Wspólna kontrola celna perspektywy rozwoju na granicy polsko-ukraińskiej

1. Wspólna kontrola celnaperspektywy rozwoju na granicy polsko-ukraińskiej Bartosz Gruszecki Naczelnik Urzędu Celnego w Przemyślu e-mail: bartosz.gruszecki@prz.mofnet.gov.pl

2. Prawny aspekt pojęcia Międzynarodowa Konwencja w sprawie harmonizacji granicznych kontroli towarów: - dążyć do zorganizowania wspólnych kontroli towarów i dokumentacji poprzez zastosowanie wspólnej infrastruktury Konwencja Kyoto: - na wspólnym przejściu granicznym organizować wspólne kontrole, w każdym przypadku, gdy to możliwe kodeks graniczny Schengen: - wspólnie prowadzone przejście graniczne, na którym straż graniczna państwa członkowskiego i straż graniczna państwa trzeciego przeprowadzają następujące po sobie kontrole zgodnie ze swoim prawem krajowym oraz na podstawie umowy dwustronnej

3. Wspólna kontrola z punktu widzenia zarządzania granicą • elementem znacznie szerszej koncepcji – Zintegrowanego Zarządzania Granicą (IBM – IntegratedBorder Management) • spełnia wszystkie z 3 filarów koncepcji • optymalne rozwiązanie - pojedyncze zatrzymanie pojazdu (one-stop border post OSBP)

4. Rodzaje wspólnej kontroli • z punktu widzenia uwarunkowańprawnych: • kontrolawykonywanawspólnieprzezfunkcjonariuszytakichsamychorganówkontrolnychpaństwawydającegoiprzyjmującego (sensustricto) • kontrolawykonywanakolejno,najpierwprzezfunkcjonariuszyorganówkontrolnychpaństwawydającego, a następnieprzezfunkcjonariuszyorganówkontrolnychpaństwaprzyjmującego (kontrola w jednymmiejscu) • z punktu widzenia uwarunkowańinfrastrukturalnych: • pojednejstroniegranicy • podwóchstronachgranicy • z punktu widzenia zakresukontroli: • w ruchupodróżnych • w obrocietowarowym

5. Korzyści wynikające ze wspólnej kontroli • szybkość i przyjazność przekroczenia granicy (perspektywa klienta) • ograniczenie nakładów inwestycyjnych w zakresie organizacji infrastruktury kontrolnej (perspektywa finansowa) • lepsze, bezpośrednie możliwości współpracy i wymiany informacji pomiędzy służbami kontrolnymi (perspektywa współpracy) • ujednolicanie i optymalizacja standardów działania służb (perspektywa procesów wewnętrznych)

6. Ewentualne ryzyka • tworzenie się grup nieformalnych wśród funkcjonariuszy obu państw • osłabianie wewnętrznej integracji w ramach organizacji • zakłócenia logistyczne

7. Ramy prawne wspólnej kontroli na granicy polsko-ukraińskiej • Kodeks graniczny Schengen(Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 562/2006 z dnia 15 marca 2006 r. ustanawiające wspólnotowy kodeks zasad regulujących przepływ osób przez granice , ( Dz.U. L 105 z 13.4.2006, z późn. zm.) • umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Gabinetem Ministrów Ukrainy o współpracy przy dokonywaniu kontroli osób, towarów i środków transportu przekraczających polsko-ukraińską granicę państwową (Dz.U. Nr 144 poz. 1205 z 2002)

8. Kodeks graniczny Schengen • zmiana Kodeksu z 26 czerwca 2013r. • rozszerzenie możliwości tworzenia wspólnie prowadzonych przejść granicznych: • na terytorium państwa członkowskiego  • na terytorium państwa trzeciego  • na terytorium państwa członkowskiego i państwa trzeciego

9. Zasadyorganizacjiwspólnejkontrolinapodstawie umowy kijowskiej • organy kontrolne każdego z państw przeprowadzają kontrole na przejściach granicznych drugiego zgodnie z prawem swojego państwa i z takimi samymi skutkami prawnymi, jakby wykonywali te czynności na terytorium swojego państwa • wykonujący kontrolę na terytorium drugiego państwa nie muszą mieć zezwolenia na pobyt, ani na pracę • mogą nosić mundury, odznaki, broń, używać psów służbowych • korzystać z własnych środków transportu i oddanych im do dyspozycji budynków • dokumenty z kontroli nie mogą być sprawdzane przez drugie państwo • mogą posługiwać się własnymi środkami łączności radiowej pod warunkiem, że nie będą zakłócały takich samych urządzeń państwa, na terenie którego pracują

10. Zasadyorganizacjiwspólnejkontrolinapodstawie umowy kijowskiej (Art. 5 ust. 1) Kontrolę osób, towarów i środków transportu jako pierwsi dokonują funkcjonariusze organów kontrolnych tego Państwa, którego terytorium one opuszczają. Prawo tego Państwa, związane z wykonywaniem kontroli, przestaje działać z chwilą, gdy funkcjonariusze jego organów oświadczą, że zakończyli kontrolę. zastosowano wariant określony jako „kontrola w jednym miejscu”

11. Dotychczasowe doświadczenia wynikające z funkcjonowania wspólnej kontroli na granicy polsko-ukraińskiej • na podstawie prowadzonych projektów pilotażowych: • Zosin-Ustiług (eksperymentalnie od 1997 r., następnie na podstawie umowy kijowskiej) • Krościenko-Smolnica (od 2003 r.) • na podstawie EURO2012 • Medyka • Dorohusk • Korczowa • Hrebenne • na podstawie nowo utworzonych przejść granicznych na terytorium Polski: • Budomierz-Hruszew (od 2013 r.) • Dołhobyczów-Uhrynów (od 2014 r.)

12. Perspektywy rozwoju wspólnej kontroli na granicy polsko-ukraińskiej • Jaki zakres ruchu objąć wspólna kontrolą? • Jak wykorzystać istniejącą infrastrukturę? • Który kierunek ruchu odprawiać po polskiej stronie? • „Wspólna kontrola” czy tylko „kontrola w jednym miejscu”?

13. Proponowane kierunki rozwoju wspólnej kontroli na granicy polsko-ukraińskiej • przejście z etapu „kontroli w jednym miejscu” do etapu wspólnej kontroli sensu stricto (polegającej na wspólnych inspekcjach tych samych służb różnych krajów) • punktem wyjścia jest zmiana umowy kijowskiej przewidująca, że analogiczne służby kontrolne (organy celne i odpowiednio służby graniczne) obu państw wykonują swoje czynności jednocześnie • okresowe wprowadzanie wspólnej kontroli na przejściach objętych projektem EURO2012 w momentach spiętrzenia ruchu • w dalszej perspektywie wprowadzenie wdrożenie wspólnej kontroli w ruchu podróżnych na tych przejściach granicznych • w przypadku powodzenia projektów – wdrożenie wspólnej kontroli na wszystkich polsko-ukraińskich, drogowych przejściach granicznych

14. Dziękuję za uwagę ! Bartosz Gruszecki Naczelnik Urzędu Celnego w Przemyślu e-mail: bartosz.gruszecki@prz.mofnet.gov.pl