Ewa Czerska

1. Tworzenie oferty programowej z wychowania fizycznego Białystok, październik 2010 Ewa Czerska

2. „Wychowanie fizyczne ułożone dla szczęścia człowieka powinno być takie,aby każdy mógł z niego korzystać” (J. Śniadecki) Organizacja zajęć

3. Strategia mieszana Strategia wymuszania Strategia oferowania Schemat organizacyjny Zajęcia lekcyjneI etap – 3 godz. II etap – 2 godz.III etap – 2 godz.IV etap – 1 godz. Zajęcia do wyboru przez uczniaII etap – 2 godz. III etap – 2 godz.IV etap – 2 godz. Edukacja zdrowotnaIII etap – 30-32 godz. (jeden semestr) IV etap – 30-32 godz. (jeden semestr) Sprzyja kształtowaniu postaw bierno-przystosowawczych Sprzyja kształtowaniu postaw aktywnych, samodzielnych, świadomych

4. I etap edukacji (kl. I-III szkoła podstawowa) Liczba godzin wychowania fizycznego (1) 290 godz. w etapie (96-97 godz. rocznie) – 3 godz. tygodniowo II etap edukacji (kl. IV-VI szkoła podstawowa) • 385 godz. w etapie (128-129 godz. rocznie) – 2+2 godz. tygodniowo: • 2 godz. tygodniowo zajęcia lekcyjne – 193 godz. w etapie (64-65 godz. rocznie) • 2 godz. tygodniowo zajęcia do wyboru – 192 godz. w etapie (64 godz. rocznie)

5. III etap edukacji (gimnazjum) • 385 godz. w etapie (128-129 godz. rocznie) – 2+2 godz. tygodniowo: • 2 godz. tygodniowo zajęcia lekcyjne – 193 godz. w etapie (64-65 godz. rocznie) • 2 godz. tygodniowo zajęcia do wyboru – 192 godz. w etapie (64 godz. rocznie) w tym jeden semestr edukacja zdrowotna (30-32 godz.) Liczba godzin wychowania fizycznego (2) IV etap edukacji (szkoła ponadgimnazjalna) • 290 godz. w etapie (96-97 godz. rocznie) – 1+2 godz. tygodniowo: • 1 godz. tygodniowo zajęcia lekcyjne – 98 godz. w etapie (32-33 godz. rocznie) • 2 godz. tygodniowo zajęcia do wyboru – 192 godz. w etapie (64 godz.rocznie) w tym jeden semestr edukacja zdrowotna (30-32 godz.)

6. prowadzone są w tradycyjnym systemie klasowo-lekcyjnym: •  w I etapie – w grupach koedukacyjnych •  w II i III etapie – w grupach koedukacyjnych lub osobno dla dziewcząt i chłopców •  w IV etapie – osobno dla dziewcząt i chłopców Organizacja zajęć lekcyjnych Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 marca 2009 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dziennik Ustaw Nr 54/2009, poz. 442)

7. Warianty organizacji (dotyczy III i IV etapu): • zajęcia warsztatowe w okresie jednego dowolnie wybranego semestru w wymiarze 2 godzin tygodniowo • zajęcia warsztatowe w okresie krótszym niż jeden semestr w wymiarze 3-4 godzin tygodniowo • zajęcia warsztatowe w okresie jednego roku szkolnego w wymiarze 1 godziny tygodniowo Organizacja edukacji zdrowotnej

8. spełnienie oczekiwań uczniów wobec szkolnego wychowania fizycznego • ukazanie walorów rekreacyjnych i zdrowotnych różnych form aktywności ruchowej (wybór sportu „całego życia”) • umożliwienie dokonywania samodzielnych wyborów i podejmowania odpowiedzialności za nie • wdrożenie do współuczestnictwa w organizacji własnego procesu nauczania-uczenia się oraz do współpracy ze środowiskiem rówieśniczym i rodzinnym w upowszechnianiu zdrowego stylu życia Cele zajęć do wyboru Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 sierpnia 2009 r. w sprawie dopuszczalnych form realizacji dwóch godzin obowiązkowych zajęć wychowania fizycznego (Dziennik Ustaw Nr 136/2009, poz. 1116)

9. Uzupełniające i poszerzające zakres podstawy programowej, ukierunkowane głównie na: Treści zajęć do wyboru • ćwiczenia i zadania związane z samodzielną organizacją danej formy ruchu • ćwiczenia i zadania z zakresu samokontroli i samooceny wiedzy, sprawności i umiejętności • ćwiczenia kompensacyjno-korekcyjne po wysiłku oraz ćwiczenia relaksacyjne przeciwdziałające zmęczeniu i znużeniu

10. Profile zajęć do wyboru

11. Warianty organizacji: • grupy klasowe (tradycyjny system klasowo-lekcyjny) • grupy międzyoddziałowe (jeden poziom klas) • grupy międzyklasowe (wszystkie poziomy klas) Organizacja zajęć do wyboru Wybór optymalnego dla uczniów wariantu, dostosowanego do warunków i specyfiki szkoły, zależeć będzieod dyrektora szkołyinauczycieli wychowania fizycznego

12. Warianty realizacji: • taki sam podział uczniów na zajęcia lekcyjne i do wyboru • inny podział uczniów na zajęcia lekcyjne i inny na zajęcia do wyboru Grupy klasowe Pozytywy: łatwość organizacyjna, możliwość odbywania zajęć na wszystkich godzinach lekcyjnych Negatywy: ograniczenie indywidualnego wyboru ucznia

13. Warianty realizacji: • 1-3 terminy realizacji zajęć dla klas danego poziomu • jednorodna oferta dla wszystkich poziomów klas lub zróżnicowanadla każdego poziomu Grupy międzyoddziałowe Pozytywy: możliwość indywidualnego wyboru zajęć przez ucznia wyższe kwalifikacje nauczyciela prowadzącego większa integracja uczniów Negatywy: ograniczenie oferty wyboru dla ucznia konieczność realizacji na pierwszych lub ostatnich godzinach lekcyjnych

14. Pozytywy: bardzo duża alternatywa wyboru zajęć dla ucznia możliwość tworzenia grup o różnych poziomach umiejętności wyższe kwalifikacje nauczyciela prowadzącego integracja szkolnej społeczności uczniowskiej lepsze wykorzystanie bazy sportowej szkoły Negatywy: konieczność realizacji po zajęciach lekcyjnych lub ewentualnie na pierwszych i ostatnich lekcjach Grupy międzyklasowe

15. Dyrektor szkoły, w uzgodnieniu z organem prowadzącym i po zaopiniowaniu przez radę pedagogiczną i radę szkoły lub radę rodziców, przygotowuje ofertę zajęć dla uczniów, która uwzględnia: • potrzeby zdrowotne uczniów, ich zainteresowania oraz osiągnięcia sportowe • uwarunkowania lokalne • miejsce zamieszkania uczniów • tradycje sportowe szkoły i środowiska • możliwości kadrowe Zasady tworzenia oferty zajęć do wyboru Uczniowie deklarują wybór dyscypliny sportowej(podstawowej i rezerwowej) przed zakończeniem roku szkolnego

16. 1. Zatwierdzenie oferty zajęć do wyboru przez dyrektora szkoły(kwiecień) • 2. Rozpropagowanie oferty wśród uczniów i rodziców(maj) • 3. Przygotowanie kart deklaracji wyboru(maj) • indywidualne deklaracje wyboru • klasowe listy z miejscem na indywidualny wybór dla każdego ucznia • listy zgłoszeń na każdy rodzaj zajęć • 4. Ogłoszenie sposobu i terminu składania przez ucznia deklaracji wyboru zajęć(maj) • 5. Zebranie deklaracji od uczniówklas III-V (II etap edukacji) lub od uczniów klas I-II (III i IV etap edukacji) (czerwiec) Procedura wdrażania oferty (1)

17. Zebranie deklaracji od kandydatów do szkoły(III i IV etap edukacji) • w dniu składania dokumentów do szkoły • w dniu rozpoczęcia roku szkolnego • pod koniec I semestru w I klasie (I semestr edukacja zdrowotna) • Podział uczniów na grupy(czerwiec lub lipiec-sierpień) • Wywieszenie informacji dla uczniów o przydziale do grup(dzień rozpoczęcia roku szkolnego) • listy wszystkich grup zajęć do wyboru • listy klas z naniesionym przydziałem uczniów do grup oraz wykaz wszystkich grup zajęć do wyboru • Przekazanie informacji wychowawcom klas o przydziale uczniów do poszczególnych grup ćwiczebnych Procedura wdrażania oferty (2)

18. Grupy klasowe –dziennik zajęć lekcyjnych • Grupy międzyoddziałowe i międzyklasowe –dziennik zajęć pozalekcyjnych Dokumentowanie zajęć do wyboru Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 16 lipca 2009 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dziennik Ustaw Nr 116/2009, poz. 977)

19. Nazwisko i imię: …………………………………………….........……………... Klasa: ……………………………………………………………………………….. Profil zajęć: ………………………………………………………………………... Dyscyplina główna: …………………………………………………………….. Zaznacz kółkiem stopień zaawansowania: P Ś Z Profil zajęć: ………………………………………………………………………... Dyscyplina rezerwowa: ………………………………………………………... Zaznacz kółkiem stopień zaawansowania: P Ś Z …………………………….. …………………………… Podpis rodziców Podpis ucznia Wzór deklaracji dla ucznia

20. Liczba uczniów Liczba grup Zestawienie przydziału uczniów

21. Zestawienie grup

22. „Każdej pracy zorganizowanej towarzyszy namysł, którego efektem jest program działania” (T. Kotarbiński) Programowanie i planowanie pracy

23. program nauczania zgodny z podstawą programową • plan kierunkowy dla całego etapu edukacji • roczne lub semestralne plany wynikowe na zajęcia lekcyjne • roczne lub semestralne plany wynikowe na zajęcia do wyboru • plany wynikowe na zajęcia edukacji zdrowotnej • plany metodyczne na poszczególne zajęcia dydaktyczne Elementy planowania Nowoczesne planowanie pracy dydaktycznej powinno być ukierunkowane na efekt końcowy, czyli poziom osiągnięcia celów przez ucznia, a nie wykazem treści, które trzeba przekazać, zrealizować czy przerobić

24. jest obowiązkowym dokumentem każdego nauczyciela • może być opracowany samodzielnie, we współpracy z innymi nauczycielami lub przez innego autora Program nauczania Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dziennik Ustaw Nr 89/2009, poz. 730)

25. Program nauczania obejmuje co najmniej jeden etap edukacyjny i może być dopuszczony przez dyrektora do użytku w danej szkole, jeżeli zawiera: • szczegółowe cele kształcenia i wychowania • treści zgodne z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego • sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz warunków w jakich program będzie realizowany • opis założonych osiągnięć ucznia • propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia Obowiązkowe elementy programu

26. Etap I – diagnoza Etapy prac programowych (1) • Jakie są potrzeby, możliwości i zainteresowania uczniów? • Jaką kadrą pedagogiczną dysponujemy? • Jakie obiekty sportowe, urządzenia i sprzęt sportowy mamy do dyspozycji?

27. Etap II – projektowanie • 1. Określenie koncepcji programu • adresat programu • profil programu • organizacja zajęć lekcyjnych i do wyboru • realizacja edukacji zdrowotnej (III i IV etap) • oferta zajęć do wyboru przez ucznia • 2. Sformułowanie celów • 3. Dobór i układ materiału nauczania • 4. Ustalenie wymagań programowych Etapy prac programowych (2)

28. 5. Obudowa dydaktyczna programu • preferowane metody, techniki i środki nauczania wspomagające proces kształcenia • inne pozaobowiązkowe formy zajęć edukacyjnych • przykładowe plany pracy i scenariusze zajęć • regulaminy oceniania, kryteria oceny ucznia w toku kontroli bieżącej (wspierającej) i globalnej (całościowej) • koncepcja ewaluacji programu Etapy prac programowych (3) 6. Schemat zapisu programu 7. Faza refleksyjna ewaluacji – badanie opracowanego programu przed jego realizacją

29. Etap III – wdrażanie Etapy prac programowych (4) Zgodnie z obowiązującymi rozporządzeniami MEN Etap IV – ewaluacja • faza kształtująca – badanie programu w toku jego realizacji • faza podsumowująca – całościowa ocena programu po zakończeniu etapu edukacji

30. Wstęp (wprowadzenie, założenia wstępne) • ogólna charakterystyka programu • 1. Cele kształcenia i wychowania • 2. Założenia organizacyjne • 2.1. Zajęcia lekcyjne • 2.2. Zajęcia do wyboru przez ucznia • 2.3. Edukacja zdrowotna (tylko III i IV etap) Schemat zapisu programu (1)

31. 3. Treści nauczania – osiągnięcia ucznia 3.1.Zajęcia lekcyjne Schemat zapisu programu (2)

32. 3.2.Zajęcia do wyboru przez ucznia Schemat zapisu programu (3)

33. 3.3.Edukacja zdrowotna Schemat zapisu programu (4)

34. 4. Strategia oceniania ucznia • założenia PSO • 5. Procedury osiągania celów edukacyjnych • wszelkie wskazówki dotyczące efektywnej realizacji programu • 6. Koncepcja ewaluacji programu • sposoby ewaluacji programu w fazie kształtująceji podsumowującej Schemat zapisu programu (5)

35. ma na celu optymalne rozplanowanie czasu pracy, w całym etapie edukacji, na realizację wymagań szczegółowych opisanych w podstawie programowej • nie jest prawnie usankcjonowanym obowiązkiem nauczyciela • w wychowaniu fizycznym dotyczy wyłącznie obowiązkowych zajęć prowadzonych w systemie klasowo-lekcyjnym w wymiarzedwóchgodzin tygodniowow II i III etapie edukacji (193 godz. w etapie – 64-65 rocznie) oraz jednej godziny tygodniowo w etapie IV (98 godz. w etapie – 32-33 rocznie) • liczba godzin i formy aktywności ruchowejprzeznaczone na realizację wymagań z poszczególnych obszarów tematycznych powinny być zawsze dostosowane do możliwości i potrzeb uczniów oraz bazy sportowej szkoły Planowanie kierunkowe

36. Plan kierunkowy – przykład

37. plan wynikowy (wg B. Niemierki) jest wykazem szczegółowych (zoperacjonalizowanych) i ustopniowanych wymagań programowych, według których nauczyciel będzie planował zajęcia oraz oceniał osiągnięcia uczniów i skuteczność własnej pracy • opisane w planie wynikowym wymagania programowe wytyczają drogę ucznia (szczebel po szczebelku, schodek po schodku) do osiągnięć zaplanowanych na zakończenie etapu edukacji • plan wynikowy jest przykładem konkretnego planowania pracy na efekt końcowy, czyli poziom osiągnięcia celów przez ucznia Planowanie wynikowe

38. Plan wynikowy – przykład

39. planowanie metodyczne (wg J. Ochenduszki) polega na szczegółowym doborze celów lekcji i czynności uczniów zmierzających do ich osiągnięcia wraz z podporządkowanymi im czynnościami nauczyciela i przewidzianymi do zastosowania środkami dydaktycznymi Planowanie metodyczne

40. PROGRAM D r o g i d o c e l u D r o g i d o c e l u PROGRAM Wielotorowość osiągania celów PROGRAM CEL – UCZEŃaktywny, samodzielny, odpowiedzialny PROGRAM PROGRAM PROGRAM PROGRAM PROGRAM D r o g i d o c e l u D r o g i d o c e l u

41. Realny, dostosowany do specyfiki placówki, program wychowania fizycznego daje szansę na: • rytmiczne i pełne osiąganie celów edukacyjnych przewidzianych dla uczniów danego etapu kształcenia • zwiększenie różnorodności i atrakcyjności zajęć, a tym samym lepszą motywację i większe zaangażowanie ucznia • większą satysfakcję nauczyciela z pracy – duża autonomia w doborze treści kształcenia, możliwość pełnego wykorzystania swoich umiejętności • promowanie szkoły – ciekawa, być może konkurencyjna dla innych szkół oferta zajęć wychowania fizycznego Podsumowanie

42. „Gdy nie jesteś pewien dokąd zmierzasz, łatwo wylądujesz gdzieś indziej – i nawet się o tym nie dowiesz” (R. Mager) D z i ę k u j ę z a u w a g ę