietrza cd. Porosty (łac. Lichenes) to sztucznie stworzona gromada zaliczana do grzybów. Są organizmami o plechowatej budowie, utworzony- mi przez  powiązanie komórki glonu i strzępki grzyba. Należą do grzybów lichenizowanych, czyli zdolnych do symbiozy z glonami (w odróżnieniu od grzybów lichenizujących, czyli pasożytujących na porostach). Porost składa się z dwóch organizmów: fotobionta (glona- najczęściej są to zielenice lub sinice) oraz mykobionta (grzyb z klasy workowców lub podstawczaków, rzadko grzyb niedoskonały). Oba komponenty są od siebie ściśle uzależnione: grzyb korzysta z asymilatów wytworzonych w drodze fotosyntezy przez samożywny glon, natomiast glon w zamian otrzymuje wodę z niezbędnymi solami mineralnymi. Postać morfologiczna porosta jest całkiem inna niż każdego z organizmów osobno.

19. Używając porostów jako biowskaźników wyróżniamy następujące strefy: I – o szczególnie silnie zanieczyszczonym powietrzu (bezwzględna pustynia porostowa) – zupełny brak porostów nadrzewnych. II – o bardzo silnie zanieczyszczonym powietrzu (względna pustynia porostowa) – tylko najbardziej odporne na zanieczyszczenia porosty skorupiaste: misecznica proszkowata i liszajec. III – o silnie zanieczyszczonym powietrzu (wewnętrzna strefa osłabionej wegetacji) - porosty skorupiaste i łuseczkowe (m.in. brudziec kropkowaty, paznokietnik ostrygowy, obrost wzniesiony i złotorost postrzępiony. IV – o średnio zanieczyszczonym powietrzu (środkowa strefa osłabionej wegetacji), porosty o plechach listkowatych (m.in. pustułka pęcherzykowata i tarczownica bruzdkowana). V – o względnie mało zanieczyszczonym powietrzu (zewnętrzna strefa osłabionej wegetacji), porosty krzaczkowate: mąkla tarniowa, mąklik otrębiasty i odnożyce ( występują nieliczne, ich plechy są małe i zdeformowane). VI – o nieznacznie zanieczyszczonym powietrzu (wewnętrzna strefa normalnej wegetacji), porosty krzaczkowate, które są typowo wykształcone i rosną tu też wrażliwe porosty listkowate, włostka brązowa, brodaczka kępkowa i płucnik modry. VII – o powietrzu czystym lub znikomo zanieczyszczonym (typowa sfera normalnej wegetacji), bardzo wrażliwe gatunki z rodzajów: włostka, granicznik, pawężniczka, brodaczka i inne.

20. Procesy i przemiany w powietrzu mające pozytywne skutki Najpowszechniej występującym procesem wpływającym na jakość powietrza jest fotosynteza. To proces przeprowadzany przez rośliny zielone, czyli takie, które zawierają w sobie chlorofil. Polega ona na zamianie dwutlenku węgla w tlen i energię potrzebną roślinie do życia. W nocy natomiast zachodzi proces odwrotny-roślina pobiera tlen i emituje dwutlenek węgla.

21. Procesy i przemiany mające pozytywne skutki - cd. Samochody są producentami bardzo szkodliwych tlenków np. siarki i azotu. Nowsze modele zostały na szczęście wyposażone w specjalne katalizatory pozwalające na unieszkodliwienie części zanieczyszczeń. 2NO+2CO=N2+2CO2

22. Procesy i przemiany mające negatywne skutki Kwaśne deszcze Kwaśny deszcz swoim wyglądem nie różni się od zwykłych opadów. Zauważalny jest jednak jego niszczycielski wpływ na środowisko naturalne. Powstają na skutek zanieczyszczenia atmosfery. Tlenki siarki, tlenki azotu i chlorowodór rozpuszczają się w kropelkach pary wodnej, która znajduje się w atmosferze. Ich źródłem jest jednak człowiek. Woda zawarta w kwasach nasyca się szkodliwymi substancjami chemicznymi, które występują w powietrzu. Kolejne procesy doprowadzają do niebezpiecznych reakcji: z dwutlenku siarki powstaje kwas siarkowy, z tlenków azotu- kwas azotowy. Mają one postać zawiesiny, która opadając na ziemię prowadzi do uszkodzenia wielu ekosystemów. Kwaśne opady przedostają się do soków roślin. W ten sposób uszkadzają korzeń i łodygę. To prowadzi do wyjaławiania gleb i umierania lasów. W rezultacie takie gleby są niezdatne do uprawy. W wyjałowionych jeziorach giną tysiące ryb ( między innymi łososi i pstrągów).

23. Tlenki siarki tlenek siarki (II) 2 S + O2 -> 2 SO -> S2O2 S2O2 SO Tlenek siarki (II) samorzutnie łączy się w dimer S2O2.

24. tlenek siarki (IV) S + O2 → SO2 Tlenek siarki (IV) powstaje w wyniku spalania siarki w tlenie atmosferycznym.

25. tlenek siarki (VI) Powstaje on z tlenku siarki (IV) na katalizatorze wanadowym V2O5. Jest substancją silnie kwasotwórczą. Gdy dostanie się do atmosfery, reaguje z wodą tworząc kwas siarkowy (VI).

26. Tlenki azotu Tlenki azotu są w przyrodzie bardzo liczną i zróżnicowaną pod względem budowy oraz właściwości grupę związków chemicznych. Główne rodzaje tlenków azotu powstają w procesie spalania paliw: tlenek azotu (NO) i dwutlenek azotu (NO2). Najwięcej podtlenku azotu powstaje przy spalaniu węgla, najmniej przy spalaniu gazu ziemnego. Proces ten zachodzi intensywnie w procesie spalania fluidalnego. Spaliny kotłowe zawierają około 95% tlenku azotu NO i około 5% dwutlenku azotu NO, w stosunku do całej populacji NOx zawartej w spalinach. Azot w atmosferze i reakcje chemiczne zachodzące w trakcie biogeochemicznego cyklu azotu Obieg azotu odbywa się w cyklu względnie pełnym. Wolny azot amfoteryczny wiązany jest przez symbiotyczne lub wolno żyjące bakterie azotowe, które redukują azot do jonu amonowego. W zachodzącym w glebie procesie nitryfikacji jony amonowe utleniane są do jonów azotynowych, a następnie azotyny do azotanów. Poprzez łańcuchy pokarmowe azot dostaje się na wszystkie poziomy troficzne. W procesie amonifikacji powstaje amoniak. Amoniak w wodzie tworzy sole amonowe i jest pobierany przez rośliny i bakterie nitryfikacyjne. W wyniku wysokiej temperatury powstają tlenki azotu(II) oraz tlenki azotu(IV) i przenikają one stopniowo do coraz niższych warstw atmosfery. Następuje proces fotolizy tlenku azotu(I) N2O, ( powyżej wysokości 20km). Część powstałego w tych procesach tlenku azotu(II) NO zostaje utleniona, tworząc tlenek azotu(IV) NO2, który z kolei reaguje z wodą dając kwas azotowy(V). Powstały kwas azotowy opada wraz z deszczem na ziemie i zostaje związany z amoniakiem dając azotan(V) amonu.

27. WWA WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne) policykliczne węglowodory zawierające skondensowane pierścienie aromatyczne bez podstawników. Jest ich ponad 10000 rodzajów i mają różne pochodzenie na przykład aktywność wulkaniczna, pożary lasów, niepełne spalanie paliw kopalnych (np. w pojazdach)i odpadów. Naturalnie występują w węglu, ropie naftowej oraz benzynie. Badania amerykańskich naukowców dowiodły, że stężenie WWA w mieście jest około dziesięć razy większe niż na wsi. WWA po wydobyciu się wraz ze spalinami z samochodów unoszą się nad drogą, dlatego ich stężenie jest większe w domach położonych bliżej drogi. WWA mają właściwości rakotwórcze narkotyczne oraz uszkadzają narządy wewnętrzne.

28. Metale ciężkie Ołów (Pb): - jedna z najbardziej szkodliwych substancji obecnych w powietrzu - szkodliwość polega na zatrzymywaniu wytwarzania enzymów niezbędnych do syntezy hemoglobiny - uszkadzać ośrodkowy i obwodowy układ nerwowy oraz zakłócać pracę wątroby, serca i nerek. - organizmu dostaje się głównie drogą pokarmową i oddechową Platyna (Pt): - do powietrza dostaje się z katalizatorów - działa teratogennie (uszkadza płód) Rtęć (Hg): - wchłania się przez drogi oddechowe w postaci par. - uszkadza nerki - toksyczność rtęci polega na niszczeniu błon biologicznych i łączeniu się z białkami organizmu - powoduje krwotoczne zapalenie jelit, niewydolność krążenia, zapalenie błony śluzowej jamy ustne

29. Fotosynteza 6 + 6 > + 6 światło Oddychanie komórkowe C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O Samooczyszczanie atmosfery z tlenku węgla (II) 2CO + O2 →2CO2 Procesy i przemiany w powietrzu związane z dwutlenkiem węgla

30. Pełne spalanie propanu 2 C3H8 + 10 O2 6 CO2 + 8 H2O

31. AnkietaW ankiecie zostało przebadanych 50 osób(30 w wieku 13-16lat i 20 w wieku 18+). Pokazuje ona w jakim stopniu nasze społeczeństwo potrafi dbać o czystość powietrza.

32. AnkietaRealizowana jest na potrzeby projektu pt., „Co w powietrzu truje, a co życie podtrzymuje.”(program ROZWÓJ PRZEZ KOMPETENCJE). Ma na celu zbadanie czy nasze społeczeństwo potrafi dbać o powietrze i jak bardzo je zanieczyszcza.Ankieta jest całkowicie anonimowa.1.Czy pani/pan wie, jakie są sposoby ochrony powietrza?TakŚrednio Nie wiem2.Czy zna pani/pan, szkodliwe substancje zawarte w powietrzu? TakŚrednioNie wiem3.Czy wie pani/pan jak bardzo są szkodliwe substancje zawarte w powietrzu?TakŚrednioNie wiem4.Co pani/pana zdaniem najbardziej zanieczyszcza powietrze?……………………………………………………………………………………………………………5.Czy wie pani/pan, co oczyszcza powietrze z dwutlenku węgla?TakŚrednioNie wiem6.Czy używa pani/pan dezodorantów w sprayu?TakCzasamiNie używam7.Czy dużo jeździ pani/pan samochodem?Cały dzieńKilka razy dziennieW ogóle

33. 8.Czy ogrzewa pani/pan mieszkanie poprzez palenie drewna/węgla? Tak Nie 9.Ile roślin w domu posiada (mniej-więcej) pani/pan? 10 lub więcej 5-9 0-4 10. Jakimi środkami komunikacji miejskiej porusza się pani/pan, jeżeli nie może użyć samochodu? Tramwaj/pociąg Autobus Różnie 11.Czy spala pani/pan śmieci w kominku, na trawniku? Zawsze Czasami Nigdy 12.Czy spala pani/pan liście na wiosnę? Zawsze Czasami Nigdy 13.Czy pali pani/pan papierosy? Bardzo dużo Raz-dwa razy dziennie W ogóle nie palę 14. Czy wie pani/pan, jakich elektrowni jest najwięcej w Polsce? Wiem Nie wiem 15.Czy wie pani/pan, jakie są skutki zanieczyszczenia powietrza? Wiem Nie wiem

34. Wywiady z przedstawicielami firm, które mogą zagrażać środowisku naturalnemu • Nasze zainteresowanie wzbudziły cztery firmy, jednak nie wszystkie zgodziły się na odpowiedzenie, na proponowane przez nas pytania: • Coffee Promotion – Kwidzyn • Rafineria Lotos – Gdańsk • Siarkopol – Gdańsk • Cukrownia – Malbork (jej przedstawiciel nie zgodził się na odpowiedzenie na proponowane pytania i wyrzucił nas z budynku)

35. Siarkopol – wywiad został przeprowadzony przez Elizę Niedzielską: Eliza: Nazywam się Eliza Niedzielska i uczestniczę w projekcie „Rozwój przez kompetencje-Uczelniane zespoły badawcze”, współfinansowanego przez Unię Europejską. Czy mogłaby pani odpowiedzieć na parę pytań dotyczących ochrony środowiska? Siarkopol: Oczywiście. Eliza: Wiem, że tak duża fabryka na pewno w jakiś sposób zagraża środowisku naturalnemu. Czy mogłaby pani wskazać, w jaki sposób Siarkopol może zagrażać środowisku naturalnemu? Siarkopol: Przede wszystkim osady siarki. Eliza: Czy przy produkcji powstają jeszcze inne szkodliwe odpady? Siarkopol: Są, są, ale są to naprawdę małe ilości. Nie mniej jednak też zagrażają w jakiś sposób, np. odpady olejowe Eliza: A jakie mogą być skutki zanieczyszczenia środowiska przez waszą działalność? Siarkopol: Nasz wpływ jest nikły, więc skutki też będą nikłe, gdyż emisje są, ale są powiedzmy ¼ wysokości i poniżej nawet standardów. Eliza: Czy w jakiś sposób wasza działalność stara się przeciwdziałać zanieczyszczaniu środowiska? Siarkopol: Mamy system ł zarządzania ochrony środowiska, więc wszyscy postępują zgodnie z procedurami, tak, żeby wpływ był jak najmniejszy. Eliza: Czy mogłaby Pani powiedzieć ile przeznaczanych jest funduszy na ochronę środowiska? Siarkopol: Tego niestety nie mogę powiedzieć, gdyż tym zajmuje się księgowość. Eliza: Czy Siarkopol ma jakieś plany na przyszłość związane z ochroną przyrody? Siarkopol: Plany na przyszłość zawsze jakieś są. Mamy zamiar wybudować tory, na których będziemy wydawali i dostarczali oleje opałowe. Konkretniejsze plany będą ustalone, gdyż jest ona teraz w trakcie restruktycywacji. Eliza: Serdecznie pani dziękuję za odpowiedzenie na pytania i poświęcony czas. Siarkopol: Dziękuję.

36. Coffee Promotion Kwidzyn – wywiad przeprowadzony przez Ninę Mazurewicz: Wiemy, że tak duża przedsiębiorczość na pewno w jakiś sposób zagraża naszemu środowisku. Czy wiedzą Państwo, jak mogą zagrażać środowisku naturalnemu? Emisja substancji – gazów, powstających podczas procesu palenia kawy i zboża (merkaptany, fenol, kwas octowy, octan etylu, acetadehyd).  Jakie odpady, które zagrażają środowisku naturalnemu, Państwo wytwarzają? Wprowadzamy do obrotu opakowania jednostkowe, w których skład wchodzą m. in.: polichlorek winylu, polietylen, polipropylen, metaliza. Czy wiedzą Państwo jakie mogą być tego skutki? Wytwarzanie chloru – bomba ekologiczna, rakotwórczość, przenikanie metali ciężkich z opakowań do żywności, podczas spalania tworzą się między innymi dioksyny i chlorowodór, opary chloru – uszkodzenia nerek, choroby wątroby. Czy w jakiś sposób Pańska działalność stara się ochronić środowisko naturalne? Wiedzą Państwo jak zaprzestać wydzielaniu zanieczyszczeń przez ową działalność? - Gospodarka odpadami poprzez prowadzenie racjonalnej i selektywnej segregacji odpadów, - Systemy dopalania termicznego i katalitycznego, - Odzysk ciepła, - Biofiltr do biologicznego oczyszczania gazów. Czy moglibyście Państwo powiedzieć nam, ile funduszy przeznaczacie na ochronę środowiska naturalnego? Koszt segregacji odpadów – 2500 zł/miesiąc Opłata produktowa – 500zł/rok Eksploatacja biofiltru + inwestycja – 5000 zł/2 lata + 20 000 zł jednorazowo. Czy macie Państwo jakieś plany na przyszłość związane z ochroną środowiska? - Wprowadzenie systemu zarządzania środowiskiem, zgodnego z normami z serii ISO 14 000, - Instalacja nowoczesnej linii technologicznej o jak najmniejszej ilości emisji substancji szkodliwych, - Efektywne zużywanie surowców, energii i zmniejszenie ilości odpadów, - Korzystanie z opakowań wielokrotnego użytku, - Identyfikacja zagrożeń i przygotowanie się na wypadek awarii. 

37. Odpowiedź od Rafinerii Gdańskiej • 1.Zagrożenia wynikające z działalności rafinerii: • Z działalnością operacyjną Grupy LOTOS wiążą się określone ryzyka środowiskowe, wśród których najważniejsze to: • ryzyko niespełnienia wymogów i przepisów prawa środowiskowego (krajowegoi wspólnotowego), • ryzyko związane z brakiem uprawnień do emisji CO2, • ryzyko wystąpienia poważnej awarii przemysłowej. 2.Ograniczenie wpływu na środowisko: • czystszą produkcję, polegającą na stałym dążeniu do zmniejszania zużycia mediów i surowców, • ograniczanie emisji zanieczyszczeń, • zagospodarowanie odpadów, • bezpieczeństwo w zakresie prowadzenia procesów przemysłowych w taki sposób, aby skutecznie zapobiegać awariom. 3.Minimalizacja niekorzystnego wpływu osiągana jest poprzez: • stały monitoring emisji zanieczyszczeń powietrza i wód oraz stężeń węglowodorów wokół firmy, pozwalający na szybką reakcję w sytuacji osiągania niekorzystnych tendencji, • wprowadzanie do środowiska ścieków o jakości zgodnej z wymaganiami prawnymi dzięki trójstopniowej oczyszczalni ścieków, • ponowne wykorzystywanie ścieków oczyszczonych do produkcji wody gospodarczej, • prowadzenie szczegółowego nadzoru nad gospodarką odpadami, • stosowanie urządzeń ochronnych środowiska.

38. 4.Ochrona zasobów naturalnych i środowiska nastąpi m.in. przez: • doprowadzenie do rafinerii rurociągu gazu ziemnego i wykorzystywanie tego czystego paliwa jako źródła energii dla procesu produkcji, • odzysk gazów, które obecnie trafiają do systemu pochodni i wykorzystanie ich jako paliwa technologicznego, co zmniejszy całkowitą emisję dwutlenku węgla do atmosfery. 5. Finanse: Opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska poniesione przez Grupę LOTOS: Wydatki inwestycyjne na ochronę środowiska poniesione przez Grupę LOTOS:

39. Mapa największych emiterów substancji szkodliwych w województwie pomorskim Legenda: 1-Rafineria Gdańska 2-Polpharma 3-Polifarb 4-International Paper

40. Jak zachować rozsądek ekologiczny? • Rozwijać nowe technologie i wycofywać stare, bo te drugie są zwykle nieekologiczne • Korzystać z surowców naturalnych i w miarę możliwości je odzyskiwać • Nie panikować z powodu dwutlenku węgla, na naszej planecie były takie okresy, kiedy jego stężenie było znacznie wyższe niż obecnie • Używajmy transportu zbiorowego i czasem przesiądźmy się na rower • Chronić lasy oszczędzać wodę i emitować możliwie jak najmniej zanieczyszczeń

41. Nasza ulotka

42. Źródła, m.in. www.bryk.pl www.sciąga.pl www.pl.wikipedia.com www.ochronaprzyrody.republika.pl www.zadane.pl www.armaag.pl www.planrozwoju.pcz.pl www.zdch.amu.edu.pl Chemia Nowej Ery cz.1 wydawnictowo: Nowa Era www.ztmpoznan.pl www.nmt.pl www.wiking.edu.pl

43. Harmonogram • 1 dzień (22.05.10r.): • Przedstawienie prezentacji informacyjnej program „Rozwój przez kompetencje” • Logowanie się do systemu • Podstawowe informacje dotyczące realizacji projektu • Tworzenie szczegółowego tytułu projektu • Określanie celów projektu • Zwiedzanie instytutu 2 dzień (29.05.10r.): • Projektowanie zadań badawczych • Przeprowadzenie debaty pt „Człowiek jako gospodarz Ziemi’ • Praca w grupach: -Krótka charakterystyka gazów, które znajdują się w powietrzu -Charakterystyka substancji szkodliwych w powietrzu -Charakterystyka przemian i procesów w powietrzu mających pozytywne i negatywne skutki -Przygotowanie ankiety dotyczącej ochrony środowiska przez osoby indywidualne • Wykonanie meta planu pt „jak zachować rozsądek ekologiczny” • Wykonanie mapy mentalnej pt „Znaczenie powietrza w życiu człowieka”

44. 3 dzień (12.06.10r.): • Omówienie pracy wykonanej w grupach z dnia 29 maja • Część doświadczalna: -doświadczenie z balonikiem w próżni -doświadczenie ze świeczką -oznaczanie tlenu rozpuszczonego w wodzie morskiej -oznaczanie pH próbek deszczu -oznaczanie pH wody mineralnej przed i po zagotowaniu • Opis wykonanych doświadczeń 4 dzień (19.06.10r.): • Przygotowanie prezentacji w oparciu o zebrane materiały • Przygotowanie materiałów do e-kroniki • Podsumowanie wyników ankiety • Uzupełnienie i rozszerzenie wybranych zadań badawczych • Gra edukacyjna pt „Obieg wody w przyrodzie”

45. A to my : • Jędrzej Bieszke- Słupsk • Julia Małek- Osowa • Nina Mazurewicz- Sztum • Eliza Niedzielska-Gdańsk • Alicja Nowicka-Reda • Paula Pleszewska (nie mylić z Pauliną!) -Osowa • Karol Steckiewicz –Lidzbark Warmiński (ten to ma daleeekooo… a w ogóle gdzie to jest?) • Ewa Sumińska-Iława • Tomasz Szczepański (Szczepan)-Słupsk • Dawid Szczygielski-Gdynia :) (a ten to ma najbliżej…. ) • Wojciech Wincewicz-Lębork

46. Nie ma to jak pyszny obiadek.. A jakie fajne dziewczyny ;D W rolach głównych: Ala, Eliza i spaghetti. Wyczyny Tomka w pracowni chemicznej.. Na szczęście niczego nie wysadził w powietrze ;)

47. Uuuaa… Czy ktoś wie co to są te bioindykatory?... Praca wre. Matematycy.. Rzucamy Wam wyzwanie! Jest podobno około biliona kombinacji, a my już znamy tą właściwą ;>

48. Tu kreseczka, tam kropeczka i ze 2 literki. Ciekawe.. Może wynajdziemy coś nowego? ;D Jeżeli do tej zasady dodamy 3 kropelki wody, to zasady zostaną złamane! Co ty na to? ;]