1 / 26

Letenka 2007.

Prva svemirska kuhinja. Letenka 2007. Mmm... palačinke . Sastojci: 3 jaja 300 g brašna 3 dl mleka 1 dl vode (mineralne) 2 kašike ulja malo soli. Al odakle nam jaja, brašno, so...??. Al odakle nam taj vodonik, helijum i litijum?. Recept za Sunce. Sastojci Vodonik: 2 × 10 30 kg

michael-crosby
Download Presentation

Letenka 2007.

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Prva svemirska kuhinja Letenka 2007.

  2. Mmm... palačinke  Sastojci: • 3 jaja • 300 g brašna • 3 dl mleka • 1 dl vode (mineralne) • 2 kašike ulja • malo soli Al odakle nam jaja, brašno, so...??

  3. Al odakle nam taj vodonik, helijum i litijum? Recept za Sunce Sastojci • Vodonik: 2×1030 kg • Helijum: 5×1029 kg • Litijum: 1,7×1020 kg • Ugljenik: 6,5×1027 kg • Azot: 1,8×1027 kg • Kiseonik: 1,6×1028 kg • Teži elementi ... Kiseonik, ugljenik, azot i teži elementi nastaju u zvezdama tokom života i smrti. Od vodonika, helijuma i malo litijuma. Al od čega su bile prve zvezde? E da to je bilo jednom davno...

  4. Čestice... • Atom • elektroni • jezgro • neutroni i protoni • kvarkovi • Osnovne, nedeljive, gradivne čestice • elektroni i neutrini • kvarkovi • Hemijski element – broj protona • na pr. 1 proton = vodonik 1H • 3 protona = litijum 7Li • Izotop – broj neutrona • na pr. 1 proton i 1 neutron = izotop vodonika = deuterijum • 3 protona i 3 neutrona = izotop litijuma = 6Li

  5. Kvarkovi • Gradivne čestice protona i neutrona 10-15 m gluoni Proton (pozitivno naelektrisan) = 2 “up” kvark + 1 “down” kvark Neutron (bez naelektrisanja) = 1 “up” kvark + 2 “down” kvark

  6. Materija i antimaterija • Svaka čestica ima antičesticu • Antielektron=pozitron, antikvark, antisneutrini • Antimaterija je stabilna kao obična materija! • Mogu postojati antiprotoni, antiatomi, antikamenje, antiljudi, antizvezde, antigalaksije • Ali kad se materija i antimaterija ukrste.. • Anihilacija – materija se pretvori u energiju • E=mc2 • Oslobođena energija kao iz male atomske bombe!

  7. Fantastična četvorka • Gravitacija – dominira na velikim daljinama (drži planete u orbiti oko sunca) • Elektromagnetizam - drži atome i molekule na okupu • Slaba nuklearna sila – upravlja nuklearnim reakcijama (pretvara jedan kvark u drugi) • Jaka nuklearna sila – drži atomsko jezgro na okupu

  8. I bejaše prasak...veliki...

  9. 0 -10-43 sekundi ...Temperatura =1032 K • Plankovo vreme • Pre toga …nemamo pojma! • Teorije koje imamo ne rade • Sve 4 osnovne sile ujedinjene • Fali nam TEORIJA O SVEMU da ujedini gravitaciju i kvantnu teoriju • Gravitacija se odvaja... ostale 3 sile i dalje ujedinjene

  10. 10-35- 10-33sekundi nakon VP... Temperatura =1027 K • Jaka nuklearna sila se odvaja • Inflacija! Svemir naglo raste! • Uveća se 1035 puta! Ovo objašnjava • izgled kosmičkog pozadinskog zračenja na 2,73 K i malih nepravilnosti koje se vide • objašnjava zašto nam svemir izgleda ravan

  11. kvarkovi antikvarkovi Primordijalna supa... • Primordijalna supa • kvarkovi i antikvarkovi • elektroni i pozitroni (antielektroni) • Neutrini i antineutrini • Gama zračenje • Čestice i antičestice se poništavaju i stalno rađaju iz zračenja

  12. 10-6 sekundi nakon VP... Temperatura =1012 K • Kvarkovi i antikvarkovi se grupišu po 3 • Formiranje protona, neutrona i njihovih antičestica • 1.000.001 čestica na svakih 1.000.000 antičestica • Na kraju ostaju u glavnom čestice (kako znamo?) a sve što se poništi odlazi kao zračenje Kvarkovi osuđeni na min 1031godinu u protonskom zatvoru. Male šanse za pomilovanjem.

  13. 10-4 sekundi nakon VP... • Anihilacija preostalih antiprotona • Antičestice nestaju, ostaje zračenje i čestice • Zračenje dominira • Elektroni i pozitroni se i dalje stvaraju iz zračenja i poništavaju • Neutrini i antineutrini

  14. + + proton antineutrino neutron pozitron + + elektron neutron neutrino proton 0.01 sekundi nakon VP... Temperatura =1011 K • Protoni i neutroni se pretvaraju jedno u drugo • Približno jednaka količina protona i neutrona

  15. + + antineutrino 0.1 sekundi nakon VP... Temperatura = 5×1010 K • Neutroni su nešto teži od protona • Neutron je nestabilan! Raspada se na proton za 15 min... • Neutron vezan u jezgru je OK ali... • Suviše toplo! Čim se neutron veže za proton (jezgro) zračenje ga rasturi! • Broj neutrona opada... • 62% protona , 38% neutrona neutron proton elektron

  16. 0.1 sekundi nakon VP... Temperatura =1010 K • Gustina dovoljno opala da neutrini sad slobodno mogu da beže • Protoni se više ne vezuju za neutrine da prave neutrone • Neutroni se i dalje raspadaju • Broj neutrona i dalje opada... • 76% protona, 24% neutrona

  17. 14 sekundi nakon VP… Temperatura =3 milijarde K • Svemir se dovoljno ohladio da fotoni više ne mogu da prave parove elektron-pozitron • Elektron-pozitron anihilacija • A materije ima više nego antimaterije... • Preostaju u glavnom elektroni..

  18. 3 minuta nakon VP... Temperatura =1 milijarda K • Svemir se dovoljno ohladio da zračenje više ne moze da rasturi jezgra • Konačno prva jezgra! • Neutron+proton= DEUTERIJUM (težak vodonik) • U tom momentu 1 neutron na svakih 7 protona • Počinje “zakuvavanje”...

  19. Nukleosinteza • Svi neutroni se utroše na deuterijum 2H • Preostali protoni daće vodonik 1H • Helijum 4He= 2 protona + 2 neutrona = 2 deuterijum • kolko će biti helijuma zavisi od količine deuterijuma • helijum:vodonik=1:10

  20. 3 minuta i 30 sekundi nakon VP... Specijalitet kuće: • Svemir se suviše ohladio za dalje “kuvanje” jezgara • Kraj nukleosinteze • Sastojci za palačinku velikog praska (za palačinku od 100g): • Vodonik ………………75 g • Helijum ……………… 25 g • Deuterijum ………… 0.01 g • Litijum, itd. …………10-8 g • Ove količine i merimo! BigBang Palačinke

  21. Narednih 380.000 godina... • Atomi još ne mogu da se formiraju – čim se elektron veže za jezgro, zračenje ih rastavi (jonizacija) • Zračenje se odmah utroši na sudar sa elektronima ili na jonizaciju • Narednih ~380.000 godina • svemir se širi i hladi • materija i zračenje – status quo • svemir nevidljiv

  22. 380 000 godina nakon VP...Temperatura = 3000 K • Svemir se dovoljno ohladio i raširio • Zračenje i sudari nemaju više dovoljnu energiju da jonizuju • Dovoljno mala gustina za nesmetan prolaz fotona • Elektroni se spajaju sa jezgrima – ATOMI! • Preostalo zračenje nesmetano prolazi pored atoma ... i prolazi i dan danas ispunjavajući svemir • Kosmičko mikrotalasno pozadinsko zračenje

  23. Kosmičko pozadinsko zračenje • Teorija predviđa – mi vidimo! • Kada je emitovano zračenje je bilo vidljivo (380.00 godina nakon velikog praska) • Usled istezanja (širenja) svemira, i samo zračenje se isteže • Sad ga vidimo kao mikrotalasno zračenje na temperaturi od 2,73 K (kad je emitovano bilo je ~3000 K) • Otkriveno slučajno 1965. • Arno Penzias i Robert Wilson (1978. Nobelova nagrada) • Konačan dokaz teorije vrelog velikog praska

  24. A ostalo je istorija... • Milion godina kasnije • prve zvezde i galaksije • 9 milijardi godina kasnije • Sunce i Zemlja • 13,7 milijardi godina kasnije • Homo sapiens

  25. Hvala!

  26. Kosmičko pozadinsko zračenje

More Related