SARINGAN KANSER KOLOREKTAL

1. SARINGAN KANSER KOLOREKTAL DR HABSHOH BINTI HAT KK BANDAR SUNGAI PETANI 23/04/2013

2. OUTLINE • WHY • WHERE • WHO • WHEN • HOW

3. WHY? • Kanser National Cancer Registry Malaysia 2007(1), kanserkolorektalmerupakankanserkedua paling kerapberlakudi Malaysia selepaskanserpayudara. • Insidendidapatimeningkatdenganpeningkatanusiadanlebihkerapberlakudikalanganlelakiberbandingwanita. • IalebihbanyakdilaporkandikalanganbangsaCinaberbandingbangsa lain

4. WHY? • Kanserkolorektalbolehdicegah (highly preventable) dandirawatdenganefektifjikadikesanpadaperingkatawal. • Inibolehmembawakepadapenurunankadarkematianakibatkanserkolorektal. • Kanserkolorektalmerupakansalahsatukanser yang bolehdikesanawalmelalui program saringan. • Padamasaini, masihbanyakkes yang dikesanlewat, dimanamenurut NCR 2007(1), sebanyak 63 peratuskeskanserkolorektaldidiagnosapadatahap 3 dantahap 4.

5. Polyps in the colon

6. Cancer Colon

7. OBJEKTIF • Untukmengesanlesipra-kanserdankanserkolorektalseawalmungkindikalanganpopulasi yang berumurantara 50-70 tahun.

8. WHERE? • Daerah Kota Star dan Kuala Muda • Semua KK terlibat • 1000 ujian / daerahuntukpermulaan

9. WHO? • Semuaklienberumur 50 – 70 tahun • Asymptomatic / Tiadasebarangtanda/gejala

10. WHEN? • Mula : Mei 2013 • Akhir ? Mungkinakanmenjadi agenda berterusanjikamendapat budget

11. HOW? KAEDAH SARINGAN • Kaedah yang digunakanuntuktujuansaringankanserkolorektaladalahsepertiberikut: • Individuberumurantara 50-70 tahun. • MenjalankanujiankualitatifmenggunakanImmunological Faecal Occult Blood Test (iFOBT), maksimasebanyak 2 kali bagisetiapindividu. • Kes-kespositifiFOBTakandirujukke Hospital SultanahBahiyah, AlorSetaratau Hospital Sultan Abdul Halim, Sungai Petaniuntukujiankolonoskopi. • Bagikes-kesnegatifiFOBT, jangkamasaulangansaringan (screening interval) adalahsetiap 2 tahun.

12. HOW? BORANG-BORANG DAN DOKUMEN BERKAITAN i. Borang PERPAT 301 sediada, dichop “COLON CANCER SCREENING”. ii. Suratrujukansediada, dichop “COLON CANCER SCREENING – POSITIVE IFOBT” iii. Borangretenbulanan. iv. Bukudaftarkliniksediada. v. Bukudaftarendoskopisediada. vi. Borangmaklumbalaskeputusanendoskopisediada.

13. MAKLUMAT KEPADA KLIENKaunselingpra-ujian (pre-test counseling) danpeneranganumumsaringanDijalankanolehPP / paramedikSaringanperludijalankankeranakanserkolorektalmerupakankanserkedua paling kerapberlakudi Malaysia selepaskanserpayudara. Jikadikesandiperingkatawal, kanserkolorektalbolehdirawatdenganberkesanSaringandenganmenggunakaniFOBT (Immunological Faecal Occult Blood Test) adalahuntukmengesandarahdidalamnajisJikatiadadarahdidalamnajis, saringaniFOBT kali keduadijalankanJikasaringankeduadenganiFOBTjuga negative, ujianiniperludiulangiselepas 2 tahunJikaadadarahdidalamnajis, ujianpengesahandengankolonoskopidiperlukan

14. PengambilanSampelNajis • Selepaskaunselingpraujian, berisatu (1) iFOBTkepadaklien • Beririsalahlangkah-langkahpengambilansampelnajiskepadaklien • Beripeneranganmengikutrisalah • Jelaskankepadaklienbahawacecair yang adadalambotoliFOBT • berkenaantidakbolehdibuangatauditukardengancecair lain sepertiair. • MintaklienbawabotoliFOBTkeklinikselewat-lewatnya 3 hariselepassampelnajisdiambil • SerahbotoliFOBTkemakmal

15. JuruteknologiMakmal • MenerimabotoliFOBT • TerimabotoliFOBTdaripadaklien • Mintaklientunggusebentar • LakukanujianiFOBTmenggunakan test strip • Baca selepas 5 minit • Jikakeputusan negative, beri 1 lagibotoliFOBTkepadaklien. MintaklienulangiujianiFOBTdandatangsemulakeklinik • Jikakeputusan negative juga, klienhanyaperlumenjalaniujian yang samaselepas 2 tahun. • Jikakeputusanujianpositif, rujukpegawaiperubatan / pakarperubatankeluargauntukkaunselingpascaujian

16. Kaunselingpascaujian • Semuakes yang positifsaringaniFOBTperludilihatolehpegawaiperubatan / pakarperubatankeluarga • MaksudiFOBTpositifadalahterdapatdarahdidalamnajis. • Ujianpengesahandengankolonoskopiperluuntukmelihatjikaterdapatkeadaan yang tidak normal diususbesardankolon • Rujuk unit endoskopidenganmenggunakanborangrujukansediaada • Silanyatakandiatasborangrujukan yang keputusaniFOBTadalahpositif

17. MAKLUMAT KEPADA PERSONEL PERUBATAN • Hospital yang menerimakeshendaklahmendaftarkeskedalambukudaftarendoskopisediaada • Stafendoskopiperlumemberikeutamaanujiankolonoskopikepadakes-kespositifiFOBT • Merekodkankeputusankolonoskopidalambukudaftar • Memaklumkankeputusankolonoskopikepadadoktor yang merujuk

18. CARTA ALIR SARINGAN KANSER KOLOREKTAL KKBSP Tanggungjawab Sediakanborangsenaraisemakdibilikrawatan / bilik A, bilik 2 MAK / KJK / JK / JM Kenalpasti klien yang layak disaring Lengkapkan borang senarai semak Daftar klien yang layak PP / Paramedik Kaunseling pra ujian Jelaskan tatacara pengambilan sampel Beri iFOBT, borang PERPAT 301 & risalah kepada klien Ambil sampel najis di rumah Klien Kembalikan kit iFOBT dalam masa 3 hari selepas najis diambil Lakukan ujian iFOBT menggunakan test strip JuruteknologiMakmal Negatif Positif Beri iFOBT kit kedua Kaunseling pasca ujian Negatif Positif PP/FMS Discaj dengan nasihat pencegahan kanser & ulangi ujian dalam masa 2 tahun Rujuk ke hospital untuk kolonoskopi

21. Keperluan • iFOBT bottle • Borangmakmal PER – PAT 301 • BukuPendaftaran ? ONLINE • BorangRujukan

22. Pengalaman / IsuDaerah Kuala MudaJune – Disember 2013 • Statistik: • Jumlahklien – 464 • Jumlahsampel – 812 • Positif – sampelpertama : 24 / 439 • sampelkedua : 12/373 • Peratuspositif : 36/812 = 4.4%

23. Penerimaanrendahdikalanganklien - Penerimaan : Chinese > indianataumelayu - tidak ‘convince’ untukjalankanujian • ? malu/berat/’taboo’ dalampengambilansampelnajis • TidakmemulangkaniFOBT kit yang diberi

24. Tiada team / individuspesifik • - MO/PPP memberipenjelasankpdklienygdatangsemasarawatandiklinikeg NCD f/up • - ‘time –consuming’ / tidakfokus / need reminder frequently

25. Refusal for colonoscopy - takutdenganprosedur ** Plan: perlu standard peneranganuntukmengurangkan ‘misinformation’ kepadaklien

26. Promosi • Perluditingkatkan / perluaskan / menarik