Kesedaran Kepelbagaian Sosio-Budaya

1. KesedaranKepelbagaianSosio-Budaya Pengenalan Masyarakat yang terdiridaripadapelbagaikaumsudahpastinyaakanmewujudkancorakSosio-Budaya yang berbeza.

2. MuriddisekolahharusdidedahkankepadakepelbagaianSosio-Budayadalammasyarakat agar merekadapatbelajardalamsuasana yang kondusifwalaupunberhadapandenganmuriddarikaum yang berlainan. • KepelbagaianSosio-BudayainibolehditinjaudarisegiBangsa,StrukturMasyarakatatauKelasSosial, Kepercayaan,Bahasa, AdatResamdanJantina.

3. Bangsa • MenurutJohn Stuart Mill (1999), bangsamerupakanrumpunmanusia yang terikatoleh rasa taksubbersamadanlebihrelabekerjasamasesamamerekaberbandingdenganrumpunbangsa lain. • Lazimnya, BangsaterjalinolehkesamaanBahasa, Budaya, Kesatuan Wilayah, SejarahdanAgama.

4. BangsamenurutKamusDewan (1999), merupakansekumpulanorang yang mempunyaiciri-ciriKebudayaan, NilaidanAspirasi yang sama. • Bangsamerupakansuatukelompokmanusia yang dianggapmemilikiidentitibersama, yang bersatupadasatuwilayahdanmempunyaiketerikatandenganwilayahtersebut.

5. Contohnya, OrangIban yang telah lama hidupbersamasejakdahulutelahmembentukidentiti Malaysia yang ada. • Bangsajugamerujukkepadanilai-nilaisosialsepertibekerjasama, toleransi, hormat-menghormati, setiakawan, dedikasi, persahabatan, perkongsian, kesabarandankegigihan yang bolehdipupukdalamkalanganmuriduntukmencorakkansuasanabilikdarjah yang sihatdandinamik.

6. Istillah‘Melayu’ pula ditakrifkanolehUNESCO padatahun 1972sebagaisukubangsaMelayudiSemenanjung Malaysia, Thailand, Indonesia, Filipina dan Madagascar. • MenurutPerlembagaan Malaysia, istillah‘Melayu’ hanyamerujukkepadakepadaseseorang yang berketurunanMelayudanmenganut Islam. • Istillah‘Melayu’merujukkepadanamaBangsadan Agama adalahsatuperkembanganbarudarisegisejarahsetelahterdapatnyaKesultananMelayu Melaka.

7. EtnikjugadikenalisebagaiKaum. KelompokiniwujuddisebabkanperbezaanBudaya. • Initermasuklahkeseluruhancaraberfikirdancarabertindak yang meliputisistempolitik, kepercayaan, agama, adatresamdan lain-lain. • Ras pula merupakansatukelompokmanusia yang mempunyaipersamaandarisegiciri-cirifizikalsepertiwarnakulitdan lain-lain. • Ciri-cirifizikalditentukanolehbaka yang diwarisidarigenerasikegenerasi. AntaranyaialahMongoloid, Negroid danAustroloid.

8. Padaasasnya, RasbolehdikatakansebagaiKelompokSosial yang mempunyaitanda-tandapengenalankolektifberasaskanciri-cirifizikal-biologikal yang nyatasepertiwarnakulit, warnarambut, warnamata, dll. • Malaysia merupakansebuahnegaraberbilangbangsa yang pernahmenghadapiKonflikEtnik. • Hubunganantaraetnik yang berbezadinegarakitamasihberlakudalamsatusuasana yang baikdanmampumemacuperkembanganekonominegaraseperti yang terdapatpadahariini.

9. Melaluihubunganetnikjuga, dapatdifahamiisu yang berlakusepertiPrasangkaatauDiskriminasidalamsesebuahnegara. • HubunganetnikjugamempegaruhiDasarSosialdanPerancanganSosialsesebuahnegara. • EtnikadalahpecahanmasyarakatdalamsuatukaumsepertiEtnikBidayuh, Kadazan, Kenyah, dll. • ProsesAsimilasibermaksudcarahidupataukebudayaansesuatumasyarakatbiasanyadaripadaGolonganMigrandanMinoriti yang telahdiserapolehKebudayaanDominantanpamembawaperubahankepadaKebudayaan yang wujuddalamgolonganMinoritiatauMigran.

10. AmalgamasimerujukkepadaprosespencantumandarisegiBiologi. • ProsescantumaninibolehberlakumelaluiPerkahwinanCampur. • Jayum A. Jawan (1977)meringkaskanprosestersebutsepertiberikutiaituA+B+C=A+B+C. Inimenunjukkanbahawasetiapkelompokmasihberpegangkepadakebudayaanmasing-masingwalaupunberlakuperbezaanantarakebudayaan yang diamalkan.

11. DalamPengajian Malaysia, KenegaraandanKewargenegaraan(2001), menjelaskanAkomodasiadalahsetiapetnikmenyedarinilaidannormaantarasatusama lain. • InibermaksudbahawasetiapetniktetapmempertahankanBudayamerekatetapihidupharmonidansalingmenghormatiantarasatusama lain. • Namunbegitu, setiapetnikinisalingbergantungdalaminstitusitertentusepertiekonomidanpendidikanuntukmencapaimatlamatbersama.

12. DalamPengajian Malaysia, KenegaraandanKewarganeragaan (2001), AkulturasiBudayaadalahmanusiadalamkumpulanMinoritimenerimanorma, nilaidanpola-polatingkah-lakugolonganMajoriti. • ProsesAkulturasimembolehkanmasyarakatmeminjamataumenerimaunsur-unsurBudayagolonganMajorititanpamengubahunsur-unsurBudayaasal. ProsesinidikenalisebagaiAsimilasiBudaya.

13. Kita tidakharusberbicaratentangMelayu, India danCinasehinggaterlupakaumpribumidi Sabah serta Sarawak sepertiIban, Dayak, Malanau, Kadazan, Dusun, Bajau, dll. • DalammasyarakatketurunanCina, terdapatsuku-sukuseperti Hakka, Hailam, Kantonis, dll. • Dalammasyarakat India, terdapat pula Tamil, Jaffna, Sikh, dll. • Setiapkelompokmemilikidialek, adatkebiasaan, nilaidankepercayaan agama tersendiri.

14. Kita telahhidupsebelah-menyebelah, berjauhandanpadaumumnyadalamkeadaanamandanharmonibaikdidaerah-daerahkediaman, institusipendidikan, pejabat, syarikatdanpersatuan. • Padahariini, kerjasamasertaperhubungananatarakaumitusudahberlangsungdemikianbanyaknyadalamkehidupanekonomidansosial yang memakmurkannegara. • Sudahmenjaditanggungjawabkerajaanuntukmerancangsecaraberkesandalamjangkamasapanjanguntukmewujudkansikapmembina yang kukuhuntuksetiapkaumuntukhidupamandenganorang lain.

15. Kita memerlukanpenyelidikanSosio-Budaya yang saintifiksertausahapembangunan yang berpanjangandalamrangkaPembangunan Modal Insandankehidupannegara. • SemuaKementerianbertanggungjawablangsungtentangkebudayaandanperpaduanharusmembangunkansatuinstitutkhasbagitujuannasionalini. Institutiniperlumenjalankanpenyelidikanilmiah yang berorientasikankeperluanmembinakerjasamadanperhubunganbangsa.

16. SesuatuKaumpatutmengetahuisensitiviti, pantanglarangdankepercayaankaum lain supayalebihberhati-hatidantidakmenyinggungperasaanorang lain. • Hal-halsepertiinipatutmenjadisebahagiandaripadapendidikanSosialdanBudayabangsakita. • Usaha memberikankefahamaninimemerlukanusaha yang serius, bukansekadar ‘lip-service’dan‘rhetoric’.

17. Perpaduanmerupakanterasutamadalamhalatujukearahkecemerlangan . Apabilaperpaduantelahmantapmakapembangunannegaradapatdilaksanakandenganberkesan. • Dalamhalini, semangatperpaduandanpersaudaraandalamkalanganrakyatmenerusi3 terasasasutamaiaitu: SikapPenerimaan, Penghayatan, sertaPembelaankepadasemuagolongan yang memerlukandapatdipupuk.

18. StrukturMasyarakat/KelasSosial • Kumpulan Masyarakatterdiridaripadamanusia yang hidupbersamadanberorganisasiatasdasarsalingberhubungandarisegipelbagaiaspekcarahidup. • Terdapat3 KonseppentingditumpukanapabilamenyebutperihalMasyarakat. • Masyarakatjugamerupakansatukumpulanataukelompokmanusia yang hidupsalingberorganisasi, berbincang, bekerjasamadalammengaturkerjasecarakolektif, mampumenyatukanbuahfikirandantindakansehinggaterjalinhubunganantarasatusama lain sertalahirsatusistem yang dnamakansebagaiKebudayaan.

19. Ciri-Ciriutamabagimengklasifikasikansesuatumasyarakatadalahsepertiberikut:Ciri-Ciriutamabagimengklasifikasikansesuatumasyarakatadalahsepertiberikut: i. Hidupberkelompok ii. MempunyaiBudaya iii. Seringmengalamiperubahan iv. Salingberinteraksisamaadadalamandenganpihakluar v. Mempunyaikepimpinan vi. Mempunyaiaturansosial(Susun Lapis, Kelas, Status danKasta)

20. Etnikmerupakansatukelompok yang bolehdikajihubunganpersaudaraanmerekamelaluinenekmoyang yang sama. • Etnikbolehdidefinisikansebagaikelompokmanusia yang mengamalkanBudaya yang hampirseragam, termasukadatresam, pakaian, bahasadankegiatanekonomi. • Konsep ‘KelompokEtnik’ digunakanuntukmerujukkepadagolongan yang berbezadarisegikebudayaan.

21. EtnikseringberbezaberdasarkanciriBudayasepertiadatresam, polakeluarga, pakaian, pandangantentangkecantikan, orientasipolitik, kegiatanekonomidanhiburan. • KonsepSuku pula merujukkepadaKelompokMasyarakat yang membentukrumpunbangsasepertidalamrumpunKadazan-DusunterdapatSubetniksepertiTatana, Bisaya, Lotud, Kimaragang, dll.

22. KonsepEtnikmembentukKonsepEtnisitidanEtnosentrisme. • Etnisitimerujukkepada rasa kekitaansesuatukumpulanetniktertentu. • Etnosentrisme pula merujukkepadasatusikapataukepercayaanbahawaKebudayaansendiriadalahlebihbaikdanlebihtingginilainyadaripadakebudayaankelompok lain.

23. Suatukelompokdikatakan ‘Etnosentrik’ apabilamerekamenilaikankebudayaan lain berdasarkan standard dannilaikebudayaansendiridanmenganggapKebudayaan lain mempunyainilai yang lebihrendah. • Selagimanusiamenjadi ‘Etnosentrik’, selagiitulahmerekaakanmelihatkelompok lain berdasarkan ‘Stereotaip’ yang sediaada(biasanya yang bersifatnegatif).

24. ‘Rasisme’ ditakrifkansebagaipandangan, pemikiranataukepercayaannegatifolehsesuatuKelompokSosialatauparaanggotanyaterhadapsesuatukelompok lain berdasarkanperbezaanwajahFizikal-BiologikalatauRassemata-mata yang dilakukansecaraterbukamelaluiperilakuatautindakan. • Layananberatsebelahatausikapbermusuhanterhadapseseorangdilakukansemata-mataberasaskanketurunanbangsanya.

25. ‘Rasisme’ wujudpada2 tahapiaitu; (a) TahapIndividu- (KepercayaandanSikap individu). (b) TahapInstitusi- (MelibatkanDasardanPelaksanaan yang bersifatDiskriminasi). Konsep ‘Prejudis’ merupakanpandangannegatifmengenaiahliatauKelompokEtnik lain yang tersematdalamhatiseseorangatauKelompokEtniktertentu.

26. Kesannyasemakinmudahdilihatapabilaberlakupersainganbagimendapatkansesuatu yang terhadsamaadadalamaspekpolitik, ekonomiatausosial. Apabila‘Prejudis’ disuarakan, ‘Prejudis’menjadi ‘Stereotaip’. • ‘Stereotaip’pula merupakankenyataanumum yang negatifterhadapsesuatukumpulanetnikseperti “SemuaOrang X BersifatKasar” dansebagainya.

27. Fahaman ‘Stereotaip’ iniakanmenimbulkanperasaannegatifdalamkalanganmasyarakatkhususnya ‘MasyarakatMajuk’ di Malaysia. • ‘Stereotaip’ialahgambaran yang berlebih-lebihantentangsesuatuperlakuanbaikatauburuk yang ditujukankepadasesuatukumpulanEtnikolehEtnik yang lain. • Fahaman ‘Stereotaip’iniakanmenimbulkanperasaan yang negatifdalamkalangan ‘MasyarakatMajmuk’ di Malaysia keranafahamaninimengakibatkansuatuEtnikmemandangrendahterhadapkumpulanEtnik yang lain danseterusnyamembataskaninteraksiantaraEtnikdanmenimbulkansemangatperkauman yang menebal.

28. MenurutRoucek & Warren (1979), Masyarakatdiklasifikasikansebagaisatukumpulanmanusia yang berhubungsecaratetapdantersusundalammenjalankanaktivitisecaraKolektifdanmerasakanmerekahidupbersama. • Masyarakatituterdiridaripadasegolonganorang yang membentuksistemseparuhtertutupdanberkongsikebudayaan, adat-adat, nilai-nilai, undang-undangdansebagainya.

29. KelasSosialMasyarakatTradisional pula bolehdiklasifikasikansepertiberikut; (a) Sultan : KelasHierakiTertinggi (b) KelasBawahan : KaumKeluargaDiraja (c) KelasPembesar : PembesarNegeri (d) Rakyat Biasa : GolonganDiperintah SetiapahliMasyarakatmempunyaiTanggungjawabSosial yang diterimadandiakuiumum. IkataninidinamakanKontrakSosial.

30. MenurutJ.S.Furnival, MasyarakatMajmukterdiridaripadapelbagaikaum yang mempunyaikebudayaan, agama, bahasadanadatresam yang tersendiri. • Walaupunmerekaterdiridaripadapelbagaikaum, merekabergandingbahudibawahsistempolitiksamatetapikehidupanmerekaadalahberasingan. • InteraksiSosialdalamkalanganmerekaamatkurangdanhubunganmerekaamatterbatasdanpembahagiantugasdilakukanatasgaris-garisRas.

31. AsasSosialsesuatuMasyarakatMajmukialahcampuranpelbagaikelompokmanusia.AsasSosialsesuatuMasyarakatMajmukialahcampuranpelbagaikelompokmanusia. • Dari segipolitik, MasyarakatMajmuktimbulakibatDominasiPenjajah. • MenurutDe Fleur (1974), Masyarakatialahsebuahpola yang sangatkompleksmengenaiorganisasisosialdimanaahli-ahlinyasalingbergantungdanterdapatgarispanduanbagisemuabidangtingkahlakusosial.

32. M.H. BiesanzdanJ. Biesanz (1969), menjelaskanbahawamasyarakatmerupakansuatusistemperhubungan yang kompleksdalamkalanganindividudankelompok yang didasarkankepadanilai-nilaisimbolik, kepercayaandannorma yang merupakansebahagiandaripadaKebudayaantersebut. • Nilaitersebutseterusnyaakanmenjadiamalandalamkehidupanmasyarakatberkenaan.

33. MenurutKamadudinJaafar (1974), MasyarakatMajmukadalahkaum yang bercampurtetapimempunyaikehidupan yang berasingan, interaksisesamaterbatas, penuhprasangkaserta ‘bersama’ tetapi‘tidakbersatu’. • BagiJ.S.Furnival (1948), MasyarakatMajmukadalahMasyarakat yang terdiridaripadapelbagaiKelompokRasdanEtnik yang berlainanberadadibawahsatusistempemerintahan.

34. SatulagiciriMasyarakatMajmukialahketiadaanataukelemahan ‘AzamSosialBersama’(Common Social Will) yang merupakansatu set nilai yang dipersetujuianggotamasyarakatbagimengawaldanmemberipanduankepadatingkah-lakusosial. • Inibermaknamasyarakatpadahariinidikatakantidakmempunyaikeazamansosial yang samadalammembentukBudayaKehidupanBermasyarakat.

35. Perkembangandalammasyarakatbolehdilihatdalamaspekkehidupanmerekasepertiberikut:- . MasyarakatMemburudanMengumpul . MasyarakatMenternakdanBertani . MasyarakatPetani . Masyarakat Industrial . MasyarakatPasca Industrial

36. StrukturMasyarakatatauKelasSosialberperananuntukmewujudkanperpaduandalamkalanganmasyarakat.StrukturMasyarakatatauKelasSosialberperananuntukmewujudkanperpaduandalamkalanganmasyarakat. • Pergaulanbebasdantidakberkelompokdalamsuatumasyarakatjugaakanmenentukanpolakehidupan. • MuridgolonganbawahandapatbergauldanberinteraksidenganmuridgolonganatasantanpamengiraBudayadanMasyarakat lain. • Muridperludidedahkansupayamerekadapatmengelakkan rasa tinggidiridanseterusnyamenerimarakansebagaisebahagiandaripadakomunitidalamkehidupanmereka.

37. Kepercayaan (Belief) • Kepercayaanbermaksudakuanakanbenarnyaterhadapsesuatuperkara. • Seseorang yang menaruhkepercayaankeatassesuatuperkaraituakandisertaiolehperasaan‘pasti’ataukepastianterhadapperkaraberkenaan. • Kepercayaandalamkontekspsikologiadalahbermaksudsuatukeadaanjiwa yang berkaitandengansikapberkedudukanmemihak(Propositional Attitude). • Dalamkonteks Agama, Kepercayaanadalahsebahagiandaripadabatuasas ‘Pembangunan Modal Insan’.

38. MenurutKamusDewan (1994), Kepercayaanadalahsesuatu yang dipercayaidanditerimasecaraturun-temurun. • Kepercayaanjugaadalahsesuatu yang dipercayaidanditerimasecaraturun-temurun. • Dalamkonteksdibilikdarjah, muriddapatmengetahuidanmemahamikepelbagaiankepercayaanmasyarakatdinegarakita.

39. Muridperludidedahkankepadakepercayaanmasyarakat lain supayatidaktimbulsalahfahamketikaprosespengajarandanpembelajarandalamkelas. • Masarakat lama banyakmeninggalkanpelbagaikepercayaan yang manaterdapatpelbagaipantanglarang, tunjuk ajar dannasihat yang bergunakepadaanakcucunya yang masihmentahdalamkehidupanmerekaseharianmereka. • Kepercayaandanpantanglarangtersebutbertujuanuntukmendidikdengancarahalussupayatidakmenyinggungperasaanmereka yang ditegur.

40. Malahmelaluicaratersebutjugadapatmemperkayakanadatdalammasyarakat.Malahmelaluicaratersebutjugadapatmemperkayakanadatdalammasyarakat. • AntarakepercayaandalammasyarakatMelayuadalahsepertikepercayaanterhadapPawangdalamapajuajenissituasisepertiwaktu-waktukecemasan. • Kepercayaantersebuatbiasanyadiamalkandikawasan-kawasankampungdanpedalaman.

41. Bomohseringmenggunakanmenteraataujampiserapah. • MenteradiambildaripadaperkataanSanskrit“mantra”atau“manir” yang merujukkata-katadalamkitabsucipenganut Hindu, Veda. • MasyarakatMelayujugamengamalkanpantanglarangmenjahitpadawaktumalam. Jikamelakukannyadikatakanmatamerekaakanjadibuta. • Tujuansebenaruntukmelarangmerekaadalahuntukmenjagamatasupayatidakmenjadikaburdanrosakataujarumtercucuktangan.

42. MasyarakatCinaturutpercayabahawaalamsemestainidikuasaiolehsemangat yang kekuatannyaluarbiasa. • Beberapasemangatiniberadadanhidupdalamfenomena-fenomenaalamsepertilangit, matahari, tanah, air, tumbuh-tumbuhan, gunungsertafenomena lain. • Fenomenaalaminidikalsifikasikankepada ‘Yin’ dan ‘Yang’.

43. ‘Yin’adalahsatuprinsipsepertiwanita, bulan, arah Utara, dingin, gelap (malam) dansegala yang bersifatpasif. • ‘Yang’merupakanprinsipdasaruntuklelaki, matahari, arah Selatan, panasnyacahaya (Siang) dansegala yang termasukkeaktifan. • MasyarakatCinajugapercayabahawa‘jade’dapatmemberikekayaandankeharmonian. • Feng-Shuidikatakanakanmemberituahdalamkehidupan.

44. KepercayaandalamMasyarakat India pula dikaitkandengandewa-dewi, unsuralam, unsurjahathantu, rohdanpenunggusertakesan-kesannegatif. • Sebaicontohnya, bersiulpadawaktumalamakanmengundangularmasukkedalamrumah. • Bagi yang makanditempatgelap, merekaditakutkandenganceritabahawamakananmerekaakandikongsibersamaolehhantu, rohataupenunggu.

45. KepercayaanAnimismeataukepercayaankepadamakhlukhalusdanrohdipercayaimerupakanasaskepercayaan agama yang mula-mulamunculdalamkalanganmanusiaprimitifpurbakala. • KepercayaanAnimismemempercayaibahawasetiapbendadibumisepertigua, pokok, batubesarataukawasantertentumempunyaisemangat yang mestidihormati agar semangattersebuttidakmengganggumanusia, malahmembantumerekadarisemangatrohjahatdanjugadalamkehidupanmerekaseharian. • Semangatinijugadikenalisebagaijin, mambang, roh, datuk, tuandanpenunggu.

46. Nilaimerupakanprinsip-prinsip yang menentukanapakah yang sesuaidanbermoraldalamsesebuahmasyarakat. • NilaiEtnosentrismebermaksudmemandangrendahKebudayaanorang lain. • NilaiXenosentrismebermaksudmemandangtinggiterhadapKebudayaanorang lain. • NilaiRelativismebermaksudkesanggupanmenerimakebudayaanorang lain. Kebudayaan yang diterimadaripadaorang lain akanmengayakankebudayaantempatantanpamemberikesankepadapendudukasal.

47. Bahasa • Bahasamerupakansatusistemkomunikasi yang harusmeggunakanbunyiatausimboldenganpengertian yang tidakharusdigunakandengansewenang-wenangnyatetapimempunyaistruktur. • Bahasaadalahsatu set simbol-simboldanaturcara yang disusunbersamadengankaedah yang bermaknaditambahdengansistemkomunikasi yang kompleks(Cole, 1998). • Bahasadikatakanbersifatdinamikkeranabersesuaiandengankelompokmasyarakatdanperedaranmasa.

48. Bahasajugamengalamiperubahan. • PerubahandalambahasaberlakuakibatdaripadapertembunganmasyarakatdanBudaya, penjajahan, peperangan, perpindahan, perubahanpopulasi, kelassosial, etnik, umur, seks, pekerjaan, penemuanbaru, pendidikan, penghijrahan, perdagangan, agama, status ekonomi, dll.

49. BahasadikatakanmenjadialatkomunikasiuntukmanusiabekerjasamamelestarikanKebudayaandanpenerusanpemikiran.BahasadikatakanmenjadialatkomunikasiuntukmanusiabekerjasamamelestarikanKebudayaandanpenerusanpemikiran. i. BahasaialahSistemOerisyaratan (Semiotik) yang terdiridaripadaunsurisyaratdanhubunganantaraunsur-unsuritu. Dengankata lain, bahasaterbukauntukpenafsiran= Fonologi (BunyiPerkataan) + Morfologi (PembinaanPerkataan) + Sintaksis (SusunanPerkataan). (Nababan).

50. ii. Bahasaadalahkebolehansemulajadipenuturasliuntukmembentukayat yang gramatissebagaiujaransebenarpadawaktutertentu. (Chomsky). • iii. Bahasaadalahpola-polaumumdalampertuturansesuatukomunitibahasa. (De Saussure) • iv. Bahasaadalahsistemmanusiawiuntukmenyampaikanperasaandanfikiranmelaluialatsistemsimbol yang dikeluarkansecaravoluntari. (Edward Sapir).