BADANIE, DIAGNOZA ROZWOJU MOWY I WYMOWY DZIECI OBJĘTYCH I NIE OBJĘTYCH WYCHOWANIEM PRZEDZSZKOLNYM

1. BADANIE, DIAGNOZA ROZWOJU MOWY I WYMOWY DZIECI OBJĘTYCH I NIE OBJĘTYCH WYCHOWANIEM PRZEDZSZKOLNYM Opracowanie: dr Antoni Balejko ul. Brukowa 7 m 15 15-883 Białystok Tel. (085) 74 55 536 Kom. 602 746 277 Projekt autorski badania (dojrzałości szkolnej) rozwoju mowy przez nauczycieli

2. CELE • Wyzwolenie potencjału intelektualnego i zawodowego nauczycieli wychowania przedszkolnego (pośród których jest bardzo dużo osób ambitnych i dobrze przygotowanych) do realizowania proponowanych założeń projektu • przygotowanie nauczycieli (poprzez szkolenie) do rozpoznawania możliwości psychofizycznych dzieci z którymi pracują (oraz tych, które nie uczęszczają do przedszkoli) w zakresie oceny odbierania i wyrażania mowy. Obserwacja, badanie, diagnoza oraz analiza danych dotyczących gotowości dziecka do nauki szkolnej, dzięki temu łatwiejsze odszukanie tych, którym trzeba udzielić pomocy specjalistycznej. • przygotowanie nauczycieli do jednolitego (w całym kraju) sposobu badania, diagnozowania, postępowania korekcyjnego i gromadzenia informacji o liczbie dzieci z wadami i zaburzeniami mowy w/g podanych wzorów (karta badania mowy dziecka i postępowania naprawczego/udzielonej pomocy). Dane z badań indywidualnych wykonane na terenie przedszkola i szkoły i zanotowane na karcie mowy stanowić będą dokumentację z pierwszej diagnozy dziecka. Opracowane i przechowywane karty na terenie przedszkola (szkoły) stanowić będą źródło wiedzy o dziecku i dowód kompetencji nauczyciela i placówki. Systematyczność takich działań, ujednolicone wzory dokumentacji poprawią jakość profilaktyki i diagnozy, a przez to przyśpieszą pomoc.

3. Zapewnienie specjalistycznej pomocy dzieciom na terenie przedszkola, szkoły lub poradni specjalistycznych. • Przygotowanie nauczycieli (w oparciu o proponowane pomoce i metodykę do postępowania profilaktycznego, współpracy z rodzicami i opiekunami dziecka) • Pobudzenie nauczycieli do aktywności diagnostycznej i terapeutycznej

4. Wykonawcy projektu • PRZESZKOLENI NAUCZYCIELE WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO • PRZESZKOLENI NAUCZYCIELE NAUCZANIA POCZĄTKOWEGO • RODZICE DZIECI WYŁONIONYCH W TRAKCIE OBSERWACJI, BADAŃ, DIAGNOZY I OCENY DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ W ZAKRESIE ODBIERANIA I WYRAŻANIA MOWY

5. KTO I GDZIE BADA Badania przeprowadza nauczyciel na terenie przedszkola-szkoły. Wyniki badań notuje na karcie mowy i wymowy. Ustala plan terapii i dalsze postępowanie z dzieckiem. Informuje rodziców o wynikach badań i proponuje współpracę

6. CZYM ? • Znanym w kraju kwestionariuszem obrazkowym składającym się z 44 obrazków rozpoznawanych już przez dzieci 2-3 letnie

7. JAK ? W cichym pomieszczeniu rozkładamy na stoliku przed dzieckiem obrazki (karty) z kwestionariusza i pytamy (badając mowę bierną – rozumienie) Pokaż gdzie jest … ? Podaj … Mowę czynną badamy pokazując obrazek i pytając. Co to jest?

8. GROMADZIMY WIEDZĘ O BADANYM

11. Badający zadaje pytania np. Co widzisz na obrazku….? Jaka to pora roku ? itp Obserwuje i ocenia sposób mówienia i wymawiania. Wyniki obserwacji, badań, rozmów z rodzicami i plan terapii notuje w karcie czynności wykonanych

12. OCENA DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ DZIECKA W ZAKRESIE ROZWOJU MOWY I WYMOWY

14. Poziomy oceny rozwoju mowy i wymowy1 POZIOM A (najwyższy) OCENABadane dziecko osiągnęło wysoki poziom dojrzałości szkolnej w zakresie rozwoju mowy i wymowy. O wynikach poinformowano rodziców lub opiekunów POZIOM B (średni) OCENABadane dziecko osiągnęło średni poziom dojrzałości szkolnej w zakresie rozwoju mowy i wymowy. (uzasadnienie…) Z chwilą przekroczenia progu szkoły kwalifikuje się do dalszej opieki korekcyjnej i terapeutycznej. Rodzicom udzielono informacji i pomocy w postępowaniu z dzieckiem w domu. Ewentualne skierowanie do specjalisty, jeśli zakres pomocy przekracza możliwości placówki. POZIOM C (niski) OCENABadane dziecko nie osiągnęło dojrzałości szkolnej w zakresie rozwoju mowy i wymowy (uzasadnienie). Kwalifikuje się do opieki logopedycznej terapii pedagogicznej. Opracowano uzyskane wyniki i program pomocy dziecku oraz współpracy z rodzicami. Rodziców poinformowano o wynikach i zaproponowano program pomocy i metodykę dalszego postępowania. ----------------------------------------------------------------------------------- 1. Więcej informacji dotyczących poziomów oceny rozwoju mowy i wymowy oraz kryteriów oceny znajdzie czytelnik w książce Balejko A. Sprawdź jak mówię i wymawiam. Dyslalia->Dysleksja. Logopeda radzi. Białystok 2003

15. BADANIE MOWY I WYMOWY DZIECI W SZKOLE/PRZEDSZKOLUzestawienie zbiorcze

16. ZESTAWIENIE LICZBY PRZEBADANYCH DZIECI I LICZBY U KTÓRYCH STWIERDZONO WADY WYMOWY W PRZEDSZKOLU/SZKOLE W Polsce do chwili obecnej nie ma całościowych badań dotyczących ilościowych i jakościowych danych w zakresie odbierania i wyrażania mowy oraz liczby osób, u których występują wady mowy i wymowy. Proponowany program przy wnikliwym i życzliwym przeanalizowaniu naszych propozycji może stać się początkiem uporządkowania tej dziedziny. Zawiera on narzędzia badawcze, wzory dokumentacji i metodykę postępowania. Przy niewielkich nakładach finansowych bezradność w zakresie systemowej opieki wychowania, nauczania dzieci w wieku przedszkolnym w naszym kraju można zmienić na racjonalne systemowe działanie. Nie w liczbie logopedów a w systemie opieki logopedycznej i wrażliwości nauczycieli przedszkoli i rodziców tkwią możliwości poprawy obecnej sytuacji. Poprawi to siłę intelektualną naszego narodu

18. Pakiet pomocy zawiera: • Kwestionariusz obrazkowy do badania i oceny rozwoju mowy, • Kartę badania mowy, • Ilustracje – Podwórko i mieszkanie – do określania kompetencji językowej dziecka w poszczególnych latach jego rozwoju, • Skalę trzystopniowej oceny rozwoju mowy i wymowy (poziom A, B, C), • Wzór zestawienia zbiorczego do gromadzenia danych z badań (z możliwością wykorzystania do statystyki), • Zmysły i ich funkcja – książka ułatwiająca rodzicom i nauczycielom zrozumienie zmysłowo – motorycznej integracji w diagnozie i terapii pedagogicznej, • Lizak logopedyczny – pomoc do poprawnej wymowy głosek języka polskiego, • Pomoce papierowe: • Szacowna stara szafa – utrwalanie poprzez zabawę głosek – s, - sz, • Czarodziejska beczka – utrwalanie poprzez zabawę głosek – c, - cz, • Zamrażarka żywności – utrwalanie poprzez zabawę głosek – z, - ż, • Zaczarowana rybka – utrwalanie poprzez zabawę głoski – r, • Kostka (usprawnianie manualne) – utrwalanie poprzez zabawę głoski – r, • Grządki żuka – uczenie się tekstów na pamięć, rysowanie, kalkowanie, utrwalanie pięknej wymowy głoski – r. • Propozycja wstępnych ćwiczeń (zabaw) dla rodziców i nauczycieli, • Pomiar i ocena osiągnięć rozwoju dziecka w odbieraniu i wyrażaniu mowy w 1, 2 i 3 roku życia (profilaktyka pierwotna)

19. Kuferek-świat głosek, zagadek i rebusików • Odbieranie i wyrażanie mowy przez dziecko w II roku życia • Proponowany pakiet do diagnozy i oceny rozwoju mowy został pozytywnie oceniony przez doradców metodycznych, pracowników poradni psychologiczno – pedagogicznych i MEN z sugestią, że winien trafić do przedszkoli, szkół i rodziców. • Są to książki i pomoce wspomagające rozwój funkcji wzrokowo – słuchowych, stymulujących sprawność zmysłów warunkujących naukę czytania, pisania i liczenia. • Założeniem organizatorów i wykładowców tego szkolenia, jest przygotowanie specjalistów (liderów) w przedszkolu, szkole do rozpoznania i oceny rozwoju sprawności odbierania i wyrażania mowy, określenie dojrzałości szkolnej mowy dziecka i współpracy z jego rodzicami i opiekunami. (Profilaktyka, korekcja, terapia pedagogiczna i logopedyczna w ramach zajęć dydaktycznych

20. TERAPIA-korekcja • W ramach zajęć dydaktycznych wspólne (grupowe) • zabawy (ćwiczenia) oddechowe • zabawy (ćwiczenia) artykulacyjne – lizak Wspólne zabawy w wywołanie i utrwalanie głoski np. „L”

21. Schodki na podniebieniu Współpraca z rodzicami. Informacja o wynikach badań, wskazanie literatury i pomocy (np. ośmiobok) Udzielenie wiedzy jak z nich korzystać To nauczyciele i rodzice są wykonawcami wspólnych ustaleń i zaleceń postdiagnostycznych. Nauczyciel decyduje o potrzebie korzystania z wiedzy i pomocy innych specjalistów …

22. Wywołanie i utrwalanie głoski sz-s

24. Wywoływanie i utrwalanie głoski cz -c

25. Wywoływanie i utrwalanie głoski ż(rz) - z Zamrażarka żywności

26. Wywoływanie i utrwalanie głoski r

27. Kostka – utrwalanie poprawnej wymowy głoski r

28. PROFILAKTYKA Propozycja wstępnych ćwiczeń (zabaw) dla rodziców i nauczycieli

29. Książki które wprowadzają czytelnika w zagadnienia odbierania i wyrażania mowy przez dziecko w 1-2-3 roku życia

32. Do współpracy z rodzicami polecamy książki które pobudzają rodziców do aktywności

33. Mały zestaw diagnostyczno – terapeutycznyPROFILAKTYKA PIERWOTNA • Kwestionariusz obrazkowy (karty) do badania i oceny rozwoju mowy i wymowy • Karta badania mowy, wymowy i ćwiczeń logopedycznych • Nabywanie kompetencji językowej. Ilustracje: podwórko i mieszkanie (pokaż gdzie jest …? Co widzisz na obrazku…?) • Lizak logopedyczny (utrwalanie poprawnej mowy głosek budowanie sylab) • Szacowna stara szafa (utrwalanie wymowy głosek s-sz) • Zamrażarka żywności (utrwalanie wymowy głosek z-ż(rz) • Czarodziejska beczka (utrwalanie wymowy głosek c-cz) • Zaczarowana rybka (utrwalanie wymowy głoski r) • Kostka (utrwalanie wymowy głoski r) • Książka „Grządki Żuka” (utrwalanie wymowy głosek z-ż) • Pomiar i ocena osiągnięć rozwojowych dziecka w odbieraniu i wyrażaniu mowy w pierwszym roku życia (test) • Pomiar i ocena osiągnięć rozwojowych dziecka w odbieraniu i wyrażaniu mowy w drugim roku życia (test) • Pomiar i ocena osiągnięć rozwojowych dziecka w odbieraniu i wyrażaniu mowy w trzecim roku życia (test) • Propozycje wstępnych ćwiczeń (zabaw) dla rodziców i nauczycieli

34. Dziękuję za uwagę www.antoni.balejko.com Wykonanie prezentacji: dr Antoni Balejko, mgr inż. Marek Szczygieł