Dłuższe formy wypowiedzi

1. Dłuższe formy wypowiedzi Opracowała: Barbara Bilińska

2. Reportaż Cechy reporterskiej relacji: • waga problemu; • aktualność (np. z kronikarską dokładnością i rzetelnością dokumentuje rzeczywistość, podaje fakty: czas i miejsce zdarzeń, imiona i nazwiska uczestników zdarzeń, liczby, skutki itd.); • autentyzm (np. narracja w 1. osobie liczby pojedynczej lub mnogiej, jest uczestnikiem wydarzeń: na własne oczy ogląda zdarzenia, rozmawia z uczestnikami itd.);

3. Reportaż • unaocznienie (np. stosowanie czasu teraźniejszego); • „kontrolowany subiektywizm” (sam dobór i układ faktów zależy od autora reportażu); • ukształtowanie językowo-stylistyczne (oprócz faktów podawanych z kronikarską dokładnością – funkcja informacyjna, reporter dba o literackość swojego przekazu – funkcja estetyczna).

4. Reportaż Reporter: • dba o autentyczność i wiarygodność prezentowanego materiału – pisze o tym, co widział „na własne oczy” i słyszał „na własne uszy”; • dopuszcza do głosu bohaterów-uczestników „sprawy”, którzy mogą oświetlić ją z różnych punktów widzenia i ze względu na role, jakie w niej odgrywają; wprowadza ich wypowiedzi w mowie niezależnej; • dopuszcza do głosu także obserwatorów zdarzeń, by dać świadectwo dogłębnego zajęcia się problemem;

5. Reportaż • odwołuje się do rozmaitych ekspertów niezaangażowanych bezpośrednio w relacjonowany przez niego problem w celu zobiektywizowania prezentacji; • odnotowuje czas i miejsce zdarzeń, opisuje konkretne sytuacje, odtwarza emocje bohaterów, zaznacza ich indywidualność; • odtwarza aurę towarzyszącą prezentowanym zdarzeniom, bywa że przez ich unaocznienie; • wstrzymuje się od własnych ocen i komentarzy, zabiega o obiektywizm relacji.

6. Reportaż Najważniejsze (stałe) cechy reportażu: • dokumentaryzm, • autentyzm, • wiarygodność, • z reguły aktualność prezentowanych treści.

7. Reportaż • powiadamia o zjawiskach realnych, które mogły być bezpośrednio poznane lub udokumentowane; • podstawą odniesienia przedmiotowego dla treści reportażu są rzeczywiście istniejący ludzie, ich zachowania, przekonania i doznania, ich działania oraz wytwory i skutki tych działań; • te obiektywne fakty ukazane są w reportażu jako autentycznie rozpoznane w konkretnym, określonym co do czasu i miejsca fragmencie rzeczywistości przez autora utworu, który był bezpośrednim obserwatorem zjawiska, uczestnikiem wydarzeń lub zrekonstruował je na podstawie informacji innych bezpośrednich świadków, a niekiedy źródeł i dokumentów;

8. Reportaż • ze względu na sposób ukazania faktów oraz funkcję czytelniczą reportażu w narracji utworu dominować mogą ujęcia informacyjne, relacjonujące bądź przedstawiająco-sceniczne (łączą się z nim różne stylistyki zapisu, od prezentacji protokolarno-opisowych przez ujęcia dyskursywne i komentujące aż po różne odmiany stylizacji ekspresywnych).

9. Reportaż • Reportaż łączy w sobie funkcję sprawozdawczą i funkcję wyjaśniająco-perswazyjną. Autor wykorzystuje je do kształtowania u czytelników postaw i przekonań oczekiwanych przez niego.

10. Reportaż Reportaż jako gatunek publicystyczny odznacza się następującymi cechami: • opiera się na zebranych bezpośrednio, autentycznych materiałach (ukazuje prawdziwe, aktualne zdarzenia, ludzi, zjawiska); • kształtuje opinię publiczną, dostarczając informacji, wyjaśnień i oddziałując emocjonalnie w określonym celu; • ukazuje w dynamicznym opisie środowisko ludzkie i przyrodnicze oraz zaistniałe w nim sytuacje i wydarzenia, nie rozwija jednak akcji i nie ukazuje wydarzeń w łańcuchu przyczynowo-skutkowym;

11. Reportaż • w reportażu wymienia się rzeczywiste sytuacje, nazwy miejscowości, nazwiska, liczby, podaje fragmenty wypowiedzi, rozmów, często w ich dosłownej formie; • sposób przedstawiania, i ze względu na indywidualność autora, i ze względu na cel publicystyczny, jest subiektywny i intencyjny (autor selekcjonuje fakty czy wydarzenia, akcentuje niektóre z nich, w określonym celu dopowiada i uzupełnia to, co stwierdził naocznie, odwołuje czasem do historii.

12. Charakterystyka Pisząc charakterystykę należy zwrócić uwagę na: • wygląd zewnętrzny • usposobienie • charakter • intelekt i uzdolnienia • osobowość

13. Charakterystyka Wygląd postaci – czyli jak bohater wygląda; czy jest wysoki, czy niski; tęgi, szczupły, przygarbiony, wysportowany itp. Ważny jest kolor włosów, oczu, a także to, jak bohater się ubiera, jak się porusza, w jaki sposób gestykuluje.

14. Charakterystyka Usposobienie – czyli to, jak bohater się zachowuje, jaki jest z natury, np.: • pogodne, miłe, wesołe usposobienie • ponure, gwałtowne, kłótliwe

15. Charakterystyka Charakter – czyli to, jakim się jest w środku, innymi słowy, wszystkie cechy wewnętrzne bohatera. Uwaga! • Usposobienie jest tym, co prezentujemy na zewnątrz, w stosunku do innych ludzi. • Charakter to nasze wnętrze, nasza dusza.

16. Charakterystyka Słownictwo do charakteru: • słaby charakter • silny, nieugięty, żelazny charakter • nieskazitelny, czysty, dobry charakter • gwałtowny, trudny, despotyczny, zawzięty charakter • zły, czarny charakter • niezłomny charakter

17. Charakterystyka Intelekt i uzdolnienia – czyli umiejętności bohatera. Słownictwo: • inteligentny, bystry • dobry organizator lub przywódca • świetny malarz, szermierz

18. Charakterystyka Osobowość – to inaczej indywidualność człowieka; to, czym wyróżnia się z tłumu. O osobowości mówimy wtedy, kiedy opisujemy człowieka wyjątkowego, nietypowego, nieprzeciętnego, różniącego się od innych. Słownictwo: • nieprzeciętna, niepowtarzalna, bogata osobowość • barwna, niebanalna osobowość

19. Charakterystyka Jednolity plan charakterystyki: I. Nawiązanie do tematu II. Przedstawienie postaci III. Część zasadnicza • 1.Wygląd zewnętrzny • 2. Umysłowość • 3. Usposobienie • 4. Cechy charakteru • 5. Stosunek do otoczenia • 6. Bohater w oczach innych • 7. Stanowisko narratora (w utworach epickich) IV. Zakończenie