Merytoryczne i metodyczne przygotowanie ucznia zdolnego do konkursu

1. Merytoryczne i metodyczne przygotowanie ucznia zdolnego do konkursu Opracowanie: Teresa Kozioł Konsultant LSCDN Oddział w Chełmie

2. Głównym celem edukacji jest nie nauka, lecz rozbudzenie ducha. – Ernest Renan • Jak to osiągnąć?

3. Przygotowanie merytoryczne - znajomość treści, wybór konkretnych zagadnień, które są niezbędne. W trakcie tego przygotowania nauczyciel określa, jakie treści, w jakim celu i w jakim porządku będzie realizował (autorzy zadań-programy w regulaminie). • Przygotowanie metodyczne – jak poprowadzić zajęcia, jakie zastosować metody nauczania i środki dydaktyczne. Przygotowanie merytoryczne i metodyczne

4. 1. Cele edukacyjne. • 2. Zakres treści nauczania (wiedza, umiejętności, treści PP, kompetencje). • 3. Zakres wymaganej wiedzy do poszczególnych etapów konkursów… • 4. Rodzaje zadań i formy sprawdzania (rodzaje testów, część ustna). • (Na każdym z trzech etapów konkursu, arkusz zawierać będzie różne typy zadań zamkniętych i otwartych. • 5. Literatura (dla nauczyciela i ucznia). Co zawierają programy merytoryczne ?

5. rozwijanie uzdolnień i zainteresowań uczniów, • rozszerzenie wiedzy i umiejętności, • edukacja twórcza, pobudzanie myślenia dywergencyjnego,(wiele możliwych rozwiązań, nowatorskie idee, dywergencyjne myśleniepsychol. proces myślowy zakładający wiele punktów widzenia i obejmujący liczne możliwości problemu, bez troski o "logiczny" układ), • rozwijanie pamięci, kształcenie wyobraźni i kreatywności zarówno ucznia jak i nauczyciela, • rozbudzanie wrażliwości estetycznej i kulturowej, • promowanie uczniów utalentowanych, Cele konkursów – rodzaje:aksjologiczne - poznawcze, estetyczne,

6. Np. kształcenie postawy szacunku wobec tradycji i przeszłości, • kształtowanie umiejętności całościowego odbioru świata przyrody i zachodzących w nim zjawisk, • budzenie świadomości językowej i uwrażliwianie na bogactwo i piękno ojczystego języka, • kształcenie umiejętności dostrzegania i przewidywania wpływu substancji chemicznych na środowisko naturalne i zdrowie człowieka. Cele specyficzne, związane z przedmiotem

7. uświadomienie poczucia własnej wartości, • kształcenie nawyków szlachetnej rywalizacji, • kształcenie umiejętności spędzania wolnego czasu, • Radzenie sobie z niepowodzeniami - odporność na stres towarzyszący sukcesom, porażkom (10 miłych sytuacji, zdrowy perfekcjonizm (jest pozytywny i pozwala pchać do przodu nasze wizje i plany), wizualizacja), • wyrabianie systematyczności, pracowitości i wytrwałości, refleksji. Cele etyczne, wartości uniwersalne

8. Cele edukacyjne – realizacja może zakończyć się uzyskaniem przez ucznia miana finalisty, laureata (również etapu szkolnego) • Cele wychowawcze – realizacja może zakończyć się sukcesem, tj. zmianą postawy ucznia, pogłębieniem zainteresowań („zaszczepienie” nowym pomysłem). • Należy pamiętać: • Konkursy dostarczają wielu przyjemności, wzruszeń, radości i umacniają wzajemną komunikację, ale też wywołują obawy, lęki, niezadowolenie, złość a nawet rozpacz. Czy zawsze cele zostają osiągnięte?Czy celem konkursów jest: osiągnięcie tytułu laureata?

9. Droga do osiągnięcia celów, rozwinięcie zainteresowań ucznia, poszerzenie jego wiedzy i umiejętności, przejście przez etap szkolny – już są znaczącym osiągnięciem. • Już samo podjęcie decyzji wiążącej się z nowym wyzwaniem znacznie wzbogaca każdego człowieka. Efektem przystąpienia do konkursu nie jest tylko uzyskanie miana laureata. • Znacznie ważniejsze jest wyrabianie nawyku systematycznej nauki, pogłębiania wiedzy i zainteresowań, nawiązywanie i rozwijanie wielkiej wartości – wzajemnej sympatii – ucznia i mistrza i wreszcie propozycja twórczego sposobu spędzania czasu, bo przygotowania do konkursu zazwyczaj odbywają się poza zajęciami lekcyjnymi. Kiedy cele zostają osiągnięte?

10. Regulamin konkursów przedmiotowych mówi: Konkursy są skierowane do uczniów szczególnie uzdolnionych, wykazujących zainteresowanie związane z wybranym przedmiotem. Z jakimi uczniami pracuje nauczyciel przygotowując ich do konkursów ?

11. E. Gondzik[1] scharakteryzował ucznia zdolnego w sposób następujący: „Uczeń zdolny (...) wyróżnia się wysokim poziomem sprawności intelektualnej, specjalnymi zdolnościami i łatwością uczenia się, a także możliwościami osiągnięć twórczych, szerokimi zainteresowaniami (...) samodzielnością, twórczą wyobraźnią”. • [1] E.Gondzik, Wybrane problemy z dydaktyki kształcenia uczniów zdolnych, „Oświata i Wychowanie” 1976 nr 6. KTO TO JEST UCZEŃ ZDOLNY?  

12. W toku obserwacjiuczniów nauczyciel musi kierować się m.in. następującymi kryteriami: • sprawnością uczenia się i działania ucznia, • wzmożoną aktywnością intelektualną i motywacją, • niezależnością, wyrażającą się w samodzielnych sądach i poleganiu na sobie, • gotowością ucznia do żarliwej obrony własnego stanowiska. DIAGNOZA UCZNIA ZDOLNEGO

13. Obserwacja, • diagnozowanie klas przez wychowawcę (ankiety dla uczniów,rodziców, rozmowy z rodzicami), • diagnozowanie przez nauczycieli uczących, psychologa –testy na inteligencję,-założenie karty ucznia zdolnego, • pomiar , który polega na analizie prac i wytworów dziecka oraz analizie jego osiągnięć szkolnych. Diagnozowanie uczniów zdolnych

14. sprawność językowa (rozumienie szerokiego zakresu słów, łatwe dysponowanie potrzebnymi słowami oraz giętkość i umiejętność dobitnego wyrażania myśli), • zdolność skojarzeniowa, umiejętność ogarniania wielu idei i wiązania większej ilości faktów, • wyjątkowy zasób energii umysłowej i fizycznej, a nawet poczucie humoru. Cechy pomocne w prawidłowym rozpoznawaniu i wyławianiu uczniów zdolnych

15. ROZWIJANIE ZDOLNOŚCI – typy działań

16. 1. Przyspieszanie rozwoju uczniów zdolnych (akceleracja). • 2. Wyposażanie ich w większy zasób wiedzy. • 3. Umożliwienie im uzyskania wiedzy o wyższym poziomie trudności zgodnie z poziomem ich rozwoju intelektualnego, poziomem zdolności i uzdolnień. • 4. Kształtowanie u uczniów zdolnych myślenia twórczego i rozwijanie oryginalności. Cztery zasadnicze typy działań nastawionych na rozwijanie zdolności:

17. Może przybierać różne formy: • • wcześniejsze rozpoczynanie nauki, • • podwójnej promocji ( przeskakiwania klas ) • • szybszego przerabiania materiału • • systemu nauczania bezklasowego, • • wcześniejszego kończenia szkoły i przechodzenia na następny szczebel nauczania. • Te formy pracy są odpowiednie dla dzieci dojrzałych emocjonalnie, społecznie i fizycznie. • Dobrze jest obejmować przyspieszeniem grupy dzieci, a nie pojedynczych uczniów ( ze względu na zaistniałe w grupie więzi ). Akceleracja ( przyspieszenie)

18. Przyspieszanie tempa nauki uczniów zdolnych można osiągnąć m.in. poprzez indywidualizację nauczania, polegającą na: • różnicowaniu tempa uczenia się, • różnicowaniu treści kształcenia – w odniesieniu do różnych uczniów. • Indywidualny tok uczenia powoduje jednak częściowe zerwanie ucznia z systemem klasowo – lekcyjnym, co niekorzystnie wpływa na jego rozwój społeczny.

19. Ad 2. Poszerzanie treści programowych i pozaprogramowychjest znacznie lepszym rozwiązaniem. • Najbardziej radykalną metodą wzbogacania treści są specjalne programy dla uczniów zdolnych. Realizacja ich bywa połączona z organizowaniem dodatkowych zajęć w szkole.

20. Ad 3. Różnicowanie poziomu trudnościpolega na takim kształtowaniu procesu nauczania, aby był on szybki, a zarazem wzbogacony o dodatkowe treści. • Wzbogacenie pionowe: zwiększa się intensywność pracy, poszerza zakres wiedzy. • Wzbogacenie poziome: nauczyciel dostarcza w trakcie nauki większą ilość zadań o tej samej trudności.

21. Kształcenie wielopoziomowe jest realizowane w różnych wariantach, m.in. • - tworzenie w klasach kilku poziomów grup przy zróżnicowaniu poziomu trudności i zakresu materiału nauczania dla poszczególnych grup, • praca w grupach, w których uczniowie uzdolnieni pełnią rolę liderów, a praca może być formą konkursów, • organizowanie zajęć pozalekcyjnych dla uczniów o podobnych uzdolnieniach, • praca indywidualna nauczyciela z uczniem.

22. Ad 4. Inspirowanie uczniów zdolnych do aktywności twórczej i oryginalności myślenia • m.in. – nauczanie problemowe. (rozwija operacje myślowe, jak analiza, synteza, porównywanie i uogólnianie oraz płynność i giętkość myślenia). • metody aktywizujące, gry dydaktyczne, • demonstrowanie indywidualnych osiągnięć uczniów, • dobre, własne materiały oraz umiejętne ich wykorzystanie, • opracowywanie zadań i problemów w oparciu o dodatkową literaturę, • prowadzenie gazetki szkolnej – metoda rozwijania zainteresowań uczniów.

23. Ważnym aspektem jest praca samodzielna, niezależna oraz w różnym stopniu indywidualna. (np. metoda projektu edukacyjnego) Uczniowie otrzymując zadania do zrealizowania pracują w czytelni, prowadzą eksperymenty, zbierają potrzebne im materiały. Nauczyciel powinien być cały czas do dyspozycji uczniów, radzić w razie jakichkolwiek wątpliwości, służyć pomocą, być w stałym kontakcie z uczniem, prowadzić konsultacje. Inspirowanie do pracy samodzielnej

24. Ważny jest osobisty kontakt nauczyciela z uczniem, omawianie nurtujących go problemów i kontrola wyników jego pracy. • Zdolny uczeń ma prawo oczekiwać od nauczyciela zaangażowania w rozwój swojego talentu oraz szerokiej pomocy w rozwiązywaniu problemów. Rola nauczyciela w pracy z uczniem zdolnym

25. zadawanie uczniom zdolnym dodatkowych zadań podczas prac klasowych i domowych, • korygowanie przez uczniów zdolnych błędów kolegów, • prowadzenie przez uczniów zdolnych fragmentów lekcji,(czasami przygotowanie całej lekcji), • pełnienie funkcji asystenta nauczyciela, • zachęcanie do czytania czasopism związanych z danym przedmiotem, • zwiększanie wymagań, co do ścisłości i precyzji ich wypowiedzi, • organizowanie konkursów dotyczących działów materiału, • samodzielne poznawanie przez ucznia zdolnego nowego materiału (ewentualne niejasności konsultuje z nauczycielem), • przekazywanie pod opiekę stałą lub doraźną uczniów słabych uczniom zdolnym, • powierzanie przewodnictwa w pracy grupowej. Formy pracy z uczniami uzdolnionymi - przykłady:

26. Zajęcia pozalekcyjne odbywają się w czasie wolnym, powinny więc wychodzić naprzeciw czterem funkcjom: • -regeneracja sił fizycznych i psychicznych, • -rozrywka, • -rozwój zainteresowań i uzdolnień indywidualnych, • -szukanie swego miejsca w społeczeństwie, co wiąże się z kształtowaniem postaw moralno-społecznych. Zajęcia pozalekcyjne

27. zasada dobrowolności uczestnictwa w zajęciach (ucznia nie można zmusić do uczęszczania na zajęcia pozalekcyjne, bo brak chęci z jego strony nie przyniesie w pracy żądanych rezultatów), w pozyskiwaniu uczestników warto sięgnąć do motywacji sukcesu; • zasada atrakcyjności – tylko zajęcia atrakcyjne w treści i sposobie prowadzenia mogą liczyć na względnie stałych uczestników. ZASADY ORGANIZACJI ZAJĘĆ POZALEKCYJNYCH

28. Pracę z uczniem zdolnym w oparciu o program autorski . • Tworzenie klubów czy kół zainteresowań. • Wystąpienie o ITN, IPN (indywidualny tok lub program nauczania). • Udzielanie serdecznego wsparcia w rozwoju pasji, zainteresowań. • Organizowanie obozów naukowych czy przedmiotowych. Należy zwrócić uwagę na inne aspekty:

29. Starsze klasy szkoły podstawowej, gimnazjum: • - Komputer z odpowiednim oprogramowaniem, • - filmy, audycje, • - tablica multimedialna, • - komputerowe programy edukacyjne, • - wykorzystywanie internetu w poszukiwaniu informacji rozwijających zainteresowania, opracowanie bazy danych (zasoby internetowe dla przedmiotu). Pomoce techniczne, środki dydaktyczne

30. § 9. Zajęcia rozwijające uzdolnienia organizuje się dla uczniów szczególnie uzdolnionych oraz prowadzi się przy wykorzystaniu aktywnych metod pracy. Liczba uczestników zajęć nie może przekraczać 8 ROZPORZĄDZENIEMINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1)z dnia 30 kwietnia 2013 r.w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocypsychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach,szkołach i placówkach

31. "Jest tylko jeden sposób nauki - poprzez działanie”. • - Paulo Coelho

32. LITERATURA: • Karwowski, M. (red.) (2009). Identyfikacja potencjału twórczego, Teoria. Metodologia. Diagnostyka. Warszawa: • Wydawnictwo APS. • Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Geneza, Struktura, Funkcje. Gdańsk: GWP. • Przybylska, I. (2007). Inteligencja emocjonalna a uzdolnienia twórcze i funkcjonowanie szkole młodzieży. Katowice:Wydawnictwo UŚ. • Rimm, S.B. (1994). Bariery szkolnej kariery. Dlaczego dzieci zdolne mają słabe stopnie?. Warszawa: WSiP.

33. Dziękuję