Sytuacja na podlaskim rynku pracy a problematyka równości szans kobiet i mężczyzn

1. Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku Sytuacja na podlaskim rynku pracy a problematyka równości szans kobiet i mężczyzn Białowieża, kwiecień 2010

2. Kobiety i mężczyźni w woj. podlaskim – podstawowe dane demograficzne Dane: Urząd Statystyczny w Białymstoku • Ludność województwa stanowi 3,1% ludności kraju (14 miejsce w kraju), • Podlaskie ma jedną z najniższych gęstości zaludnienia: 59 osób na 1 km2, • W woj. podlaskim kobiety stanowią większość – 51,3% ogółu ludności województwa, • Na terenach wiejskich obserwuje się przewagę mężczyzn (50,5%) • Na 100 mężczyzn w województwie przypada 105 kobiet

3. Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w woj. podlaskim (stan w końcu grudnia 2008r.) Dane: Urząd Statystyczny w Białymstoku • Mężczyźni przeważają w grupach ludności w wieku przed- i produkcyjnym, natomiast w wieku poprodukcyjnym przeważają kobiety; • Wskaźnik obciążenia demograficznego jest większy w grupie kobiet niż mężczyzn

4. Zmiany liczby i struktury ludności w woj. podlaskim • W latach 1998-2008 liczba ludności w woj. podlaskim zmniejszyła się o 32,3 tys. osób, tj. o 2,6%, • Populacja mężczyzn maleje w większym stopniu niż populacja kobiet: - liczba mężczyzn zmniejszyła się aż o 21,5 tys., tj. o 3,6%, - a liczba kobiet zmniejszyła się o 10,8 tys., tj. o 1,7%, • Przyczyny: wydłużanie się długości życia i wzrost udziału ludności w starszych grupach wiekowych i dotyczy to zwłaszcza kobiet,- większy udział mężczyzn w procesach migracyjnych • Prognozy demograficzne przewidują, że w latach 2008-2035 ludność woj. zmniejszy się o 117 tys. i to głównie w grupach wiekowych do 50 roku życia, a wzrośnie w starszych, co będzie miało negatywne skutki dla rynku pracy Dane: Urząd Statystyczny w Białymstoku

5. Dane: Urząd Statystyczny w Białymstoku • Wg danych BAEL kobiety stanowiły w 2009r. jedynie 45% aktywnych zawodowo • Ludność bierna zawodowo jest silnie sfeminizowana – 61% to kobiety (główne przyczyny to: prowadzenie domu i obowiązek opieki nad dziećmi i chorymi, starszymi członkami rodziny, rzadziej kontynuacja nauki, niesprawność)

6. Zmiany aktywności zawodowej ludności w woj. podlaskim w latach 2007-2009 (wg BAEL) • W latach 2007-2009 liczba aktywnych zawodowo zwiększyła się o 34 tys. (kobiet – o 17 tys., mężczyzn – o 19 tys.), • Liczba pracujących wzrosła o 42 tys. (kobiet – o 20 tys., mężczyzn – o 22 tys.), • Liczba bezrobotnych zmniejszyła się o 7 tys. (kobiet – o 3 tys., mężczyzn – o 4 tys.), • Przybyło też biernych zawodowo – o 22 tys. (kobiet – o 12 tys., mężczyzn – o 10 tys.), Dane: Urząd Statystyczny w Białymstoku

7. Zmiany aktywności zawodowej ludności w woj. podlaskim (wg BAEL) cd. Dane: Urząd Statystyczny w Białymstoku • Aktywność zawodowa kobiet jest niższa niż mężczyzn: współczynnik aktywności zawodowej kobiet jest o ponad 15 pkt proc. niższy niż mężczyzn, wskaźnik zatrudnienia kobiet – o ponad 14 punktów niższy. • Rośnie aktywność zawodowa kobiet i mężczyzn, wskaźnik aktywności zawodowej kobiet zwiększył się o 0,7 punktu, a mężczyzn – jedynie o 0,1 punktu • Analogicznie wskaźnik zatrudnienia kobiet wzrósł o 1,5 punktu, a mężczyzn o 1,2 punktu

8. Struktura pracujących w gospodarce narodowej woj. podlaskiegowg płci i sektorów ekonomicznych w 2008r. Dane: Urząd Statystyczny w Białymstoku • Spośród 418,8 tys. mężczyźni stanowią 54,3% ogółu pracujących w województwie (227,2 tys.), a kobiety 45,7% (191,6 tys.), • W większości sektorów przeważają mężczyźni, najbardziej w przemyśle i budownictwie, • Kobiety przeważają jedynie w sektorze usług nierynkowych (administracja publiczna i opieka społeczna, edukacja i ochrona zdrowia),

9. Bezrobocie rejestrowane kobiet i mężczyzn w woj. podlaskim na tle kraju w latach 2007 – 2009 (stan w końcu roku) • W analizowanych okresie poziom bezrobocia w Polsce zwiększył się o 7,3%, natomiast w woj. podlaskim wzrost ten wyniósł 25,4%, • Wzrost bezrobocia dotyczył przede wszystkim mężczyzn - o 45,4% wobec niespełna 8% wzrostu kobiet (w kraju odpowiednio wzrost o: 24% i 5%)

10. % udział kobiet w strukturze bezrobotnych w Polsce w 2009r. www.psz.praca.gov.pl

11. Bezrobotne kobiety i bezrobotni mężczyźni w szczególnej sytuacji na rynku pracy woj. podlaskiego (2009r.) Dane: WUP w Białymstoku

12. Struktura bezrobotnych zarejestrowanych w PUP woj. podlaskiego wg wieku (wg stanu w końcu 2009r.) Dane: WUP w Białymstoku • wśród bezrobotnych kobiet przeważają osoby młode – prawie 57% z nich nie ukończyło 35 lat (wśród mężczyzn ta grupa stanowi 48%) • Wśród bezrobotnych mężczyzn więcej jest osób starszych po 45 roku życia – ponad 36% (wśród kobiet – 26%)

13. Struktura bezrobotnych zarejestrowanych w PUP woj. podlaskiego wg wykształcenia (wg stanu w końcu 2009r.) Dane: WUP w Białymstoku • Bezrobotne kobiety są lepiej wykształcone niż mężczyźni: dwukrotnie więcej kobiet (14,6%) skończyło studia niż mężczyzn (7,8%) • 57% kobiet wobec 36% mężczyzn legitymuje się wykształceniem co najmniej średnim

14. Zawody bezrobotnych kobiet i mężczyzn (2009r.) Najbardziej sfeminizowane zawody: fryzjer, pracownik domowej opieki osobistej, opiekunka dziecięca pracownik ds finansowo-statystycznych, księgowa, sekretarka, pielęgniarka i położna. Najbardziej zmaskulinizowane zawody: mechanik pojazdów sam, technik mechanik, ślusarz i pokrewni, mechanik i monter maszyn i urządzeń, robotnik w budownictwie, murarz, kierowca samochodów ciężarowych i osobowych Dane: WUP w Białymstoku

15. Aktywizacja zawodowa bezrobotnych kobiet i mężczyzn w woj. podlaskim w 2009r. Dane: WUP w Białymstoku

16. Bezrobotne kobiety i mężczyźni podejmujący pracęw 2009r. Dane: WUP w Białymstoku

17. Wnioski • W ogólnej liczbie ludności woj. podlaskiego ok.1191 tys. kobiety stanowią 51,3%, • Zmniejsza się liczba ludności województwa, tempo spadku liczebności jest dwukrotnie większe w przypadku mężczyzn niż kobiet, • Kobiety są w gorszej sytuacji na rynku pracy • Są mniej aktywne zawodowo; w grupie ludności aktywnej zawodowo stanowią mniejszość – 45%, przeważają natomiast wśród biernych zawodowo -61%, • Na sytuację kobiet znaczący wpływ mają role społeczne: konieczność godzenia pracy zawodowej z obowiązkami domowymi i rodzicielskimi, co obniża ich mobilność zawodową i dyspozycyjność, • Różnice w aktywności zawodowej kobiet i mężczyzn są duże: 15 pkt różnicy w wartości współczynnika aktywności zawodowej, 14 pkt – w wartości wskaźnika zatrudnienia na niekorzyść kobiet, • Rośnie aktywność zawodowa ludności, zarówno mężczyzn, jak i kobiet, jednakże kobiet - szybciej, powoli zmniejszają się różnice w poziomie tej aktywności, • Dysproporcje płci widoczne są w strukturze pracujących, mężczyźni stanowią 54,3% ogółu pracujących i zdominowali większość sektorów, z wyjątkiem sektora usług nierynkowych, • Kobiety przeciętnie 2 miesiące dłużej szukają pracy, częściej są zwalniane w przypadku restrukturyzacji zakładu pracy, • Przeciętne wynagrodzenie kobiet jest o ok. 20% niższe niż mężczyzn, dłuższa jest droga awansu, • Kobiety są bardziej zagrożone ubóstwem i samotnością, zwłaszcza w starszych grupach wiekowych,

18. Wnioski, cd. • Największy wzrost bezrobocia kobiet, który określił ich niekorzystną pozycję na rynku pracy na następne dziesiątki lat, miał miejsce w latach 90-tych XX wieku, kiedy to następowała restrukturyzacja zakładów z branż zatrudniających głównie kobiety (przede wszystkim silnie rozwinięty w woj. podlaskim przemysł włókienniczy) – w 1998r. kobiety stanowiły 56% ogółu bezrobotnych, • W ostatnich latach obserwuje się zmniejszenie udziału kobiet wśród zarejestrowanych bezrobotnych zarówno w Podlaskiem, jak i w kraju (odpowiednio do: 46% w woj. i 51,1% w kraju), • Wynika to nie tyle z poprawy sytuacji kobiet na rynku pracy, ile z pogorszenia sytuacji mężczyzn, • Nadal % długotrwale bezrobotnych jest wyższy wśród kobiet (48%) niż wśród mężczyzn (39%), • W 2009r. nastąpił znaczny wzrost poziomu bezrobocia (o 33,5% w woj.), jednakże bezrobocie wśród mężczyzn wzrosło o ponad 43%, a wśród kobiet – o 21%, • Związane jest to z większym napływem mężczyzn do rejestrów urzędów pracy, głównie poprzednio pracujących, • Na tę sytuację ma duży wpływ kryzys gospodarczy i związane z nim zwolnienia grupowe z dużych zakładów takich branż, jak naprawy taboru kolejowego, transport kolejowy, produkcja maszyn, przemysł drzewny, a więc zakładów zatrudniających głównie mężczyzn

19. Dziękuję za uwagę! Marzanna Wasilewska Wydział Badań i Analiz Wojewódzki Urząd Pracy w Białymstoku www.up.podlasie.pl