Atmosferik CO 2 Derişiminin Hidrojene Geçiş ile Değişimi

1. Atmosferik CO2Derişiminin Hidrojene Geçiş ile Değişimi Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

2. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

3. Yanlış ve amaç dışı arazi kullanımının önlenmesi • Ormanların korunması • Toprak erozyonunun önlenmesi Sulak alanların kurutulması değil genişletilmesi Nüfus artış hızının yavaşlatılması Yoksulluğun azaltılması Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

4. Su Tüketim Alanları Sanayide tüketim Kentlerde ve kırsal Alanlarda Tüketim Tarımda Sulama ile tüketim % 8 % 22 % 70 Kaynak: Dünyanın Durumu Raporu 2004. (TEMA, 2005) Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

5. Doğru teknoloji ve eğitim Mikro Sulama Sistemleri Büyük yağmurlama sistemi ile suyun %65’i buharlaşma ve rüzgar ile boşa harcanıyor Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

6. Karık sulama Damla sulama Ülkemizde 25,8 milyon hektar sulanabilir arazi mevcuttur. Ekonomik olarak 8.5 m hektar sulanabilmektedir. Kurak ve yarı kurak iklim kuşağında yer alan ülkemizde sulama, aynı zamanda önemli bir sorunu da beraberinde getirmektedir; toprakların tuzlanması, yani arazi kalitesinin bozulması, çölleşme! Kaynak: (TEMA, 2005) Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

7. USGS Akım 30-günlük yağ. USDA Toprak C. NDVI Bitki Endeksi Kuraklığın İzlenmesi (ABD örneği) CPC Toprak Nemi Palmer Endeksi Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

8. Modern Afet Yönetim Sistemi Risk yönetimi 2 Hazırlık Tahmin ve Erken Uyarı 1 Zarar Azaltma Afet Koruma Düzeltme Etki Analizi Yeniden yapılanma İyileştirme Müdahale 3 4 Kriz yönetimi Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

9. ÖNLEMLERULUSLARARASI SÜREÇ • 1979 I.Dünya İklim Konferansı • 1985 ve 1987- Avusturya (Villach): Sera gazlarının iklim değişimleri üzerindeki rolünü ve etkilerini değerlendirme toplantısı • 1988- Toronto, küresel CO2 salınımlarının 2005 yılına kadar %20 azaltılması ve iklim sözleşmesinin hazırlanması önerildi. • 1988-BM genel kurulunda bugünkü ve gelecek kuşaklar için küresel iklimin korunması konulu karar kabul edildi. • 1988 WMO/UNEP IPCC’nin Kuruluşu • 1989 Hollanda Atmosferik ve iklimsel değişiklik bakanlar konferansı • 1990-Cenevre, ikinci dünya iklim konferansı-Bakanlar Deklarasyonu, Türkiye dahil 137 ülke imzaladı • 1991 Birleşmiş Milletler İklim değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (IDÇS) • 1992Rio JaneiroBiyoçeşitlilik Sözleşmesi • 1994 IDÇS’nin Yürürlüğe Girmesi • 1997 Kyoto’da IDÇS III.Taraflar Konferansı • 1999 Kyoto Konferansının devamı • 2000 Lahey Konferansı • 2001 İDÇS 7.Taraflar Konferansı –Marakeş • 2002 Johannesburg Zirvesi • 2004 Türkiye’nin IDÇS’ye taraf olması • 2005 (Şubat)Kyoto Protokolu’nün yürürlüğe girmesi • 2009 Türkiye’nin Kyoto’ya taraf olması Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

10. ULUSLARARASI SÜREÇ Bilimsel verilerin toplanması Eylem Stratejileri Yükümlülükler ve mekanizmalar 2002 2001 2005 1997 2001 1994 1992 1979 1988 1990 1995 1991 FAR TAR KP Yürürlükte Johannesburg Zirvesi Kyoto Protokolü (COP3) Taraflar konferansı, Berlin Marakeş Uzlaşmaları (COP7) WMO/UNEP IPCC’nin Kuruluşu WMO İkinci Dünya İklim Konferansı WMO Birinci Dünya İklim Konferansı BM Çevre ve Kalkınma Konferansı (Rio) BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

11. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

12. İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Temel İlkeleri İklim sisteminin eşitlik temelinde, ortak fakat farklı sorumluluk ilkesine uygun olarak korunması, 􀁺 İklim değişikliğinden etkilenecek olan gelişme yolundaki ülkelerin ihtiyaç ve özel koşullarının dikkate alınması, 􀁺 İklim değişikliğinin önlenmesi için alınacak tedbirlerin etkin ve en az maliyetle yapılması, 􀁺 Sürdürülebilir kalkınmanın desteklenmesi ve alınacak politika ve önlemlerin ulusal kalkınma programlarına entegre edilmesi, Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

13. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

14. KYOTO PROTOKOLÜ’NE GÖRE • 1997 yılında kabul edilen Kyoto Protokolü’nün hedefi, dünya ikliminde sera etkisi yaratan ve büyük bir kısmı kuzeyin endüstri ülkelerinde oluşan karbondioksit vb. sera gazlarının oranını 2010 yılına kadar yüzde 5,2 oranında düşürmektir. • Gelişmiş ülkeler sera gazı üretimlerini, 2012 yılına kadar, 1990 yılı düzeyinin en az %5’i oranında azaltacaklardır. • Çin ve Hindistan’ın gönüllü kısıtlama hedefleri koymaları istenmektedir (Emisyonlarını yeteri kadar indirmeyen ülkeler,emisyonlarını indiren ülkelerden onların fazla kotalarını satın alabilecekler) Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

15. Kyoto Protokolü emisyonları ne kadar düşürecek? Emisyonların %36.1’inden sorumlu ABD ve %2.1'inden sorumlu Avustralya’nın taraf olmaması nedeniyle %5.2 azalma hedefine ulaşılamayarak ancak %2 düzeyinde gerçekleşebilecek. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

16. Kyoto Protokolünün Önerdiği Politikalar ve Önlemler • Enerji verimliliğinin artırılması • Yenilenebilir enerjinin geliştirilmesi • Sürdürülebilir tarımın desteklenmesi • Metan emisyonlarının geri kazanılması • Emisyonların azaltılması • Sera gazı yutaklarının korunması ve yaygınlaştırılması • ... Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

17. Küresel İklim Değişimleri İçin Yapılan Uluslararası Toplantılar Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ( İDÇS )’nin yürürlüğe girdiği 1994 yılından sonra her yıl taraflar konferansı düzenlenmektedir. Bu toplantılar kısaca "COP" olarak da adlandırılır. (Conferences of the Parties). Bu konferanslar arasında en önemlisi 1997 yılında düzenlenen üçüncü taraflar konferansıdır. Konferansta Kyoto Protokolü imzalanmıştır. Son 10 yılda yapılan zirveler • 2001 - COP 7, Marakeş, Fas • 2002 - COP 8, Yeni Delhi, Hindistan • 2003 - COP 9, Milano, İtalya • 2004 - COP 10, Buenos Aires, Arjantin • 2005 - COP 11/MOP 1, Montreal, Kanada • 2006 - COP 12/MOP 2, Nairobi, Kenya • 2007 - COP 13/MOP 3, Bali, Endonezya • 2008 - COP 14/MOP 4, Poznań, Polonya • 2009 - COP 15/MOP 5, Kopenhag, Danimarka • 2010 - COP 16/MOP 6, Meksika • 2011- COP 17/ Durban • 2012- COP 18/ Doha, Katar

18. Kaynak: Ü. Şahin, “Küresel İklim Değişimine Karşı Sıcak Tartışma, 13.03.2007 Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

19. BMİDÇS – Ülkeler ve Yükümlülükler Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

20. EK-I OECD EK-II EIT Beyaz Rusya Rusya Ukrayna Kazakistan* AB Fransa İngiltere Hollanda İrlanda İspanya İsveç İtalya Lüksemburg Portekiz Yunanistan Almanya Avusturya Belçika Danimarka Finlandiya AB-10 Çek Cum. Macaristan Polonya Slovakya Estonya Letonya Litvanya Slovenya ABD Avustralya İsviçre Japonya Kanada Norveç Yeni Zelanda İzlanda Lichtenstein Monaco Kıbrıs, Malta G.Kore Meksika EIT AOSIS G77/ÇİN OPEC Arnavutluk Ermenistan Azerbaycan Gürcüstan Kırgızistan Makedonya Tacikistan Özbekistan Sırbistan EK-I Dışı TÜRKİYE Sözleşme Dışı:Andorra, Irak, Brunei, Somali, Vatikan, Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

21. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

22. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

23. Sözleşmede Türkiye’nin Yeri 2001 yılında Marakeşte gerçekleştirilen 7.Taraflar Konferansında(COP7), “sözleşmenin Ek-I listesinde yer alan diğer taraflardan farklı bir konumda olan Türkiye’nin özel koşullarının tanınarak, isminin EKI’de kalarak EK-II’den silinmesi” yönünde karar alınmış, ve Türkiye, Sözleşmeye 24 Mayıs 2004 tarihi itibariyle 189. ülke olarak taraf olmuştur Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

24. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

25. BMİDÇS – Kurumlar Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

26. BMİDÇS – Temel Belgeler Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

27. BMİDÇS Müzakere Süreci Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

28. BÜTÜNSEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ POLİTİKALARI • İklim Değişikliği ile Savaşım • Enerji, Sanayi, Ulaştırma, Tarım, Atık, Ormancılık • İklim Değişikliğine Uyum • Tarım, Su kaynakları, Biyolojik Çeşitlilik, Halk Sağlığı, Kıyı Alanları, Kentsel Altyapı • Sistematik Gözlem ve Araştırma • Eğitim, Kamuoyu Bilinçlendirilmesi • Kurumsal Kapasite Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

29. AVRUPA BİRLİĞİ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ PROGRAMI 2001 – I. Aşama, 2005 – II.Aşama Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

30. Bir Ülkenin Sera Gazı Salımları Gelişiminin Teorik Şeması Hiçbir Önlem Alınmadan Mevcut Önlemlerle Yeni Önlemlerle Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

31. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

32. EK-I ÜLKELERİ (1990-2004) Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

33. KYOTO PROTOKOLÜ ve BMİDÇS Ek-I ÜLKELERİ Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

34. KISA/ORTA VADELİ ADIMLAR İÇİN ÖNERİLER-1 • İlgili tüm kamu kurumlarında iklim değişikliği için özel ekip/şube/daire başkanlığı yapılanmalarının hayata geçirilmesi, • Farklı alanlardaki bilgi/belge, uzman personel gereksinimlerini karşılayacak yeni enstitü/araştırma merkezlerinin kurulması • Kamuya tavsiyelerde bulunmak üzere bağımsız, tarafsız Bilim Üst Kurulu’nun oluşturulması (Ör. Alman WBGU, İngiliz SDC) • 18 Şubat 2004 tarih 2004/13 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile yapısı revize edilen İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu’nun yeniden yapılandırılması; • Çevre/Araştırma/İş Dünyası/Yerel Yönetim Temsilcilerinin gözlemci konumunda Kurula dahil edilmeleri • Kurul’un, her yıl Ocak/Nisan/Haziran/Ekim aylarında SB/COP/COP-MOP gündemi ve ulusal süreçleri değerlendirmek, ve stratejik kararlar almak üzere en az 4 defa toplanması • Teknik Çalışma Komisyonu’nun her ay düzenli toplanması • Genelge yerine daha güçlü bir mevzuat kapsamına alınması • İDKK Kararlarının Yüksek Planlama Kurulu’nun gündemine sunulması Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

35. KISA/ORTA VADELİ ADIMLAR İÇİN ÖNERİLER-2 • Özgün alanlarda (ör:bilimsel süreç, envanter, karbon projeleri vs.) Ulusal Odak Noktası görevlendirmesi için uzmanlaşmış kuruluşlarla işbirliği (Ör: 6. Madde – Eğitim, Öğretim ; REC Türkiye) • Resmi web sayfasının güncellenmesi, ulusal ve uluslararası kamuoyuna sunulması, • BMİDÇS Uzmanlar Havuzu ve Ulusal Odak Noktası bilgilerinin güncellenmesi, • OECD Üyeliğinin avantajlarından yararlanılması • Biyolojik Çeşitlilik/Çölleşme/IPPC/UNCSD/UNECE/Montreal Protokolu/EMEP/AÇA süreçleri arasında etkin bir eşgüdüm sağlanması • Uluslararası proje ve ortaklıklara katılım sağlanması (Ör: REEEP, REN21, JREC, vs.) • AB ve AB Aday Ülkeleri Eşgüdüm çalışmalarına etkin katılım sağlanması • G.Kore ve Meksika’yla (Environmental Integrity Group)daha etkin iletişim içerisinde bulunulması • Yerli ya da yabancı en az bir uluslararası çevre hukuku uzmanı ve süreci yakından takip eden kişi/kuruluşlar danışman olarak görevlendirilmeli • STKların Sekretarya’ya akreditasyonu Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

36. KISA/ORTA VADELİ ADIMLAR İÇİN ÖNERİLER-3 • Gönüllü Karbon Piyasaları alanında halen istikrarsız bir şekilde yürümekte olan sürece müdahele edilmeli, özel sektörün en geniş şekilde ama uzun vadede herhangi bir zarara uğramamasını sağlayacak önlemler alınmalı, yasal, idari ve mali boşlukları doldurulmalı • Sera gazı envanterlerini hazırlanması için daha geniş katılımlı ve sistematik bir çalışma yürütülmeli • 2012 sonrasında gündeme gelebilecek esneklik düzenekleri projelerinin yönetimi, bilgi yönetimi altyapısının hazırlanması için şimdiden ulusal odak noktası hazırlıkları başlatılmalı • Başta BMİDÇS ve IPCC olmak üzere yürütülmekte olan bütün resmi çalışma toplantılarına ve çalıştaylara, uygun kamu ve sivil toplum temsilcilerinin düzenli olarak katılması sağlanmalı • BMİDÇS kapsamında yerine getirilen yükümlülükler (envanter, ulusal bildirim, 6. Madde Ulusal Odak Noktası) uluslararası kamuoyuna daha etkin tanıtılmalı • BMİDÇS Gündeminde izlenen konular için ülkelerden istenen görüşlere zamanında ve eksiksiz olarak yanıt verilmeli Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

37. KYOTO PROTOKOLÜ ESNEKLİK MEKANİZMALARI 2008-2012 Dönemi için; Karbon Alıcısı Ülkeler: AB-15, Kanada, Japonya Karbon Satıcısı Ülkeler: Gelişmekte olan Ülkeler (AB-10 dahil) Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

38. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

39. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

40. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

41. BMİDÇS – Türkiye Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

42. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

43. Sektörel olarak ele alındığında, tarım sektörü hem toplam salım miktarı hem de değişim oranı açısından azalma gözlenen tek sektördür. • En yüksek artış oranı atık sektöründe gözlemlenmektedir. • Elektrik üretimi, ulaştırma ve rafineri işlemlerinin dahil olduğu enerji sektöründe en yüksek toplam salım artışı elde edilmiştir. Ancak sanayi sektöründeki artış oranının enerji sektöründen daha yüksek olması dikkat çekicidir. • Bununla beraber, dönem başı ve sonunda enerji ve sanayi sektörleri açısından dağılım oranlarında çok büyük farklılıklar yoktur. SERA GAZI SALIMLARI ve TÜRKİYE Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

44. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve TÜRKİYE • Bu dönemde; toplam sera gazı salımlarının artışı, nüfusun ve gayrı safi yurtiçi hasılanın artışından daha yüksektir. Bunun sonucunda ekonominin karbon yoğunluğunda hafif, kişi başı sera gazı salımlarında ise daha yüksek bir artış elde edilmiştir. Sanayi sektörünün sera gazı salımlarındaki yüksek artış göz önünde bulundurulduğunda, özellikle 1999-2004 dönemi gelir artışı ile sera gazı salımları ilişkisinin dikkatli bir şekilde analiz edilmesi yararlı olacaktır. • 1990-2004 döneminde elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı 2 katına çıkmıştır. Ancak toplam elektrik üretimindeki daha yüksek artış nedeniyle, toplam elektrik üretiminde yenilenebilir enerjinin payı %24 azalmıştır. • Bu dönemde, elektrik üretiminin karbon yoğunluğu %11 azalmıştır. Özellikle 1998-2001 ara dönemindeki yenilenebilir enerji kaynaklarının oranındaki azalmaya karşılık karbon yoğunluğunun daha sınırlı bir artış göstermesi, elektrik üretiminde doğalgazın kullanımının artmasının bir sonucu olarak değerlendirilebilir. 2001-2004 döneminde yenilenebilir enerji kaynaklarının oranındaki ciddi artış ise elektrik üretiminde karbon yoğunluğunun azalmasına en çok katkı sağlayan etkenlerden birisidir. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

45. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve TÜRKİYE Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

46. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve TÜRKİYE • Türkiye’nin Ek-I Ülkeleri arasında en yüksek sera gazı artış oranına sahip olması, ŞAŞILACAK BİR DURUM DEĞİLDİR. • Bu sonuç, 2001 yılında tüm ülkelerce kabul edilen 26/CP7 numaralı karar doğrultusunda, Türkiye’nin diğer EK-I Ülkelerinden FARKLILIĞININ EN BÜYÜK GÖSTERGESİDİR • Üstelik, Türkiye’nin bu dönemde Sözleşme’ye taraf olamadığı için hiçbir uluslararası finans desteği alamadığı da göz önünde bulundurulmalıdır. • 1990-2004 döneminde farklı gerekçelerle alınan çeşitli önlemler (doğalgaz ve LPG kullanımı, kentiçi metrolar, düzenli çöp depolama tesisleri, TS 825), Türkiye’nin salımlarındaki artışın %74’ten fazla olmasını engellemiştir. • Türkiye için kritik olan, 2004’te BMİDÇS’ye katılmasının ardından izleyeceği politika ve alacağı önlemlerle SERA GAZI SALIMLARINDAKİ ARTIŞI YAVAŞLATMA ÇABASININ ORTAYA KONULMASIDIR. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

47. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

48. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

49. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu

50. Y.Doç.Dr. Mahnaz Gümrükçüoğlu